قازىرگى زاماڭدا، وكىنىشكە وراي وتە جيىركەنىشتتى جاعدايلار ورىن الىپ وتىر. باق نەمەسە الەۋمەتتىك جەلىدەگى تاراپ جاتقان جاڭالىقتارعا زەيىن قويىپ، قارايتىن بولساق، ەكى اپتادا ءبىر رەت شەنەۋنىكتىڭ نەمەسە قالتالى ادامنىڭ بالاسى زاڭدى بۇزىپ، ۇستالعانى جايلى اقپاراتتى كوپتەپ بايقاۋعا بولادى. ونىڭ ناتيجەسى ءارتۇرلى، كەي كەزدە ادام ولىمىنە الىپ كەلەدى، ال كەيدە اللاعا شۇكىر ءولىمسىز اياقتالادى.
بىراق وسى جاعدايلاردىڭ بارلىعىن ءبىر ورتاق قورىتىندى بايلانىستىرىپ وتىر. اتاپ ايتقاندا، كىنالى بولىپ ايقىندالعان جاستار وزدەرىنىڭ اكە-انالارىنىڭ تانىستارى، نە اقشالارى ارقاسىندا جازالانباي قالادى. سونىڭ ىشىندە، ەڭ كوپ شۋ شىعارعان وقيعالاردى ەسكە الساق:
- ماقسات ۇسەنوۆ. 2013 جىلدان باستاپ، جول اپاتى كەزىندەگى بولعان وقيعادا ادام ءولىمى ورىن العان ەدى. سول كەزدە، وسى جىگىت ماس كۇيىندە بولىپ، كىنالى بولعان ەدى. بىراق ول سونىمەن توقتاماي، 2017 جىلعا دەيىن، 4 جىل قاتارىنان حالىقتى شۋلاتىپ جۇرگەن ەدى. بىرەسە، ۇشاقتا زاڭدى بۇزىپ، ماس كۇيىندە دورەكىلىك كورسەتكەن ەدى، كەيىن ۇلكەن مولشەردە مەملەكەتكە سالىق جاعىنان قارىزى بولىپ، تولەمەي جۇرگەن كورىنەدى. سونىمەن قاتار ەسىرتكىمەن دە ۇستالعان دەگەن دەرەك بار. بىراق ەڭ سوراقىسى، جۇرگىزۋشى كۋالىگىنەن رەسمي تۇردە ايىرىلىپ، قايتادان كولىكپەن ءجۇرىپ، زاڭ بۇزعان ەدى. ال وسى جاعدايدىڭ ناعىز قايماعى – اكەسى بولىپ وتىر. قاجىمۇرات ۇسەنوۆ 2016 جىلى جەمقورلىق بابى بويىنشا ءوزى ايىپتالىپ، ءبىر جىلعا جەتپەي امنيستيا بويىنشا اقتالىپ، بوستاندىقا شىعادى. كەزىندە اكەسى ۇلتتىق كومپانيا «استانا ەكسپو-2017» قۇرىلىس دەپارتامەنتىنىڭ باستىعى لاۋازىمىندا بولعان ەدى.
