كوكشەتاۋدا 19 كوشە مەن 2 ساياباق اتاۋى قازاقشالاندى

3265
Adyrna.kz Telegram

بۇگىن كوكشەتاۋ قالاسىنىڭ 19 كوشەسى مەن 2 ساياباعى قازاقشالاندى، دەپ حابارلايدى «ادىرنا» ءتىلشىسى.

قالا تورىنەن جاناتاي باتىر اقانۇلىنا كوشە بەرىلدى.

جاناتاي باتىر، قالماق-جوڭعار شاپقىنشىلىعى كەزىندە قازاقتىڭ حاس باتىرلارى قانجىعالى بوگەنباي، قاراكەرەي قابانباي، باتىر بايانداردىڭ ۇزەڭگىلەس سەرىگى بولعان. ەل باسىنا قاۋىپ تونگەن قاسىرەتتى زاماندا قايسار رۋحىمەن، قايىسپاس جىگەرىمەن، قاجىر-قايراتىمەن ەر قورعاعان باتىر.

جاناتاي اقانۇلى 1723 جىلى بۇرىنعى كوكشەتاۋ وبلىسى چيستوپولە اۋدانى تالساي اۋىلىنىڭ تۇسىندا تۋىپ، 1819 جىلى بۇرىنعى كوكشەتاۋ وبلىسى ايىرتاۋ اۋدانى، ورلوۆكا اۋىلىنىڭ جانىندا جەرلەنگەن.

اقانۇلى جاناتاي باتىر جايىندا جەرگىلىكتى اقىن-جازۋشىلار ەستاي مىرزاحمەتوۆ، كوكەن شاكەەۆتەر ءار كەزدە ءباسپاسوز بەتتەرىندە ماقالالار جازدى. ونىڭ ەرلىكتەرى مەن باسىنان وتكەرگەن وقيعالارى «كوكشەتاۋ پراۆداسى»، «كوكشەتاۋ»، «بۇقپا!»، «ارقا اجارى» گازەتتەرىندە جارىق كورگەن.
سونداي-اق، جاناتاي باتىر تۋرالى قازاقتىڭ زاڭعار جازۋشىسى، كلاسسيك مۇحتار ماعاۋين «قازاق تاريحىنىڭ الىپپەسى» (الماتى – 2002, «قاعانات» باسپاسى) اتتى كىتابىندا ءسوز ەتەدى. ول جەردە: «1753-1754 جىلداردا جاناتاي، قابانباي، بوگەنباي، كەرەي جانىبەك، ءمۇيىزدى وتەگەن باتىرلار باستاعان قازاق قوسىندارى قىسى، جازى دەمەي الدەنەشە رەت جوڭعاردى شاۋىپ قايتادى»، - دەلىنگەن. تاعى دا سول كىتاپتا: «XVIII عاسىردىڭ ءۇشىنشى شيرەگىندە ءدۇربىن-ويراتتى توزدىرعان، ءمانجۋ-تسين باسقىنشىلىعىنا قارسى قايتپاي كۇرەسكەن، تورعاۋىتتى تالقانداعان، قىرعىزدى الاتاۋدان اسىرىپ، وزبەك امىرشىلىەرىن تاۋبەسىنە تۇسىرگەن، ءسويتىپ، جيىرما جىل بويعى تىنىمسىز مايداندا الاش ۇرانىن جاڭعىرتىپ، ابىلاي حانعا ءۇش ءجۇزدىڭ تىزگىنىن ۇستاتقان، قازاق ورداسىن قايتا كوتەرگەن، ەڭ اتاقتى قولباسىلار: قاراكەرەي قابانباي، ابىلپەيىز سۇلتان، ءمۇيىزدى وتەگەن، نۇرالى حان، قانجىعالى بوگەمباي، ەرالى سۇلتان، ءادىل سۇلتان، ورىس سۇلتان، جاناتاي، بايان، مالايسارى، ولجاباي، كەرەي جانىبەك، شاپىراشتى ناۋرىزباي، اقتامبەردى، جاپەك، بەردىقوجا، تىلەۋكە، ساعىمباي، قۇلەكە، جاۋعاش، دات، كوكجارلى، باراق، قۇلاشبەك، تۇرسىنباي، ناربوتا، قوجابەرگەن...» دەپ قازاقتىڭ ۇلت بولىپ ۇيىسۋىنا ۇيىتقى بولعان كىل ساڭلاقتاردى، ۇلىلارىمىزدى ءتىزىپ شىعادى. الاشتىڭ ماڭدايىنا بىتكەن اسىل جازۋشىمىز مۇحتار ماعاۋيننىڭ جاناتاي باتىردى ءبىر كىتابىندا ەكى رەت ءسوز ەتۋى تەگىن بولماسا كەرەك.

ال، ءانۋار ءالىمجانوۆتىڭ «گونەتس» (الما-اتا، «جازۋشى» 1978 ج) كىتابىندا جاناتاي باتىردىڭ ەرلىگى، باتىرلىعى جايلى كوپ جازىلعان. سونىمەن قاتار، جەرلەس جازۋشىمىز، بۇكىل قازاقتىڭ جوعىن جوقتاپ، جىرتىسىن جىرتىپ، تاريحىن تۇگەندەگەن «كوكشپەندىلەر» تريلوگياسىنىڭ اۆتورى ءىليا ەسەنبەرلين دە «جانتالاس» رومانىندا جاناتاي باتىر جايلى ايتادى. (الماتى، «جازۋشى» 1976 ج)

پىكىرلەر