ەۋرودەپۋتاتتار قازاقستانداعى ادام قۇقىعى احۋالىن ء"جىتى قاداعالاپ وتىر" جانە استانا دەموكراتيالىق رەفورمالاردى جۇزەگە اسىرادى دەپ ۇمىتتەنەدى. اۆستريا حالىقتىق پارتيا مۇشەسى كريستيان ساگارتس 26 قازاندا ەۋروپارلامەنتتىڭ شاعىن كوميتەتى وتىرىسىندا وسىلاي دەپ مالىمدەدى. بۇل تۋرالى "ازاتتىق راديوسى" حابارلادى، دەپ جازادى "ادىرنا" ۇلتتىق پورتالى.
ء"بىز ءاردايىم اشىقپىز، وسى جولدا كومەكتەسۋگە دايىنبىز. بىراق قازاقستانداعى ادام قۇقىعى احۋالىن ءجىتى قاداعالاپ وتىرمىز" دەدى استانادان كەلگەن وكىلدەرگە قايىرىلعان ساگارتس.
تىڭداۋ ەۋرودەپۋتاتتار دەلەگاتسياسىنىڭ قازاقستانعا ساپارىنان كەيىن بىرنەشە اپتا وتكەن كەزدە بولىپ وتىر. ەۋروپارلامەنت سايتىندا وتىرىستان ترانسلياتسيا جۇرگىزىلدى.
ەۋرودەپۋتاتتار قاڭتار وقيعاسىن حالىقارالىق زەرتتەۋ قاجەتتىگىن تاعى العا تارتتى.
Human Rights Watch ۇيىمىنىڭ ەۋروپا جانە ورتالىق ازيا بولىمىندەگى قوعامدىق كامپانيا باعىتى بويىنشا جەتەكشى فيليپپ دام استانا قاڭتارداعى بەيبىت ازاماتتارعا وق اتۋ مەن ۇستالعانداردى ازاپتاۋ وقيعالارىن وبەكتيۆتى، اشىق تەرگەۋ جۇرگىزبەگەنىن ايتتى. ونىڭ ايتۋىنشا، Human Rights Watch 4-6 قاڭتار ارالىعىندا قازاقستاندىق كۇشتىك قۇرىلىمدارىنىڭ كەمىندە ءتورت جاعدايدا "ارتىق كۇش قولدانعانىن" (تىكەلەي قاتەر توندىرمەسە دە ازاماتتارعا وق اتۋ) انىقتاعان. وسى ءتورت وقيعادا كەمىندە ون ادامعا وق اتىلعان. بۇل جاپپاي كۇش قولدانۋدىڭ شاعىن ءبىر بولىگى عانا دەدى دام.
"قازاقستان بيلىگى قاڭتاردا بولعان ادام قۇقىعىن بۇزۋ وقيعالارىن تەرگەپ جاتىرمىز دەپ بىرنەشە رەت مالىمدەگەنمەن ءالى تاۋەلسىز زەرتتەۋ جۇرگىزگەن جوق" دەدى دام.
ونىڭ ايتۋىنشا، استانا كۇشتىك قۇرىلىمداردىڭ "ارتىق كۇش قولدانۋ" فاكتىلەرى بويىنشا قىلمىستىق تەرگەۋلەرى جونىندە اقپارات بەرمەگەن. ءالى كۇنگە دەيىن تاۋەلسىز تەرگەۋ مەحانيزمى قۇرىلماعان. قۇقىق قورعاۋ ۇيىمىنىڭ وكىلى بيلىك قاڭتاردا قازا بولعاندار جونىندە تولىق اقپارات جاريالاماعانىن، ازاپتاۋ ىستەرى بويىنشا بىردە-ءبىر كۇشتىك قۇرىلىم وكىلى جاۋاپقا تارتىلماعانىن اتاپ ءوتتى. تۇرمەدە ءالى كۇنگە دەيىن ساياسي تۇتقىندار جاتىر.
دەپۋاتتار سونىمەن بىرگە بيلىك جاريالاعان امنيستيا ادامدارعا وق اتقانداردى جاۋاپتان جالتارۋعا جاعداي جاسايدى، ال امنيستياعا قاماۋداعى بەلسەندىلەر ىلىنبەۋى مۇمكىن دەدى.
كەيبىر جاعدايدا بيلىك قاڭتار وقيعاسىن ساياسي وپپوزيتسيانى "قۋدالاۋدىڭ قۇرالى" رەتىندە پايدالانعان، ولاردىڭ جاپپاي تارتىپسىزدىككە قاتىسى بارىنا دالەل دە كەلتىرمەگەنى ايتىلدى.
"رەسەي مەن بەلارۋستەگىگە ۇقساس ءادىس-تاسىلدەر قولدانىلدى" دەدى جيىنعا ونلاين قاتىسقان قازاقستاندىق قۇقىق قورعاۋشى ەۆگەني جوۆتيس. ونىڭ ايتۋىنشا، قازاقستان ەكس-پرەزيدەنت نۇرسۇلتان نازارباەۆ تۇسىندا قالىپتاسقان اۆتوريتارلى پوستسوۆەتتىك رەجيمدە ءالى تۇرىپ جاتىر.
ەۋروپارلامەنت وتىرىسىندا قاماۋدا وتىرعان تىركەلمەگەن "دەمپارتيا" جەتەكشىسى جانبولات مامايدىڭ ايەلى ينگا يمانباي دا سويلەدى. ول جۋىردا حالىقارالىق قىسىمنىڭ ارقاسىندا كۇيەۋىنە تاعىلعان ايىپتاردىڭ ءبىرى جەڭىلدەتىلگەنىن ايتتى.
- قاڭتار باسىندا بۇكىل ەلدى قامتىعان نارازىلىق كەزىندە كۇشتىك قۇرىلىمدار بەيبىت نارازىلاردى كۇشپەن تاراتىپ، الماتىدا وقيعا سوڭى تارتىپسىزدىككە ۇلاستى، اكىمشىلىك عيماراتتار ورتەنىپ، بيزنەس نىساندارى تونالدى. رەسمي مالىمەت بويىنشا، وقيعادان كەمىندە 238 ادام قازا بولدى، التاۋى ۇستالعاننان كەيىن ازاپتاۋدان كوز جۇمعان.
- قۇقىق قورعاۋشىلار جەتى ايدان كەيىن بيلىك جاريالاعان قاڭتار قۇرباندارىنىڭ ءتىزىمى "تولىق ەمەس" ەكەنىن ايتتى. وندا قۇربانداردىڭ تولىق اتى-ءجونى، جاسى، جىنىسى، ازاماتتىعى، ءولىمى جونىندە جاي-جاپسار اقپارات جوق. حالىقارالىق جانە قازاقستاندىق قۇقىق قورعاۋ ۇيىمدارى قازاقستان بيلىگىن قاڭتار وقيعاسىن حالىقارالىق دارەجەدە زەرتتەۋگە ۇندەگەن. اقوردا "بۇعان قاجەتتىلىك جوق" دەپ مالىمدەگەن.
"ادىرنا" ۇلتتىق پورتالى
