"ادىرنا" پورتالىنىڭ رەداكتسياسىنا تۇركىستان قالاسىنىڭ تۇرعىندارى حابارلاستى. ەڭىرەگەندە ەتەگى جاسقا تولعان تۇرعىنداردىڭ ايتۋىنشا ولاردى جەرگىلىكتى بيلىك كۇشتەپ، ماجبۇرلەپ كوشىرمەك. جەرگىلىكتى بيلىك مەملەكەتتىڭ ۇسىنعان اقشاسىنان باس تارتقانداردى كۇشتەپ كوشىرۋگە كوشكەن. ولاردىڭ بەرگەن اقشاسىنا قازىر تۇركىستاننان ءۇي الا المايمىز دەيدى.
ءوزىن گۇلزيا دەپ تانىستىرعان تۇرعىن "مەنىڭ ءۇيىمدى 13 ميلليون تەڭگەگە باعالاپ وتىر. مەنىڭ ءۇيىم قوجا احمەت كەسەنەسىنىڭ تۋرا الدىندا. ول اقشاعا مەن ءۇي الا المايمىن عوي. تۇركىستان وبلىس ورتالىعى بولعالى ۇيلەردىڭ باعالارى ەكى ەسەگە كوتەرىلىپ كەتتى. ءۇي الايىن دەپ ىزدەپ ەدىم، 24-25 ميلليون سۇراپ وتىر. مەنىڭ كورشىم 8 ميلليون تەڭگەگە ءۇيىن ۇكىمەتكە ساتتى. قالانىڭ شەتىنەن 13 ميلليونعا ءۇي ساتىپ الدى. ۇيلەرىن ساتىپ جاتقانداردىڭ كوبى مەملەكەتتىك قىزمەتكەرلەر. ولاردى جۇمىس ورنى ارقىلى قورقىتىپ، كوشىرۋدە. حالىقپەن ساناسپايتىن نە دەگەن مەملەكەت بۇل"- دەپ تەلەفوننان جىلاپ جىبەردى. ول كىسىنىڭ ايتۋىنشا، ساتىلعان ۇيلەردى ۇكىمەت ەمەس، اكىم-قارالار مەن بيزنەسمەندەر ساتىپ الۋدا دەيدى. "ەستىپ جاتىرمىز. ول ۇيلەردى ساتىپ الىپ جاتقان اقشاسى بار شەنەۋنىكتەر مەن بيزنەسمەندەر ەكەن. وزدەرىنىڭ بولاشاق بيزنەسى ءۇشىن" دەيدى اشىنعان انا.
ءمولدىر ەسىمدى شاھار تۇرعىنى بيلىكتەن كوڭىلى قالعانىن، كومەكتى جۋرناليستەر مەن قوعامنان عانا كۇتىپ وتىرعانىن ايتتى. ونىڭ ايتۋىنشا، سول كۇنى اناسى جۇمىستا بولعان ۇيدە ەكى ءىنىسى عانا بولىپتى. ء"بىز ەشقانداي قۇجاتقا قول قويعان جوقپىز. كەرەك دەسەڭىز ەسەپ-شوتىمىزعا اقشا دا تۇسپەگەن. ال، ولار كەلگەن دە ءۇيدى بۇزىپ تاستاعان. الدىمەن سارايدىڭ ىشىندەگى زاتتاردى دالاعا شىعارىپ، سوسىن سارايدى قۇلاتقان. ۇيدە ۇيىقتاپ جاتقان ەكى ءىنىم دالاعا اتىپ شىقسا، سارايدى قۇلاتىپ تاستاپ، ءۇيدىڭ شاتىرلارىن بۇزۋعا كىرىسىپتى. مەن بولەك تۇرامىن. تۇرمىستامىن. كىشكەنتاي بالام بارىنا قاراماستان ۇشىپ جەتتىم. انام دا كەلگەن ەكەن. سول جەردە پريستۋپ الىپ، قۇلادى. جەدەل-جاردەم انامنىڭ ەكىنشى رەت پريستۋپ العانىن دالەلدەيتىن انىقتاما بەردى. ءسويتىپ، اۋرۋ انام ەكى باۋىرىممەن دالادا قالدى. قازىر مەن ۇيىمە الىپ كەلدىم. انام سويلەي الماي وتىر. ۇلكەن ءىنىمدى سول جەردە جۇرگەن ياتقامىنەرلەر قورقىتىپتى. كورشىلەرىم كورىپ قالىپ، اراشالاپ الىپتى. ءبىز پروكۋراتۋراعا ارىزداندىق. بىراق، ءبىزدىڭ ارىزىمىزدى كىم تىڭداسىن. كومەكتەسىڭىزدەرشى ءوتىنىش" دەپ جىلاپ وتىرعان جاس اناعا نە ايتارىمىزدى بىلمەدىك.
