Kókshetaýda 19 kóshe men 2 saıabaq ataýy qazaqshalandy

3264
Adyrna.kz Telegram

Búgin Kókshetaý qalasynyń 19 kóshesi men 2 saıabaǵy qazaqshalandy, dep habarlaıdy «Adyrna» tilshisi.

Qala tórinen Janataı batyr Aqanulyna kóshe berildi.

Janataı batyr, qalmaq-jońǵar shapqynshylyǵy kezinde qazaqtyń has batyrlary Qanjyǵaly Bógenbaı, Qarakereı Qabanbaı, Batyr Baıandardyń úzeńgiles serigi bolǵan. El basyna qaýip tóngen qasiretti zamanda qaısar rýhymen, qaıyspas jigerimen, qajyr-qaıratymen er qorǵaǵan batyr.

Janataı Aqanuly 1723 jyly burynǵy Kókshetaý oblysy Chıstopole aýdany Talsaı aýylynyń tusynda týyp, 1819 jyly burynǵy Kókshetaý oblysy Aıyrtaý aýdany, Orlovka aýylynyń janynda jerlengen.

Aqanuly Janataı batyr jaıynda jergilikti aqyn-jazýshylar Estaı Myrzahmetov, Kóken Shákeevter ár kezde baspasóz betterinde maqalalar jazdy. Onyń erlikteri men basynan ótkergen oqıǵalary «Kókshetaý Pravdasy», «Kókshetaý», «Buqpa!», «Arqa ajary» gazetterinde jaryq kórgen.
Sondaı-aq, Janataı batyr týraly qazaqtyń zańǵar jazýshysy, klassık Muhtar Maǵaýın «Qazaq tarıhynyń álippesi» (Almaty – 2002, «Qaǵanat» baspasy) atty kitabynda sóz etedi. Ol jerde: «1753-1754 jyldarda Janataı, Qabanbaı, Bógenbaı, Kereı Jánibek, Múıizdi Ótegen batyrlar bastaǵan qazaq qosyndary qysy, jazy demeı áldeneshe ret Jońǵardy shaýyp qaıtady», - delingen. Taǵy da sol kitapta: «XVIII ǵasyrdyń úshinshi shıreginde Dúrbin-oıratty tozdyrǵan, Mánjý-ın basqynshylyǵyna qarsy qaıtpaı kúresken, torǵaýytty talqandaǵan, qyrǵyzdy Alataýdan asyryp, ózbek ámirshilierin táýbesine túsirgen, sóıtip, jıyrma jyl boıǵy tynymsyz maıdanda alash uranyn jańǵyrtyp, Abylaı hanǵa úsh júzdiń tizginin ustatqan, Qazaq ordasyn qaıta kótergen, eń ataqty qolbasylar: Qarakereı Qabanbaı, Ábilpeıiz sultan, Múıizdi Ótegen, Nuraly han, Qanjyǵaly Bógembaı, eraly sultan, Ádil sultan, Orys sultan, Janataı, Baıan, Malaısary, Oljabaı, Kereı Jánibek, Shapyrashty Naýryzbaı, Aqtamberdi, Jápek, Berdiqoja, Tileýke, Saǵymbaı, Quleke, Jaýǵash, Dat, Kókjarly, Baraq, Qulashbek, Tursynbaı, Narbota, Qojabergen...» dep qazaqtyń ult bolyp uıysýyna uıytqy bolǵan kil sańlaqtardy, ulylarymyzdy tizip shyǵady. Alashtyń mańdaıyna bitken asyl jazýshymyz Muhtar Maǵaýınniń Janataı batyrdy bir kitabynda eki ret sóz etýi tegin bolmasa kerek.

Al, Ánýar Álimjanovtyń «Gone» (Alma-Ata, «Jazýshy» 1978 j) kitabynda Janataı batyrdyń erligi, batyrlyǵy jaıly kóp jazylǵan. Sonymen qatar, jerles jazýshymyz, búkil qazaqtyń joǵyn joqtap, jyrtysyn jyrtyp, tarıhyn túgendegen «Kókshpendiler» trılogııasynyń avtory Ilııa Esenberlın de «Jantalas» romanynda Janataı batyr jaıly aıtady. (Almaty, «Jazýshy» 1976 j)

Pikirler