ماجوريتارلىق سايلاۋ جۇيەسى بويىنشا ءماجىلىستىڭ 29 ورنىنا جۇزدەگەن ادام باق سىناپ جاتىر. سولاردىڭ ءبىرى استانا قالاسىنداعى №1 سايلاۋ وكرۋگىنان سىنعا ءتۇسىپ جاتقان كۇنبولات ءومىرباي. ول ءوزىنىڭ سايلاۋالدى باعدارلاماسىندا الەۋمەتتىك سالاعا باسا نازار اۋدارىپ وتىرعانىن ايتادى.
«مەن ءوزىمنىڭ سايلاۋالدى باعدارلامامدا الەۋمەتتىك سالاعا ەرەكشە كوڭىل ءبولىپ جاتىرمىن. ويتكەنى قازىرگى تاڭدا حالىقتىڭ الەۋمەتتىك جاعدايى وتە تومەندەپ كەتكەن. بۇل ەندى بارىنە بەلگىلى جاعداي دەپ بىلەمىن. ودان كەيىن ەكىنشى باسىمدىق بەرىپ وتىرعان باعىتتاردىڭ ءبىرى – بۇل ەلىمىزدە جاپپاي ەتەك العان كوررۋپتسيا ماسەلەسى. ءۇشىنشى باسىم باعىتتاردىڭ ءبىرى رەتىندە ەكونوميكانى دامىتۋعا ەرەكشە كوڭىل ءبولىپ وتىرمىن. ونىڭ ىشىندە اۋىل شارۋاشىلىق تاۋارىن ءوندىرىپ، حالىقتى ازىق-تۇلىكپەن قامتاماسىز ەتۋگە ءمان بەرۋ قاجەت. سونداي-اق تاۋار ءوندىرۋ وندىرىسىمەن اينالىساتىن زاۋىتتار، فابريكالار اشۋعا كوڭىل ءبولۋ كەرەك. ياعني، ناقتى ەكونوميكانىڭ دامۋىنا ەفەكتى بەرەتىن سالالارعا كوڭىل اۋدارۋ اسا ماڭىزدى بولىپ وتىر.
سونىمەن قاتار قازاقستاننىڭ قازىرگى ەونوميكالىق جاعدايىندا ءار بالاعا 18 جاسقا دەيىن 40 567 تەڭگە بەرۋگە ابدەن بولادى. بۇل كوپتەگەن دامىعان مەملەكەتتەر قولداناتىن ءۇردىس. بالالار ءبىزدىڭ بولاشاعىمىز. ءار اتا-انا بالاسىنىڭ كەلەشەكتە ۇلكەن ازامات بولعانىن قالايدى. كۇنى كەشە ازىرەت سۇلتان مەشىتىندە جۇما نامازىنا باردىم. مەشىتتىڭ الدىندا تۇرعان ادامداردىڭ ىشىندە قايىر سۇراپ وتىرعان مۇگەدەك جاندار كوپ. قازىرگى كەزدە حالىقتىڭ كوپشىلىگىنىڭ جاعدايى قايىرشىلىق دەڭگەيىنە ءتۇسىپ كەتكەن.
مەشىتتەن تومەن تۇسسەك مەكتەپ جاسىنداعى وقۋشى قۇرت ساتىپ تۇر. ول «اعالار ەڭ بولماسا 2-3 قۇرتتان ساتىپ الىپ كەتىڭىزدەرشى. پاتەردىڭ اقشاسىن تولەي الماي جاتىرمىز» دەيدى. ال ەندى سول قىز مەشىتتىڭ الدىندا قۇرت ساتىپ تۇرۋ كەرەك پە؟ ول قىز كەلەشەكتە ەلىنە قىزمەت ەتەتىن مامان بولۋى ءۇشىن مەكتەپتە وقىپ، ءبىلىم الۋ كەرەك ەمەس پە؟ وكىنىشكە قاراي قازىرگى كۇن كورىس دەڭگەيىمىزدىڭ تومەندىگى ونى سول جەرگە اپارىپ تۇر. سوندىقتان مەملەكەت ءبىر نەمەسە بەس بالاسى بولسا دا، ەڭ تومەنگى كۇن كورىس دەڭگەيىندە جاردەماقى بەرۋ كەرەك. سەبەبى بالالارىمىز مەشىتتىڭ الدىندا قايىر-ساداقا سۇراپ تۇرماۋى ءتيىس. ءار وتباسىنىڭ جاعدايى ءار ءتۇرلى. ءبىر ادام بالا-شاعاسىن كەرەك-جاراقپەن قامتاماسىز ەتە الادى، ەكىنشى ادامنىڭ وعان مۇمكىندىگى جوق. جاردەماقى ارقىلى الەۋمەتتىك جاعدايدى رەتتەيمىز. ەكىنشىدەن ءار بالاعا 40 567 تەڭگە جاردەماقى بەرۋ ەلدەگى دەموكرافيالىق جاعدايدى جاقسارتادى. ەلىمىزدەگى 20 ميلليون حالىقتىڭ سانى الەمدە 9 ورىن الاتىن مەملەكەت ءۇشىن وتە از. سوندىقتان دا بىزگە دەموگرافيالىق جاعدايدى كوتەرۋىمىز كەرەك. ال بالالارعا جاقسى دەڭگەيدە جاردەماقى بەرىلەتىن بولسا، وندا قوردالانىپ قالعان كوپ ماسەلە وزدىگىنەن شەشىلەدى»، – دەيدى كانديدات.
