الەمنىڭ ءرولى تەحنولوگيا دەرجاۆالارىنىڭ قولىندا
الەمنىڭ تەحنولوگيا دەرجاۆالارى پلانەتاداعا الەۋەتى تومەن ەلدەردىڭ ىشكى نارىعىن قالاي بولسىن سولاي باعىندىرىپ، عىلىم مەن تەحنولوگيانىڭ ايلاسىمەن وزدەرىنە تابىندىرىپ جاتىر. قازىرگى ۋاقىتتا ولاردىڭ عىلىمىنىڭ، تەحنولوگياسىنىڭ الەۋەتى وسكەنى سونشالىقتى، تەگىن ەنەرگيا كوزدەرىن كوكتەن سارقىپ الىپ، قۋات كوزدەرىنە تاۋەلدى ەلدەرگە ساتىپ، اۋادان اقشا جاساپ وتىر دەسە دە بولادى. بۇل جەردە تاعى دا قازاققا قاراي ايتىلاتىن داتىم بار. ءبىزدىڭ ايتاتىنىمىز: «قازاق ءوزى نە ىستەپ وتىر، ايعا قاراپ وتىر ما، وسىلاي قاراپ وتىرا بەرسەك، عىلىم مەن تەحنولوگيا جاراتپاساق جۇتىلىپ كەتپەيمىز بە؟» دەگەندەي سۇراقتار تۋىنداي بەرەدى. اقيقاتىندا، ءبىز شيكىزاتتى، مۇناي مەن كومىردى، تەمىردى ساتۋدى عانا ماقسات ەتىپ، ەكونوميكامىزدى قورعاپ الەك بولىپ وتىرعان ەلمىز. عىلىم مەن تەحنولوگيا جاراتپاساق، سول سالاداعى دارىندى جاستارعا مەملەكەتتىك دەڭگەيدە قولداۋ جاساپ، جاعداي جاساپ، ءۇي جاي بەرىپ، ۇلتتىق عىلىم مەن تەحنولوگيانىڭ ءورىسىن كەڭەيتپەسەك، ونىڭ ەشقانداي ايتارى دا جوق، جۇتىلىپ كەتەتىنىمىز زاڭدىلىق. بىراق ونى جاسايتىن قازاقتىڭ وكىمەتى بار ما؟ وكىمەتىنەن تالاپ ەتەتىن وركەنيەتكە نيەتتى بۇقاراسا بار ما؟ عىلىم مەن تەحنولوگيانى ۇلت تىلىندە قامداماساق، ءبىز تەك تاۋەلدى ەلدىڭ عانا ءرولىن سومداپ قالامىز. قازىرگى عاسىردىڭ ەڭ كۇشتى تالابى - عىلىم مەن ءبىلىم، تەحنولوگيا. بۇل سەنىڭ قولىڭدا بار بولسا عانا وزگەلەرمەن ساناسا الامىز. تەحنولوگيانى قازاق تىلىندە سويلەتەيىك دەپ تە كەلە جاتىرمىز. وسىدان ءبىراز ۋاقىت بۇرىن ەرزات كارىباي باۋىرىمنىڭ قازاقتاردىڭ وتە جاۋىنگەر حالىق بولعانى، باسقىنشى، بيلەۋشى، سوعىسقىش بولعانى تۋرالى كولەمدى ماقالاسى شىققان بولاتىن. وتە جاقسى جازىلعان. راس، ءبىزدىڭ بابالارىمىز سونداي بولعان، ەۋرازيانى جاۋلاعان، بيلىك قۇرعان، ەۋرازيا تورىندە ەڭ كۇشتى زاڭدار مەن باسقارۋ جۇيەسىن، گۋمانيزمدى ورناتىپ كەتكەن. ساق، عۇن، تۇركى، سانبيلەردىڭ بارلىعى سونداي جاۋىنگەرلەر بولىپ تاريحتا قالدى. ۋاقىتتىڭ وتۋىمەن ولاردىڭ سالعان سارا جولدارى دا تاريحتىڭ تۇڭعيىعىنا ءسىڭىپ، يمپەريالارى ىدىراپ، كارى قۇرلىقتاعى ساياسي، گەوساياسي جاعدايلار دا مىڭ وزگەردى. بىراق سولاردىڭ بويىنداعى رۋحى مەن گەنى قازاقتىڭ بويىندا