ءاندىجان قىرعىنى. وزبەكستاننىڭ تاۋەلسىزدىك تاريحىنداعى ەڭ قارالى وقيعاعا - 18 جىل

4961
Adyrna.kz Telegram

بۇگىن وزبەكستاننىڭ تاۋەلسىزدىك العالى تاريحىندا ەڭ قارالى وقيعا - ءاندىجان قىرعىنىنا 18 جىل بولدى. وزبەكستان بيلىگىنىڭ  ادام قۇقىقتارىن اياق استى ەتكەن كۇنىن قىسقاشا شولىپ وتەيىك.

2005 جىلى 13 مامىردا ءاندىجان قالاسىندا الاڭعا شىققان جۇرتقا وزبەكستان پوليتسياسى وق جاۋدىرىپ، رەسمي دەرەك بويىنشا، 187 ادام قازا تاپتى. بابىر الاڭىندا بيلىك «اكراميستەر» دەگەن ايىپ تاعىپ، تۇتقىنعا الىنعان 23 بيزنەسمەندى قورعاۋدى كوزدەگەن ميتينگى وتكەن ەدى. وزبەكستان بيلىگى بۇل بيزنەسمەندەردى 1990 جىلدارى تىيىم سالىنعان «اكراميا» قوزعالىسىنىڭ جاقتاستارى دەپ مالىمدەدى. ميتينگىگە شىققان ءاندىجاننىڭ بىرنەشە مىڭ تۇرعىنى حالىقتىڭ الەۋمەتتىك جاي-كۇيىن جاقسارتۋ جانە ەلدەگى قۋعىن-سۇرگىن ساياساتىن دوعارۋ جونىندە دە تالاپتار قويعان ەدى. وسىلايشا، بۇل وقيعا «ءاندىجان قىرعىنى» دەپ اتالىپ كەتتى. سول جىلدارى وزبەكستان بيلىگى ءاندىجان وقيعاسىنا قاتىستى اقپاراتقا شەكتەۋ قويىپ، تاۋەلسىز تەرگەۋدىڭ جۇرگىزىلۋىنە تىيىم سالدى. سول سەبەپتى وسى ۋاقىتقا دەيىن قانتوگىسكە، زورلىق-زومبىلىققا نە تۇرتكى بولعاندىعى جانە ءاندىجان وقيعاسى كەزىندە ناقتى قانشا ادامنىڭ قازا بولعاندىعى بەلگىسىز كۇيدە قالىپ كەلدى.

جەرگىلىكتى تۇرعىندار قاماۋعا الىنعان تانىمال 23 كاسىپكەردىڭ بوساتىلۋىن تالاپ ەتتى. ءاندىجان تۇرعىندارىنىڭ كوبىنە قارجىلاي كومەكتەسكەن بۇل كاسىپكەرلەرگە ۇكىمەت تاراپىنان تىيىم سالىنعان «اكراميا» ۇيىمىنا مۇشە بولىپ، ەكسترەميستىك جانە سەپاراتيستىك ارەكەتتەرمەن اينالىستى دەگەن ايىپ تاعىلعان بولاتىن. مىنەكي، وسى 23 كاسىپكەردىڭ تۇتقىندالۋى اندىجانداعى جاپپاي نارازىلىق شاراسىنا تۇرتكى بولدى. رەسمي تاشكەنت وقيعانىڭ وزگە دە قالالاردا جالعاسىپ كەتپەۋىنىڭ امالىن ىزدەستىرىپ، كوتەرىلىستى اسكەردىڭ كۇشىمەن باستى. بەيبىت تۇرعىندار وققا ۇشتى. رەسمي اقپارات كوزدەرى «كوتەرىلىستى جانشىپ تاستاۋ كەزىندە 187 ادام قازا تاپتى» دەگەندى كەلتىرەدى. الايدا تاۋەلسىز قۇقىق قورعاۋشىلار «700-دەي ادام وققا ۇشتى، ونىڭ كوبى ايەلدەر مەن بالالار» دەسەدى. كاريموۆ بيلىگى ءاندىجاندا بولعان وقيعانى «بۇل مەملەكەتتى تۇراقسىزدىققا الىپ كەلۋگە تىرىسقان ەكسترەميستىك توپتاردىڭ ارەكەتى» دەپ مالىمدەدى. بۇعان قوسا، اندىجانداعى نارازىلىق شەرۋىنە وقيعادان بىرنەشە اپتا بۇرىن قىرعىزستاندا وتكەن توڭكەرىس تە اسەر ەتكەن بولۋى مۇمكىن.

ءاندىجان قانتوگىسىنىڭ الدىندا وزبەك حالقىنىڭ ەلدەگى ادىلەتسىز ساياسي جۇيەگە، الەۋمەتتىك-ەكونوميكالىق تۇرعىدا مۇشكىل حالىنە، ءدىني سەنىمگە قاتىستى رەپرەسسيالارعا قاتىستى نارازىلىعى ءورشي تۇسكەن. اسىرەسە، وزبەكستاننىڭ شىعىس ايماعىنداعى ەكونوميكالىق جاعدايدىڭ قۇلدىراپ كەتۋى اندىجانداعى نارازىلىق شەرۋىنە تۇرتكى بولدى دەگەن بولجام دا ايتىلادى.

قانتوگىستەن كەيىن ءبىر جىل وتكەن سوڭ، 2006 جىلى اندىجانعا جىبەرىلگەن ەۋرووداق دەلەگاتسياسى قانتوگىس تۋرالى اقپاراتتاردى جيناي المادى. 2005 جىلدىڭ 13 مامىرى وزبەكستان تاريحىنداعى قارالى كۇن دەپ تانىدى. مىنە، ءاندىجان قىرعىنىنا دا 18 جىل تولىپ وتىر.

پىكىرلەر