سونداي-اق كۇنبولات ءومىرباي ءوزىنىڭ سايلاۋالدى باعدارلاماسىندا ەڭ تومەنگى جالاقى مولشەرىن، ەڭ تومەنگى زەينەتاقى مولشەرىن جانە مۇگەدەكتىك جاردەماقىسىن 1,5-2 ەسەگە ارتتىرۋ كەرەك دەپ جازعان ەكەن. بۇل ۇسىنىستى ورىنداۋ مۇمكىن بە؟
«قازىر قازاقستاندا ەڭ تومەنگى جالاقى 70 مىڭ تەڭگە. جەتپىس مىڭ تەڭگە ايلىقپەن استانا قالاسىندا ءومىر ءسۇرۋ مۇمكىن بە؟ مۇنداي جالاقىمەن قازىر اۋىلدىق جەردە ءومىر ءسۇرۋ مۇمكىن ەمەس. سول سەبەپتى ەڭ تومەنگى جالاقىنى ەڭ كەمى 1,5 ەسەگە كوبەيتۋ كەرەك. جالپى ەڭ تومەنگى جالاقى 100 مىڭ تەڭگەدەن كەم بولماۋى كەرەك. اۋىلدىق جەردە ەڭ تومەنگى جالاقى 100 مىڭ تەڭگە بولىپ بەكىسە، ءىرى قالالاردا جەرگىلىكتى ءماسليحاتتاردىڭ شەشىمىمەن ەڭ تومەنگى جالاقىنىڭ كوەففيتسيەنتىن 1,5-2 ەسەگە كوتەرەتىن بولساق، وندا كەمى 140-150 مىڭ جالاقى تولەنەتىن بولادى. ەڭ تومەنگى جالاقىنى كوتەرۋ بىزگە نە بەرەدى؟ كاسىپكەر نەمەسە زاۋىت-فابريكالار قاراپايىم جۇمىسشىنى جالدايتىن بولسا، 150 مىڭنان از جالاقى تولەي المايدى.
ال ەندى مۇگەدەكتىك پەن زەينەتاقى مولشەرىنە كەلەتىن بولساق، قازىر كوپتەگەن انالارىمىز، كوكەلەرىمىز سوۆەت وداعى كەزىندە جۇمىس ىستەدى. ولار كەزىندە كەلەشەك قازاقستان ءۇشىن دە جۇمىس ىستەگەنىن ۇمىتپاۋ كەرەك. الايدا سوۆەت وداعى تارقاعاننان كەيىن ولاردى جۇمىس ءوتىلى بولماي قالدى. سونىڭ سالدارىنان ولار 45-50 مىڭ، ارى كەتسە 60 مىڭ تەڭگەنىڭ زەينەتاقىسىن الىپ وتىر. شىن مانىسىندە ولاردىڭ زەينەتاقىسى 100 مىڭ تەڭگەدەن جوعارى بولۋ كەرەك. ولار سوڭعى 25-30 جىلدا زاڭدى تۇردە جۇمىس ىستەمەگەن شىعار، بىراق ونىڭ الدىندا ەڭبەك ەتتى عوي. بۇدان بولەك ەش جەردە تىركەۋدە تۇرماعان، بىراق كۇندەلىكتى جۇمىس ىستەپ جۇرگەن ازاماتتار بار. اۋىل شارۋاشىلىعى سالاسىندا جۇمىس ىستەپ جۇرگەن ازاماتتار بارشىلىق. ولاردىڭ ءبارى كۇن ءتۇن دەمەي ەڭبەك ەتىپ جاتىر. ولارعا قارتايعان كەزدە زەينەتاقى تولەنۋى كەرەك قوي. ۇزىن ءسوزدىڭ قىسقاسى زەينەتاقى مەن مۇگەدەكتىك ءۇشىن بەرىلەتىن جاردەماقىنى 2 ەسە كوبەيتۋ كەرەك دەپ ەسەپتەيمىن. ەگەر دەپۋتات بولسام، وسى ماسەلەنى پارلامەنتتە كوتەرەتىن بولامىن»، – دەيدى ول.
كانديدات ءسوز سوڭىندا ءوزى سايلاۋعا ءتۇسىپ جاتقان استانا قالاسىنىڭ الماتى جانە بايقوڭىر اۋداندارىنىڭ حالقىن سايلاۋعا كەلىپ، وزىنە داۋىس بەرۋگە شاقىردى. سونداي-اق ول حالىقتىڭ سايلاۋدا بەلسەندى بولۋى وتە ماڭىزدى ەكەنىن ەسكەرتتى.
ماتەريالدى رەسپۋبليكالىق بيۋدجەت ەسەبىنەن استانا قالاسىنىڭ سايلاۋ كوميسسياسى تولەدى
"ادىرنا" ۇلتتىق پورتالى
