Eýrodepýtattar Qazaqstandaǵy adam quqyǵy ahýalyn "jiti qadaǵalap otyr" jáne Astana demokratııalyq reformalardy júzege asyrady dep úmittenedi. Avstrııa halyqtyq partııa múshesi Krıstıan Sagar 26 qazanda Eýroparlamenttiń shaǵyn komıteti otyrysynda osylaı dep málimdedi. Bul týraly "Azattyq radıosy" habarlady, dep jazady "Adyrna" ulttyq portaly.
"Biz árdaıym ashyqpyz, osy jolda kómektesýge daıynbyz. Biraq Qazaqstandaǵy adam quqyǵy ahýalyn jiti qadaǵalap otyrmyz" dedi Astanadan kelgen ókilderge qaıyrylǵan Sagar.
Tyńdaý eýrodepýtattar delegaııasynyń Qazaqstanǵa saparynan keıin birneshe apta ótken kezde bolyp otyr. Eýroparlament saıtynda otyrystan translıaııa júrgizildi.
Eýrodepýtattar Qańtar oqıǵasyn halyqaralyq zertteý qajettigin taǵy alǵa tartty.
Human Rights Watch uıymynyń Eýropa jáne Ortalyq Azııa bólimindegi qoǵamdyq kampanııa baǵyty boıynsha jetekshi Fılıpp Dam Astana Qańtardaǵy beıbit azamattarǵa oq atý men ustalǵandardy azaptaý oqıǵalaryn obektıvti, ashyq tergeý júrgizbegenin aıtty. Onyń aıtýynsha, Human Rights Watch 4-6 qańtar aralyǵynda qazaqstandyq kúshtik qurylymdarynyń keminde tórt jaǵdaıda "artyq kúsh qoldanǵanyn" (tikeleı qater tóndirmese de azamattarǵa oq atý) anyqtaǵan. Osy tórt oqıǵada keminde on adamǵa oq atylǵan. Bul jappaı kúsh qoldanýdyń shaǵyn bir bóligi ǵana dedi Dam.
"Qazaqstan bıligi Qańtarda bolǵan adam quqyǵyn buzý oqıǵalaryn tergep jatyrmyz dep birneshe ret málimdegenmen áli táýelsiz zertteý júrgizgen joq" dedi Dam.
Onyń aıtýynsha, Astana kúshtik qurylymdardyń "artyq kúsh qoldaný" faktileri boıynsha qylmystyq tergeýleri jóninde aqparat bermegen. Áli kúnge deıin táýelsiz tergeý mehanızmi qurylmaǵan. Quqyq qorǵaý uıymynyń ókili bılik Qańtarda qaza bolǵandar jóninde tolyq aqparat jarııalamaǵanyn, azaptaý isteri boıynsha birde-bir kúshtik qurylym ókili jaýapqa tartylmaǵanyn atap ótti. Túrmede áli kúnge deıin saıası tutqyndar jatyr.
Depýattar sonymen birge bılik jarııalaǵan amnıstııa adamdarǵa oq atqandardy jaýaptan jaltarýǵa jaǵdaı jasaıdy, al amnıstııaǵa qamaýdaǵy belsendiler ilinbeýi múmkin dedi.
Keıbir jaǵdaıda bılik Qańtar oqıǵasyn saıası oppozıııany "qýdalaýdyń quraly" retinde paıdalanǵan, olardyń jappaı tártipsizdikke qatysy baryna dálel de keltirmegeni aıtyldy.
"Reseı men Belarýstegige uqsas ádis-tásilder qoldanyldy" dedi jıynǵa onlaın qatysqan qazaqstandyq quqyq qorǵaýshy Evgenıı Jovtıs. Onyń aıtýynsha, Qazaqstan eks-prezıdent Nursultan Nazarbaev tusynda qalyptasqan avtorıtarly postsovettik rejımde áli turyp jatyr.
Eýroparlament otyrysynda qamaýda otyrǵan tirkelmegen "Dempartııa" jetekshisi Janbolat Mamaıdyń áıeli Inga Imanbaı da sóıledi. Ol jýyrda halyqaralyq qysymnyń arqasynda kúıeýine taǵylǵan aıyptardyń biri jeńildetilgenin aıtty.
- Qańtar basynda búkil eldi qamtyǵan narazylyq kezinde kúshtik qurylymdar beıbit narazylardy kúshpen taratyp, Almatyda oqıǵa sońy tártipsizdikke ulasty, ákimshilik ǵımarattar órtenip, bıznes nysandary tonaldy. Resmı málimet boıynsha, oqıǵadan keminde 238 adam qaza boldy, altaýy ustalǵannan keıin azaptaýdan kóz jumǵan.
- Quqyq qorǵaýshylar jeti aıdan keıin bılik jarııalaǵan Qańtar qurbandarynyń tizimi "tolyq emes" ekenin aıtty. Onda qurbandardyń tolyq aty-jóni, jasy, jynysy, azamattyǵy, ólimi jóninde jaı-japsar aqparat joq. Halyqaralyq jáne qazaqstandyq quqyq qorǵaý uıymdary Qazaqstan bıligin Qańtar oqıǵasyn halyqaralyq dárejede zertteýge úndegen. Aqorda "buǵan qajettilik joq" dep málimdegen.
"Adyrna" ulttyq portaly
