زەينەپ احمەتوۆا: "Əۋرەتتى جەرلەرىڭدى جاپ!" دەيدى. ول دەگەن ءسوز - ۇياتتى جەرلەرىڭدى جاپ دەگەنى. سەنىڭ باسىڭ، بەتىڭ ۇياتتى جەر ەمەس قوي. ول - قۇدايدىڭ جاراتقانى. ۇياتتى جەر - مىنا مويىننان تومەن جاق. قازاق ونسىز دا ول جەرىن اشىپ شاشقان جوق. قازاقتىڭ قىزى تۇرمىسقا شىققانعا دەيىن باسىنا ورامال سالماعان. كəمشات بورىك، قۇندىز بورىك، ۇكىلى تاقيا، شاشاقتى سوراباق، مونشاقتى قاسابا، جىرعا!.. سونداي-سونداي əدەمى باس كيىمدەر بولعان. "شاشتارىن ون كۇن تاراپ بەس كۇن ورگەن" دەگەن، شاش كۇتىمىنە كوپ كوڭىل بولگەن. قولاڭ شاش، ءسۇمبىل شاش، قارا شاش، التىن شاش، سونىڭ ءبəرى - قىزدىڭ شاشى. سوندا نە، مۇسىلمان بولادى ەكەنبىز دەپ سونىڭ ءبəرىن جەرگە كومۋىمىز كەرەك پە؟ 
انا تىيىمعا قاتىستى ساندىراقتاردىڭ بارلىعى - ارابتىكى. ارابتىڭ جەرى ىستىق، قۇم بوران سوققان بۇرىن (قازىر دە) سوندا، ەركەگى بار، əيەلى بار، ءبəرى كوزىنەن باسقانىڭ ءبəرىن جاۋىپ تاستاعان قارامەن. ەندى سونى الىپ كەلىپ، بىزگە تىقپالايدى. مۇسىلمان بولۋ ءۇشىن اراب بولۋدىڭ كەرەگى جوق. مىسالى، ارابتار كەرەمەت بولاتىن بولسا، تەگى ءبىر، ءدىنى ءبىر، ءتىلى ءبىر; نەگە ءبىر-ءبىرىن قانعا بوكتىرىپ جاتىر ءالى كۇنگە دەيىن؟ قىرىپ جاتىر! قانشاما جىل بولدى. ونىڭ نەسى يسلام؟ ونىڭ نەسى شاريعات؟ قۇداي ساقتاسىن!.. قازاقتار بۇرىن جەر داۋى جەسىر داۋى دەپ تالاسقا شىققانىمەن، ونىڭ ءوزىن دە ەكى-اق اۋىز سوزبەن ءبىتىرىپ وتىرعان. اتالى سوزگە توقتاعان. قازاق - وتە قۇدايشىل حالىق. بىراق فاناتيك ەمەس. قازاق "قۇدايسىز قۋراي سىنبايدى" دەگەن ءبىر اۋىز سوزبەن-اق قۇدايدى مويىنداعان. ەڭ جامان ادامدى ق"ۇدايسىز ادام" دەيدى. جاقسى ادامدى " وي، قۇدايى بار ەكەن، اينالايىن!" دەپ ايتىپ جاتادى. ارابتار بۇرىن پۇتقا تابىنعان. ەكى قىزدىڭ بىرەۋىن تىرىدەي كومىپ وتىرعان.
انا تىيىمعا قاتىستى ساندىراقتاردىڭ بارلىعى - ارابتىكى. ارابتىڭ جەرى ىستىق، قۇم بوران سوققان بۇرىن (قازىر دە) سوندا، ەركەگى بار، əيەلى بار، ءبəرى كوزىنەن باسقانىڭ ءبəرىن جاۋىپ تاستاعان قارامەن. ەندى سونى الىپ كەلىپ، بىزگە تىقپالايدى. مۇسىلمان بولۋ ءۇشىن اراب بولۋدىڭ كەرەگى جوق. مىسالى، ارابتار كەرەمەت بولاتىن بولسا، تەگى ءبىر، ءدىنى ءبىر، ءتىلى ءبىر; نەگە ءبىر-ءبىرىن قانعا بوكتىرىپ جاتىر ءالى كۇنگە دەيىن؟ قىرىپ جاتىر! قانشاما جىل بولدى. ونىڭ نەسى يسلام؟ ونىڭ نەسى شاريعات؟ قۇداي ساقتاسىن!.. قازاقتار بۇرىن جەر داۋى جەسىر داۋى دەپ تالاسقا شىققانىمەن، ونىڭ ءوزىن دە ەكى-اق اۋىز سوزبەن ءبىتىرىپ وتىرعان. اتالى سوزگە توقتاعان. قازاق - وتە قۇدايشىل حالىق. بىراق فاناتيك ەمەس. قازاق "قۇدايسىز قۋراي سىنبايدى" دەگەن ءبىر اۋىز سوزبەن-اق قۇدايدى مويىنداعان. ەڭ جامان ادامدى ق"ۇدايسىز ادام" دەيدى. جاقسى ادامدى " وي، قۇدايى بار ەكەن، اينالايىن!" دەپ ايتىپ جاتادى. ارابتار بۇرىن پۇتقا تابىنعان. ەكى قىزدىڭ بىرەۋىن تىرىدەي كومىپ وتىرعان. 
