ساۋد ارابياسىنىڭ تاق مۇراگەرى مۇحاممەد بين سالمان قىتايدىڭ مۇسىلمانداردى "لاگەرلەردە قايتا تاربيەلەۋ" تاجىريبەسىن قولدادى دەپ حابارلادى Newsweek سايتى. ول جۇما كۇنى رەسمي ساپارمەن قىتايعا كەلگەن ەدى.
"قىتايدىڭ ۇلتتىق قاۋىپسىزدىكتى ساقتاۋ ءۇشىن تەرروريزم جانە ەكسترەميزممەن كۇرەس جۇرگىزۋىنە قۇقىعى بار" دەدى حانزادا پەكيندە. ونىڭ ءسوزىن قىتايدىڭ مەملەكەتتىك ارنالارى جاريالاعان.
Luz Ding@luzdingyuSaudi Crown Prince Mohammed said during meeting with Xi Jinping "China has the right to carry out anti-terrorism and de-extremization work for its national security." -reported CCTV 7PM News.
قىتايدا مۇحاممەد بين سالمان ۆيتسە-پرەمەر حان چجەنمەن كەزدەسكەن. تاراپتار ەنەرگيا ءوندىرىسى مەن حيميا ونەركاسىبى سالاسىندا ارىپتەستىك ورناتۋ بويىنشا ماڭىزدى كەلىسىمدەرگە قول قويعان. ساراپشىلار ەكى ەل ەكونوميكاسىنىڭ تىعىز قارىم-قاتىناستا ەكەنىن ايتادى. 2018 جىلى ەكى ەل اراسىندا جۇرگىزىلگەن ساۋدا-ساتتىق كولەمى 63 ميلليارد اقش دوللارىنا جەتكەن.
Abdugheni Sabit@AbdugheniSabit
قىتايدان بۇرىن ول پاكىستاندا بولعان. پاكىستاننىڭ رەسمي تۇلعالارى دا بۇعان دەيىن قىتايدىڭ شىڭجاڭدا جۇرگىزىپ وتىرعان ساياساتىن اقتاي سويلەگەن.
قۇقىق قورعاۋشىلار مۇسىلمان مەملەكەتتەرىنىڭ لاگەرلەرگە بايلانىستى ءۇنسىز قالعانىن ءجيى سىنايدى. بۇعان دەيىن تەك تۇركيا عانا ارنايى مالىمدەمە جاساپ، قىتايدى مۇسىلماندارعا ارنالعان "قايتا تاربيەلەۋ لاگەرلەرىن" جابۋعا شاقىرعان. بۇعان جىلدام رەاكتسيا تانىتقان قىتاي تۇركيانىڭ وتە ۇلكەن قاتەلىك جاساپ وتىرعانىن جەتكىزگەن.
سوڭعى دەرەك بويىنشا، قىتايدا قامالعان مۇسىلماندار اراسىندا ۇيعىر، تاتار، قازاق، قىرعىز، وزبەك بار.
قىتايدا تۇراتىن ەتنيكالىق قازاقتاردىڭ تۋىستارى بۇعان دەيىن قازاقستاننىڭ ءىرى قالالارىندا ءباسپاسوز كونفەرەنتسياسىن وتكىزىپ، استانا مەن پەكيننەن كومەك سۇراعان. كەيبىر ازاماتتار قازاقستانداعى گەرمانيا، اقش ەلشىلىكتەرىنە بارىپ، ماسەلەگە ارالاسۋىن وتىنگەن.
بۇعان دەيىن قىتاي باتىسىنداعى جاعدايعا بايلانىستى ەۋرووداق، Human Rights Watch ۇيىمى الاڭداۋشىلىق بىلدىرگەن.
سالماننىڭ اراب ءجۋرناليسى ولىمىنە قاتىسى بار ما؟
Washington Post شولۋشىسى، اراب ءجۋرناليسى جامال حاشوگگيدىڭ ولىمىنەن سوڭ ساۋد ارابياسى حالىقارالىق قاۋىمداستىقتىڭ وتكىر سىنىنا ۇشىرادى. وتكەن جىلدىڭ اياعىندا اقش ورتالىق بارلاۋ باسقارماسىنىڭ (تسرۋ) ساراپشىلارى حاشوگگيدى ولتىرۋگە تاپسىرمانى تاق مۇراگەرىنىڭ ءوزى عانا بەرە الادى دەگەن قورىتىندى جاساعان.
اۋەلى ساۋد ارابياسى بيلىگى "حاشوگگي ەلشىلىك عيماراتىندا ءولتىرىلدى" دەگەن اقپاراتتى جوققا شىعاردى. بىرنەشە اپتا وتكەن سوڭ ەر-رياد بۇل اقپاراتتى راستاپ، جۋرناليست ولىمىنە بايلانىستى 15 شاقتى ادامعا ايىپ تاعىلعانىن حابارلادى. اقش سەناتى جانە كەيبىر ەۋرووداققا مۇشە ەلدەر سالماننىڭ جۋرناليست ولىمىنە قاتىسى بار دەپ ەسەپتەيدى.
ال ساۋد ارابياسى اقش سەناتىنىڭ رەزوليۋتسياسىن ايىپتاپ، "دالەلسىز تۇجىرىم جاساۋىن" سىناعان.
اقپان ايىنىڭ باسىندا تۇركيا پرەزيدەنتى رەجەپ ەردوعان ءتورت اي بۇرىن ولتىرىلگەن ءجۋرناليستىڭ ولىمىنە بايلانىستى اقش "ارەكەتسىزدىگىن" سىناپ، جۋرناليست ءولىمىنىڭ جاي-جاپسارى اشىلۋى ءتيىس دەپ مالىمدەگەن.
"ازاتتىق" راديوسى