2. داۋرەن الدابەرگەن. ونىڭ اكەسى، قازىرگى تاڭدا – ەنەرگەتيكا ءمينيسترى قانات بوزۋمباەۆ. وقيعا 2015 جىلى پاۆلودار قالاسىندا ورىن العان، سول كەزدە بوزۋمباەۆ مىرزا وبلىس اكىمى بولعان. kz, Informburo.kz جانە باسقا بىرقاتار سايتتار ورىن العان جاعداي جونىندە ساراپتامالىق ماقالالار جاريالاعان بولاتىن. سول اقپاراتقا سۇيەنە كەلسەك، قىز بالانى زورلاۋ جونىندە قىلمىستىق ءىس بولعان كورىنەدى. اشىق اقپاراتتا بەلگىلەگەندەي، داۋرەن سول ءىس بويىنشا كاۋگەر رەتىندە بولعان ەدى. بىراق، جەرگىلىكتى «ۆەرسيا» گازەتىنىڭ ءتىلشىسى ياروسلاۆ گولىشكين سوتتالعانىمەن، ول الدىندا داۋرەندى كىنالاعان بولاتىن. سول ماقالالاردا جاريالاعانداي، ءتىلشىنىڭ قولىندا جابىرلەنۋشى، زورلانعان قىزدىڭ اۋديو جازباسى بار بولعان-تۇعىن. جازبادا قىز داۋرەندى جانە ونىڭ دوسىن ءوزىن زورلادى دەپ ايتقان بولاتىن. اقىرىندا زورلاۋ ءىسى بويىنشا ەكى تاراپ ماملەگە كەلۋىنە بايلانىستى، بەيبىت تۇردە شەشكەن ەكەن. ال شىن مانىسىندە نە جانە قالاي بولعانىن ءبىر قۇداي عانا بىلەتىن شىعار.
- قۋانىش تۋراكەلديەۆ. اكەسى – بولات تۋراكەلديەۆ, كەزىندە پرەمەر-مينيستر كەڭسەسىنىڭ باس ينسپەكتورى بولعان ەدى. ۇلى بولسا، 2015 جىلى استانا قالاسىنداعى «سارىارقا» ساۋدا ويىن-ساۋىق ورتالىعىنداعى كينوتەاترىندە جۇمىس ىستەگەن قىزدىڭ ىشىنەن تەۋىپ، شۋ شىعارعان بولاتىن. سول كەزدە دە، الەۋمەتتىك جەلىدە حالىق شۋلاپ، جاۋاپكەرشىلىككە تارتۋدى تالاپ ەتكەن. وقيعا وربىگەن كەزدە، اكەسى امالسىزدان لاۋازىمىن تاستاپ، ءوز ەركىمەن جۇمىس ورنىن بوساتقان بولاتىن.
- ينديرا احمەتجانوۆا. اكەسى – احمەدبەك احمەتجانوۆ, كەزىندە قوستاناي قالاسىنىڭ اكىمى بولعان ەدى. سول 2015 جىلى جابىرلەنۋشى قوستانايلىق فوتومودەل انجەلا شنايدەر, گۋلنارا بيكماگامبەتوۆاعا جانە ينديرا احمەتجانوۆاعا قارسى سوتقا ارىزدانىپ، ۇردى دەپ كىنا ارتقان كورىنەدى. بىراق، ءبىزدىڭ قوعامىمىزداعى بارلىق ۇقساس ەرتەگىلەردەگى سياقتى، ەكى تاراپ كەلىسكەننەن كەيىن، بەيبىت تۇردە شەشىلەدى.
- نۋردوس نۋرمانبەتوۆ. اكەسى – بەريك نۋرمانبەتوۆ, كەزىندە رمك «مەمساراپتاما» استانالىق فيليالىنىڭ ديرەكتورى بولعان. 2015 جىلى جوعارىدا اتالعان مەملەكەتتىك قىزمەتكەردىڭ جەكە كولىگىمەن ادام قاعىپ، قايتىس بولعان. كولىكتە ونىڭ ۇلى جانە ەكى دوسى بولىپ، نۋردوس كاۋگەر رەتىندە ىسكە قاتىسقان. اقىرىندا، كولىكتى جۇرگىزگەن ۇلىنىڭ دوسى دياس كيۆەنوۆ 3 جىلعا سوتتالعان.