سودان، مىنا "تاريحي جاد" (يستوريچەسكايا پاميات), گەنەتيكالىق جاد سودان قالىپ قويعان. Əيەلدى تومەن كورۋ قانىندا بار. ءبəرىبىر تەگىنە تارتپاي تۇرمايدى. ال قازاقتا كەرىسىنشە "ىرىس الدى - قىز" دەپ، ىرىمالدىسى قىز بولعاندا كەرەمەت قۋانعان. "كەتەتۇعىن بالا، قوناق" دەپ، قىزدى əكەنىڭ ۇيىندە جۇرگەندە، ابدەن ەركەلەتكەن. جاقسىنى كيگىزگەن. ءدəمدىنى جەگىزگەن. قولىنان كەلسە جورعا مىنگىزگەن. قىزدى ەشقاشان ەسىك جاققا وتىرعىزباعان. وڭ جاققا تورگە وتىرعىزعان. تۇرمىسقا شىقپاعان قىزدى "وڭ جاقتاعى قىز" دەيتىنى سودان. وتىرعان قىزدىڭ اياعىنان اتتاۋ ۇلكەن كۇنə بولىپ سانالعان قازاقتا. قىز بالاعا قول كوتەرۋ ول ۇلكەن قىلمىس بولىپ ەسەپتەلگەن. قىزدار جاۋگەرشىلىك كەزدە، əكەلەرىمەن، اعالارمەن قاتار ساۋىت كيىپ جاۋعا اتتاندى. شايقاستى. وعان تاريح كۋا. ايتىستى، ايتىسقا ءتۇستى. ءبəرىن بىلاي قويىپ، قىزقۋاردى ("قىز قۋ") قاراشى! اناۋ جىگىتتەردى شىقپىرتقان كەزدە قانداي، اتتىڭ قۇلاعىندا ويناعان!.. ەندى نەگە وسىنىڭ ءبəرىن جاۋىپ، ەسسىزدىككە كومىپ، مۇسىلمان بولادى ەكەنبىز دەپ، بەيشارا قىزداردىڭ باسىنا قارا ورامال سالۋىمىز كەرەك، ا؟! قارا ورامالدى بايى ولگەندە عانا سالادى. "قارالى ايەل" دەيدى ونى. مىسالى، اۋەزوۆتىڭ "قارالى سۇلۋ"-ىندا ايەل جىل بويى باسىنا قارا ورامال سالادى. جىل وتكەننەن كەيىن، جاقىندارى كەلىپ، قارالىعىن ءتۇسىرىپ، اۋىستىرىپ جاتادى. ەندى قاراشى، قازاق قىزدارى وزدەرىن وزدەرى قور قىلىپ، سورلاپ ءجۇر. ۇيلەرىندە تەلەديدار كورمەيدى، ەشقايدا شىقپايدى، ءبىلىم المايدى، ايتەۋىر، بالا تۋىپ جاتقاندارى بار، تەك اناۋ ەركەككە قىزمەت ەتۋى كەرەك - ءبىتتى. ءبىرازدان كەيىن ناداندىق قاسىرەتى قوعامدى جايلاپ شىعادى. 
ءبىلىمسىز انادان ءبىلىمسىز ۇرپاق كوبەيەدى. قۇداي ساقتاسىن!.. ءبىز بىرىنشىدەن، بىلىممەن، ەكىنشىدەن، ءوزىمىزدىڭ ءتىل ارقىلى تارالاتىن دəستۇرمەن عانا ۇلتىمىزدى ساقتاي الامىز. ءƏربىر ادام ۇلتىمەن بىرگە تۋادى. ۇلتىڭمەن بىرگە تۋعان سوڭ، ۇلتىڭنىڭ ءتىلى، بۇكىل سالت-ءداستۇرى، ەلى، جەرى، تاريحى ساعان دا تيەسىلى. بۇل جەردە، ەگەر، ءدىن ۇلتتىڭ ۇستىنە شىقسا، ۇلت جويىلادى. "ەكى ءسوزدىڭ بىرىندە قازاقپىن دەپ ايتپا، مۇسىلمانمىن دەپ ايت!" دەيدى. كوردىڭ بە قانداي قۇيتىرقى جامان پيعىلدار ءوربىپ جاتىر! مىنا راديكالدى دىنگە قاراي بۇرىلاتىنداردىڭ ىشىندە، ەركەككە قاراعاندا əيەلدى قايتارۋ قيىن ەكەن!.. ايتىسكەرلەر، نەبىر سپورتشىلار كەتتى. اتاعى بارلار مەن اقشاسى بارلار الدىمەن قارماققا ءتۇسىپ جاتىر!..
