بۇگىن سىر ديقاندارى ەگىنگە وراق سالدى. قىزۋ ەڭبەكتى العاش بولىپ سىرداريا اۋدانىنىڭ شارۋالارى باستادى. وراق سالۋ راسىمىنە وبلىس اكىمى نۇرلىبەك نالىباەۆ، قر اۋىل شارۋاشىلىعى ءمينيسترى ەربول قاراشوكەەۆ پەن قر ەكولوگيا، گەولوگيا جانە تابيعي رەسۋرستار ءمينيسترى سەرىكقالي برەكەشوۆ قاتىستى. سونداي-اق، قر ەڭبەك ەرى ابزال ەراليەۆ، سالا ارداگەرلەرى مەن اۋىل شارۋاشىلىعى قۇرىلىمدارىنىڭ وكىلدەرى ەگىنشىلەردىڭ قۋانىشىنا ورتاقتاستى.
ەل ىرىسى سانالاتىن سارى التىندى قامباعا جيناۋ جۇمىستارىن «اقجارما ي ك» فەرمەرلىك قوجالىعى باستادى. ايماق باسشىسى مينيسترلەرمەن بىرگە كۇرىش القابىنا بارىپ، العاشقى وراق سالۋ ءراسىمىن وتكىزدى. نۇرلىبەك نالىباەۆ پرەزيدەنتتىڭ، ۇكىمەتتىڭ قولداۋى نەگىزىندە بيىل شارۋالار بىلتىرعىداي سۋ تاپشىلىعىن كورمەگەنىن تىلگە تيەك ەتىپ، سىر ديقانشىلارىنا اقجارما تىلەگىن ارنادى.
- وبلىس حالقىنىڭ باسىم بولىگى اۋىلدا تۇرعاندىقتان ءبىز قاشاندا ەگىن ەگۋ مەن جيناۋ ناۋقاندارىن اسا جاۋاپكەرشىلىكپەن وتكىزەمىز.
جىل باسىندا كۇرىش كولەمىن بىلتىرعى 84 مىڭنان 64 مىڭ گەكتارعا دەيىن ءتۇسىرۋ جوسپارلانعانىن جاقسى بىلەسىزدەر. الايدا ونداي شەشىمنىڭ ايماق حالقى ءۇشىن زارداپتارىن بولجاي وتىرىپ ءبىز ول قادامعا بارمادىق ياعني كۇرىش كولەمىن 78,6 مىڭ گەكتار كولەمىندە ساقتاپ قالدىق. ورىن العان قيىندىقتارعا قاراماستان سۋدى ءتيىمدى پايدالانۋ، ەگىستىكتى كەزەكتەپ سۋارۋ، قاشىرتقىداعى سۋدى ەكىنشى رەت پايدالانۋ قولعا الىندى. بۇعان قوسا، ءارتاراپتاندىرۋ باعىتىندا سۋدى از قاجەت ەتەتىن مال ازىعى، كوكونىس، باقشا داقىلدارىنىڭ كولەمىن ارتتىرۋعا جۇمىس جاسالدى،-دەدى ن.نالىباەۆ.
مۇنان كەيىن مەيماندار ەگىن جيناۋعا ارنالعان اۋىل شارۋاشىلىعى تەحنيكالارىمەن، وبلىستا وندىرىلەتىن اگروونىم تۇرلەرىمەن تانىسىپ، سالا ماماندارمەن پىكىر الماستى.
ۆەدوموستۆو باسشىلارى ءوز كەزەگىندە ديقانشىلاردىڭ الا جازداي ەتكەن ەڭبەگىن جوعارى باعالاپ، ەل ۇكىمەتى قىسقا مەرزىم ىشىندە مەملەكەتتىك باعدارلامالاردى ودان ءارى جانداندىرۋ مىندەتىن قويعانىن تىلگە تيەك ەتتى.
“قىزىلوردا - كۇرىشتىڭ استاناسى. سارالاپ قاراساق، 6,8 مىڭ گەكتار الماتى وبلىسىندا بار، تۇركىستان وبلىسىندا دا از ەمەس، شامامەن 1,5 مىڭ گەكتار. ال، نەگىزى 78,6 مىڭ ەگىس القابىنىڭ ءبارى، ياعني 90% ءدال وسى سىر وڭىرىندە. ەڭ وزەكتى ماسەلە، ياعني درەناجدى جۇيەلەردى جاقسارتۋعا جەتكىلىكتى ءمان بەرىلسە ونىمدىلىك ودان دا ارتا تۇسەدى. بۇل ايماقتا كۇرىش ءوندىرۋ وتە جاقسى دەڭگەيدە دامىعان ىشكى قاجەتتىلىكتى دە، ەكسپورتتى دا دامىتىپ وتىرعانى وسى شارۋالاردىڭ زور ەڭبەگىن اتاپ ءوتۋ قاجەت،-دەدى ەربول قاراشوكەەۆ.
ەگىس القابىنداعى مەرەيلى ءسات «دالا كۇنى» cەمينار-كەڭەسىمەن جالعاستى. شەت ەلدىڭ عالىمدارى مەن بىلىكتى ماماندارى جانە وتاندىق كاسىپكەرلەر ءوزارا تاجىريبە الماسىپ، ءتيىمدى بايلانىس ورناتۋ ماسەلەسىن ءسوز ەتتى.