قالدى. ول ەشقاشان دا وشپەك ەمەس. ءبىز ونى مويىندايمىز. دەگەنمەن، ءبىز قازىر مۇلدەم باسقا عاسىردا ءومىر ءسۇرىپ جاتىرمىز. ءبىزدىڭ عۇمىر كەشىپ وتىرعان عاسىرىمىز تسيفرلى تەحنولوگيالار، كۇندەلىكتى سان ءتۇرلى وزگەرىستەرىمەن قۇبىلىپ وتىرعان تەحنولوگيا مەن اقپاراتتىڭ عاسىرى. بۇل عاسىردا مي مەن سانانىڭ شتۋرمىن، ياعني جىلدامدىعىن ىسكە قوسپاساق، ءبىزدىڭ اتا-بابالارىمىز سونداي بولعان ەدى، مۇنداي بولعان ەدى دەپ وتىرساق، ءبىز ۋاقىتتىڭ اۋىر تالاپتارىنان باس تارتا الماي، ءتۇبى جەڭىلىپ قالامىز. دۇرىس، ءبىزدىڭ جاستار تاريحىن جەتە ءبىلىپ، رۋحتى، قايراتتى ءبىلىمدى بولۋى كەرەك. مەملەكەتتىڭ تۇتقاسى دا جاستار. بىراق الەم مۇلدەم باسقا باعىتتا دامىپ بارا جاتقاندا، ءبىز تەحنولوگيا جاساماي وتىرساق، وندا بىزدە ەشقانداي دا سايكەستىك بولمايدى. ءبىزدىڭ قوعام بارعان سايىن جاساندىلىق پەن نەمقۇرايلىلىققا، ءوزىن ءوزى الداۋعا، جاۋاپكەرشىلىكتەن قاشۋعا بەيىم قوعامعا اينالىپ ۇلگەردى. بۇل ءبىزدىڭ كەلەشەگىمىز ءۇشىن دە، ۇرپاقتارىمىز ءۇشىن دە قاۋىپتى. بۇلاي كەتە بەرسەك، سانالى وركەنيەتتى قوعام جاساي المايمىز.
ەندى الەمدەگى بولىپ جاتقان تەحنولوگيا مەن عىلىمنىڭ بىرەر جاڭالىعى مىناداي:
ايگىلى ەلون ماسك 2016 جىلى اقش تا «GEGAFACTORY» (الپاۋىت فابريكا) وندىرىستىك كەشەنىن سالىپ، كۇننەن ەنەرگيا الاتىن قۋات كوزدەرىن ءوندىرۋ ماقساتىندا ۇلكەن جوبالاردى قولعا الدى. ءدال قازىرگى ۋاقىتتا اتاۋلى ءوندىرىس كەشەنىنىڭ 30 پايىزى اياقتالىپ، وندا 6,5 مىڭ ادام جۇمىس جاساپ جاتىر. ءوندىرىس كەشەنىنىڭ اۋماعى 500 000 م2 اۋماقتى الىپ جاتىر. جوبانىڭ قۇنى 5 ميلليارد اقش دوللارىنا باعالانعان. اتىشۋلى ەلون ماسكتىڭ ءۇشىنشى گەگاجوباسىنىڭ نەگىزگى ماقساتى كۇن كوزىنەن ەنەرگيا قۋاتتارىن الاتىن پلاستينكالىق تاقتاشالاردى سىناقتاردان وتكىزىپ، ەنەگريا كوزىنىڭ سارقىلمايتىن ءتۇرىن الەمگە پاش ەتۋ. ءدال قازىرگى ۋاقىتتا ءوندىرىس كەشەنىنىڭ جاساپ شىققان پلاستينكالىق تاقتاشالارى لوس اندجەلەس پەن كاليفورنيانىڭ كوپتەگەن (ۆيللالار مەن كوتتەدجدەرگە) تۇرعىن ۇيلەرىنە ورناتىپ تاستادى. كۇن كوزىنەن ەنەرگيا الاتىن تاقتاشالار ءوزىنىڭ پەرسپەكتيۆالى ەكەنىن كورسەتىپ، تاجىريبەدە ەففەكتيۆتى ناتيجە بەرىپ جاتىر. ونىڭ الداعى ۋاقىتتا الەمدىك دەيگەيدى ۇلكەن سۇرانىسقا يە بولاتىنىنا ەلوننىڭ كوزى تولىق جەتىپ وتىر.