ءمولدىردىڭ اناسىنا جەدەل-جاردەمنىڭ بەرگەن انىقتاماسى.
اكىمدىك نە دەيدى؟
ال، ءبىز وسى ءىس بويىنشا سۇراۋ سالدىرعان تۇركىستان وبلىسىنىڭ ءباسپاسوز قىزمەتى بىزگە مىنانداي اقپارات ۇسىندى.
تۇركىستان قالاسىن كوركەيتۋ جانە كەسەنە ماڭىنان «رۋحاني-مادەني ورتالىق» ايماعىن كەڭەيتۋگە قاجەتتى جەردى دايىنداۋ ماقساتىندا مەملەكەت مۇقتاجدىعى ءۇشىن 168 (14 كاسىپكەرلىك، 154 تۇرعىن ءۇي) نىسان مەملەكەتكە قايتارىلادى.
وسى 168 نىساننىڭ باعالاۋ جۇمىستارى 2 025 545 172 تەڭگەنى قۇراعان. اتالعان نىسانداردىڭ 95 مەنشىك يەسى كەلىسىم بەرىپ، ولارعا 1 139 756 000 تەڭگە تولەنەدى. 44 نىساننىڭ مەنشىك يەلەرى كەلىسىم بەرۋدەن باس تارتۋىنا بايلانىستى سوتقا تالاپ-ارىز جولدانۋدا. قالعان 29 نىساننىڭ يەلەرىمەن كەلىسسوز ءجۇرىپ جاتىر. باعالاۋ جۇمىستارىن مەملەكەتتىك ساتىپ الۋ زاڭىنا سايكەس، «ەكسپو وتسەنكا» جشس جۇرگىزدى.
باعالاۋ سوماسىنا كەلىسپەگەن تۇرعىنداردىڭ نارازىلىق بىلدىرۋىنە بايلانىستى وبلىس اكىمى ازاماتتاردى قابىلداپ، ءتيىستى ءتۇسىندىرۋ جۇمىستارىن جۇرگىزدى.
بۇعان دەيىن قالا باسشىسى وسى جايتقا قاتىستى بىرنەشە رەت تۇرعىندارمەن كەزدەسكەن بولاتىن. قازىرگى تاڭدا 29 ادامنان قۇرىلعان ارنايى شتاب مەنشىك يەلەرىمەن جۇمىس جاساۋدا.
جۇمىس توبىنىڭ ناتيجەسىندە ۇستىمىزدەگى جىلدىڭ 28 قاڭتارىنا دەيىن 95 مەنشىك يەسىنىڭ كەلىسىمى تولىعىمەن الىنعان. بۇل كەلىسىمى الىنعانداردىڭ ىشىنەن 41 مەنشىك يەسىنە مەملەكەتتەن 471 ملن. تەڭگە قارجى تولەنىپ، ونىڭ ىشىندە بۇگىنگى كۇنگە دەيىن 28-نىسان بۇزىلدى.
بۇزۋ جۇمىستارىنا اكىمدىك تاراپىنان كومەك توبى قۇرىلىپ، ارنايى تەحنيكالار مەن جۇمىسشى توبى قۇرىلىس ماتەريالدارىن تۇرعىنداردىڭ قالاعان مەكەن-جايلارعا جەتكىزىپ بەرۋدە.