وسى ماقالاعا نەگىز رەتىندە، الماتىداعى جاڭالىق بولىپ تۇر. قۇقىق قورعاۋ قىزمەتكەرلەرىمەن ازامات ۇستالدى. كولىگىندە دوللار ۆاليۋتاسىنداعى كوپ مولشەردە اقشامەن قوسا، تراۆماتيكالىق تاپانشا تابىلعان كورىنەدى. كەيبىر دەرەكتەرگە سۇيەنەتىن بولساق، حالىقتىڭ پايىمداۋىنشا ۇستالعان ازامات – تالدىقورعان قالاسى اكىمىنىڭ ۇلى – تۇرلىحان تۇراربەك بولۋى ىقتيمال. وسى تۇجىرىم بويىنشا، قىزمەتتىك تەكسەرىس جۇرگىزىلىپ، مالىمەت ناقتىلاندى. رەسمي اقپارات بويىنشا، كولىكتى توقتاتقان كەزدە تۇرلىحان وقۋدا بولعان سياقتى، ال كولىكتى باسقارىپ وتىرعان ونىڭ گرۋپالاسى – ارلان شاريپوۆ، سونىمەن قوسى، كولىكتە بەيسەن س. جانە ماقۇل ن. بولعان. قارۋ بولسا، ماقۇل ن. ازاماتقا تيەسىلى دەپ قۇزىرلى ورگاندار حابارلاۋدا.
ودان بولەك، تىزىمدەپ جازا بەرسەك، كوپ وقيعالاردى ەسكە الۋعا بولادى. قورىتىندىلاي كەلگەندە، وسى ىستەر بويىنشا سۇراقتار مەن كۇمان وتە كوپ، بىراق جاۋاپ جوق. قاراستىرىلعان وقيعالار ناتيجەسى دە ءارتۇرلى، كەيبىرەۋىندە قورعاپ جۇرگەن اكەلەرى ءوز ەركىمەن مەملەكەتتىك جۇمىستارىن تاستاپ جۇرسە، ال باسقالار كولەڭكەدە قالىپ، ارى قاراي جالعاستىرا بەرگەن. ال كىنالى، ايىپتى بولىپ جۇرگەن جاستار دا، كەيبىرەۋلەرى جاۋاپقا تارتىلسا، كەيبىرەۋلەرى تەك كۋاگەر رەتىندە قىلمىستىق جانە ازاماتتىق ىستەرگە قاتىسقان.
ەندى تيىننىڭ باسقا جاعىن قاراستىرساق، بالكىم سول قىلمىستاردى قاراپايىم ادام جاساعان بولسا، جازا الدەقايدا اۋىر بولۋى دا ىقتيمال نەمەسە ەگەر دە، سول باستىقتاردىڭ بالالارىنا قارسى زاڭ بۇزۋشىلىق جاسالعان بولسا، وندا كىنالى ادامنىڭ دا جازاسى اۋىر بولار ەدى.
ناتيجەسىندە زاڭ بۇزۋشىلىققا جاستاردى نە يتەرمەلەيدى، سەبەبى قانداي دەگەن سۇراقتار كوپشىلىكتى مازالاۋدا. پسيحولوگيالىق جاعىنان قاراستىرساق، مۇمكىن ولار وزدەرىنىڭ اكەلەرىنىڭ لاۋازىمىنا، نە قالتاداعى اقشاعا سەنىپ جۇرگەن دە شىعار. سوندا وسى ويعا سۇيەنسەك، ولار وزدەرىن قاتارداعى قاراپايىم جاستاردان جوعارى سانايدى دەگەن تۇجىرىم شىعادى. سەبەبى، «ۇيادا نە كورسەن، ۇشقاندا سونى كورەسىن» – دەپ دانا حالقىم بەكەر ايتپاسا كەرەك.
P.S. كىنالىنى بالادان ەمەس، وزىنەن ىزدەگەن دۇرىس. قالاي تاربيە بەرسەن، سولاي ەرتەڭ جەمىسىن دە كورە جاتارسىن. سوندىقتان، حالقىم مەنىڭ، بالالارىمىزدى ۇلتتىق ناقىشتا تاربيەلەپ، ادامگەرشىل سياقتى قاسيەتتەردى بويلارىنا ءسىندىرۋ كەرەك سياقتى.
بارلىعى دا پەندە، بارلىعى ادامزات بالاسى، سايكەسىنشە زاڭ الدىندا دا بارلىعى بىردەي بولۋى حاق. امان بولايىق، اعايىن! ساقتىقتا قورلىق جوق!
قالي اۋباكىروۆ