بەلگىلى تەحنولوگيا تەحنوكراتىنىڭ ونەرتابىستارى مۇناي داۋىرىنە الاپات ەكونوميكالىق سوعىستى اشىپ وتىر. الەمدەگى ەكونوميكا سالاسىنىڭ ماماندارى مۇناي عاسىرىنىڭ اياقتالىپ كەلە جاتقانىن ايتىپ، ءار ءتۇرلى اقپاراتتاردى تاراتىپ جاتىر. سەبەبى، بارلىق نارسەنىڭ شەگى بار ەكەنى بەلگىلى. ولار ءبىراز بۇرىن ءبىزدىڭ دە ەلىمىزدىڭ ەكونوميكاسىنىڭ الداعى ون جىلداعى اۋىر جاعدايىن تىلگە تيەك ەتىپ ءوتىپ، قازاقستان مۇنايىنىڭ الداعى 10 جىلدا شەككە جەتۋىن ايتىپ جاتىر. ەلون ماسكتىڭ وسى جوبالارىمەن قوسا اقش تىڭ بىرنەشە شتاتتارىنان ەنەرگيا قورىن وندىرەتىن وسىنداي الپاۋىت ءوندىرىس كەشەندەرىن اشۋدى جوسپارلاپ وتىر. ول مۇناي عاسىرىن باعىندىرايىن دەپ وتىر. العا قويعان ماقساتى دا وسى. ونىڭ ەسەسىنە، جاساپ جاتقان تەحنولوگيالارى، كۇن كوزىنەن الىپ جاتقان قۋات كوزدەرى دە ەكولوگيالىق جاعىنان اناعۇرلىم زيانسىز بولىپ شىعىپ جاتىر. بۇل ونىڭ الداعى جوسپارىنا دا الاپات سەرپىن قوسىپ، ەنەرگياعا دەگەن سۇرانىستى وتە جوعارى دەڭگەيدە ارتتىرادى. سەبەبى، الەمنىڭ قازىر كوپ ايماعى ەكولوگيالىق اپاتتى جاعدايلاردىڭ قاقپانىنا ءتۇسىپ قالعان. بۇل ءتۇپتىڭ تۇبىندە مۇناي مەن شيكىزات ساتۋعا عانا الەۋەتى بار ەلدەردىڭ ەكونوميكاسى مەن ىشكى نارىعىن تەڭسەلتەدى. سول ءۇشىن دە APPLE كورپوراتسياسىمەن سەرىكتەس بولۋعا نيەتتى. ءدال وسى جولايرىقتا ءبىز سياقتى تەحنيكاسى مەن وندىرىستىك تەحنولوگيالارى جوق، شيكىزاتتى عانا ساتۋعا تاۋەلدى ەلدەر نە ىستەمەك؟ مۇنايىمىز تاۋسىلسا جاعدايىمىز نە بولادى؟ ءبىز ەرتەڭگى كۇنى سىرتقى نارىقتىڭ قۇبىلمالى اۋا رايىنا قالاي جاۋاپ بەرەمىز؟ شاتىرىمىز كەتىپ قالىپ جۇرمەي مە؟
بەكبولات قارجان
"ادىرنا" ۇلتتىق پورتالى