سونىمەن قاتار، جەر تەلىمدەرى مەن جىلجىمايتىن مۇلىك يەلەرىنىڭ اراسىندا تۇسىندىرمە جۇمىسىن جۇرگىزۋ ءۇشىن جانە ولاردى تۇرعىن ءۇي-جايلارمەن قامتاماسىز ەتۋ جولدارىن قاراستىرۋ ءۇشىن ارنايى 14 جۇمىسشى توپ قۇرىلعان. وسى توپتىڭ جۇمىس ناتيجەسىندە قالاداعى 500-گە تارتا ساتىلاتىن جەكە ۇيلەر انىقتالىپ، مەنشىك يەلەرىنە ۇسىنىستار جاسالىپ وتىر. قالا بويىنشا ساتىلاتىن ۇيلەردىڭ 90 پايىزى 10-20 ملن. تەڭگە ارالىعىندا.
تۇركىستان قالاسىندا جەردىڭ ءار سوتتىعىنىڭ كاداسترلىق قۇنى 88 مىڭ تەڭگە بولسا، تۇرعىندارعا نارىق باعامى بويىنشا 515 مىڭ تەڭگە بەرىلىپ وتىر. سونداي-اق، تۇرعىن ءۇيدىڭ قۇرىلىس ماتەريالدارىنىڭ تۇرىنە، ساپاسىنا (كىرپىش، قىش، شلاكوبلوك، شيفەر، ىرگەتاسى ت.ب.) قاراي ءاربىر شارشى مەترىنە بەرگەن 55 پەن 90 مىڭ تەڭگە ارالىعىنداعى باعاسىنا كەلىسپەي وتىرعان 44 مەنشىك يەسى بار. ولارعا قالا اكىمدىگى جانە پروكۋراتۋراسىنىڭ ماماندارىمەن كەزدەسۋ وتكىزىپ، مەملەكەتتىڭ ۇسىنعان قارجىسىنا كەلىسپەگەن جاعدايدا جەكە باعالاۋشى جالداي الاتىندىعى جانە شەشىمىن سوتقا ۇسىنۋعا قۇقىلى ەكەنىندىگى ءتۇسىندىرىلدى. ءتىپتى كەيبىر تۇرعىندار تاراپىنان ءۇي قۇجاتتارىندا ورىن العان قاتەلىكتەردى قايتا راسىمدەۋگە اكىمدىك تاراپىنان زاڭ تالاپتارىنا سايكەس كەڭەستەر بەرىلىپ، قولداۋ كورسەتىلۋدە.
تۇركىستان وبلىسى اكىمىنىڭ ءباسپاسوز قىزمەتى
P.S. تۇركىستاندىق تۇرعىندار قالامىز وبلىس ورتالىعى بولدى دەگەندە قۋانىپ ەدىك. ءدال وسىلاي باسپاناسىز، دالادا زارلاپ قالامىز دەپ ويلامادىق دەيدى. شەتتەن كوشىپ كەلگەن قانداس اعامىز ء"بىز ۇكىمەتكە، نازارباەۆقا سەنىپ كەلدىك قوي. دالادا قالدىق. حالقىم-اۋ ايدىڭ-كۇننىڭ امانىندا وتانىمىزعا كەلىپ قاڭعىپ قالدىق قوي. ەندى قايدا بارامىز" دەپ، ازامات باسىمەن ەڭكىلدەپ وتىر.
ءبىز تۇركىستان وبلىسى اكىمدىگىنەن وسى وقيعاعا قاتىستى اقپاراتتىڭ انىق-قانىعىن كۇتەمىز. "ادىرنا" ۇلتتىق پورتالى وسى ماسەكلەنى نازاردا ۇستايتىن بولادى.
وڭعار قابدەن
"ادىرنا" ۇلتتىق پورتالى