القالى باسقوسۋدا وبلىس اكىمى ەربول قاراشوكەەۆكە سۋ تاپشىلىعى جاعدايىندا كۇرىش شارۋاشىلىعىن ودان ءارى دامىتۋ ءۇشىن ارنايى باعدارلاما قابىلداۋ قاجەت ەكەنىن جانە ى.جاقاەۆ اتىنداعى قازاق كۇرىش شارۋاشىلىعى عىلىمي-زەرتتەۋ ينستيتۋتىنىڭ جۇمىسىن جانداندىرۋدا بىرلەسكەن شارالار قابىلداۋدى العا تارتتى.
ال، سەرىكقالي برەكەشوۆكە ايماقتىڭ 178 مىڭ گەكتار ينجەنەرلىك جۇيەگە كەلتىرىلگەن ەگىستىكتەن ايرىلىپ قالۋ قاۋپى بار ەكەنىن جەتكىزدى. سول سەبەپتەن سۋارمالى جەرلەردى قالپىنا كەلتىرۋ جانە اينالىمعا قوسۋ بويىنشا ازىرلەنگەن جوبالاردىڭ ىسكە اسۋىنا ىقپال ەتۋدى سۇرادى.
بيىل وڭىردەگى ديقانشىلار تۇقىم ساپاسىن ارتتىرۋدا ۋكرايندىق عالىمدارىمەن بىرگە اۋىل شارۋاشىلىعى داقىلدارى سورتتارىن تاجىريبە رەتىندە ەگۋدى قولعا الدى. بۇل رەتتە ۋكراينا اۋىل شارۋاشىلىعى عىلىمي ۇلتتىق اكادەمياسى كۇرىش ينستيتۋتىنىڭ ديرەكتورى ۆلاديمير دۋدچەنكو ارىپتەستىك تانىتۋعا مۇددەلى.
نۇرلىبەك نالىباەۆ سۋدى از قاجەت ونىمدەرگە باسىمدىق بەرۋ ارقىلى ونىمدىلىك ماسەلەسىن جولعا قويۋعا بولاتىنىن جەتكىزدى. ايتالىق، ايماقتا جۇگەرى ەگۋ سۋدى قاجەت ەتەدى، ەگەر ونى ەكسپورتتاساق ونىڭ تابىسى كۇرىشتەن دە قوماقتى بولادى. سوندىقتان سالا ماماندارى جۇگەرى ءوندىرۋ ىسىنە ەرەكشە ءمان بەرمەك. بۇل - ءارتاراپتاندىرۋدىڭ ناقتى مىسالى بولماق.
سىر وڭىرىندە سۋ ماسەلەسى پروبلەمالىق دەڭگەيدە بولعانى راس. دەگەنمەن مەملەكەتتىك قولداۋ شارالارىنىڭ ناتيجەسىندە قىزىلوردا وبلىسىنداعى سۋ شارۋاشىلىعى جاعدايى تۇراقتاندى.
“سۋ تاپشىلىعىنىڭ الدىن الۋ ماقساتىندا بيىل 22 كانالدى مەحانيكالىق تازالاۋ، 41 ۇڭعىمانى جوندەۋ جانە بۇرعىلاۋ، سورعى قوندىرعىلارىن ساتىپ الۋ جۇمىستارىن جۇرگىزۋگە ۇكىمەت رەزەرۆىنەن 3,6 ملرد. تەڭگە ءبولىنىپ، ءتيىستى جۇمىستار اتقارىلۋدا. قابىلدانعان شارالاردىڭ ارقاسىندا جالپى بيىل ۆەگەتاتسيالىق كەزەڭ شىعىنسىز اياقتالۋدا،-دەدى سەرىكقالي برەكەشوۆ.
وبلىستا 188,5 مىڭ گەكتارعا ەگىن ورنالاستىرىلدى. بۇگىندە بيداي، ارپا، سۇلى داقىلدارىن جيناۋ اياقتالسا، ماقسارى، كارتوپ، كوكونىس، باقشا، جۇگەرى، مال ازىعى داقىلدارىن جيناۋ جۇمىستارى جالعاسۋدا.
ەگىلگەن كۇرىشتەن جوعارى ءونىم الۋ ماقساتىندا كۇرىش ەگىسىنە 100 پايىز جوعارى رەپرودۋكتسيالى تۇقىمدار سەبىلدى.
ايتا كەتەيىك، كۇزگى ەگىن جيناۋ جانە دالا جۇمىستارى ءۇشىن قاجەتتى جانار-جاعار ماي قورى جەتكىلىكتى. سونداي-اق، اۋىل شارۋاشىلىعى تەحنيكالارى كۇرىش ەگىسىن وڭتايلى مەرزىمدە جيناپ الۋعا تولىق دايىن.
الداعى ەگىن جيناۋ ناۋقانى سىر ديقانشىلار ءۇشىن قولايلى كەزەڭ بولادى دەپ بولجانىپ وتىر. دەمەك، ناۋقاندى 10 قازاندا اياقتاۋ جوسپارى بەلگىلەندى.
