ەلىمىزگە دۇربەلەڭ سالعان كىمدەر؟

1188
Adyrna.kz Telegram

بيىلعى جىل ەلىمىز ءۇشىن ەلەۋلى دە كۇردەلى وقيعامەن باستالدى. ۇلان عايىر قازاق دالاسى تاعى دا ءبىر اۋىر كەزەڭدى باسىنان وتكەرىپ، دۇربەلەڭگە تاپ بولدى.

5-ءشى قاڭتار كۇنى جاڭاوزەندە باستالعان بەيبىت شەرۋ قازاقستاننىڭ ءار وڭىرىندە جەدەل تاراپ، ارتى شيەلەنىس پەن قاندى قاقتىعىسقا ۇلاستى. ەلىمىزدىڭ سۇيەگىن سىزداتىپ، "قايعىلى قاڭتار" اتىمەن ەستە قالعان سول ءبىر كەزەڭنىڭ اۋىر ەستەلىكتەرى تاريح پاراعىندا ماڭگى ساقتالماق. ودان وتكەن كەز كەلگەن مەملەكەت ساباق الىپ، كەمشىن تۇستارىن تۇزەۋگە بەت الادى. بۇل ءدۇمپۋ قازاقستاندى عانا ەمەس، بارشا الەمنىڭ نازارىن وزىنە اۋدارتتى. بارشا ەل قازاق حالقىنىڭ بەيبىت تۇرعىندارىمەن تىلەۋلەس ەكەنىن ءبىلدىرىپ، الاڭداۋشىلىق تانىتتى. وسىعان بايلانىستى ء"تالىم تۆ" ارناسىنىڭ ديرەكتورى مۇحامەدجان تازابەكوۆ: " ەلدىڭ نازارى بىزدە... سىناقتان سۇيرىنبەي وتسەك، ماقتاپ، مەرەكە قىلادى، بەرەكەمىز قاشسا، بىلگىشسىپ، كەلەكە قىلادى"-دەگەن ەدى. راسىمەن ەلىمىز سوڭعى كەزدەگى وقيعالاردان ساباق الىپ، جاڭا بەتبۇرىستاردى جاساماق. ال وسى وقيعالار كىمنىڭ كەسىرىنەن، نەدەن، قالاي پايدا بولدى؟

ارينە، بۇل سۇراقتار بارشا حالىقتىڭ كوكەيىندە جۇرگەنى انىق. ءالى ەڭسەسىن تىكتەي الماي، پۇشايمان حالدە وتىرعان ەل اعالارى قانشاما. ەلدى دۇرلىكتىرىپ، بەيبىت كۇننىڭ اسپانىندا حالىققا جازىقسىز وق جاۋدىرعان بۇلىكشىلەر قايدان شىقتى؟ ولاردىڭ باسشىسى كىمدەر؟ سان ساۋال سانادان اعىلىپ جاتقانى انىق. ايتكەنمەن، قازاقستانداعى سوڭعى جاڭالىقتارعا سايكەس باعدارلامالار ءالى شىقپادى. الايدا، بۇل وقيعا ناقتى كىمدەردىڭ كەساپاتىنان تۋىنداعانى ءمالىم. ونىڭ كوپشىلىگى تەرروريستتەر، بوسقىندار، ناشاقورلار، ەڭبەك ميگرانتتارى. قازىرگى تاڭدا قىلمىسكەرلەردىڭ جالپى 10 000- عا جۋىعى ۇستالىپ وتىر. الماتى قالاسىندا قىلمىسكەرلەرگە قارسى قىلمىستىق ىزدەۋ ءالى دە جالعاسىپ جاتىر.

الماتى - قازاقستاننىڭ ەڭ ۇلكەن، الىپ شاھارى بولعاندىقتان، سان ءتۇرلى ۇلت پەن ۇلىستى كەزدەستىرۋ قيىن ەمەس. ولاردىڭ قانشالىقتى رەسمي تۇردە تىركەلگەنى بەيمالىم. الايدا، 2013 جىلعى ەسەپكە جۇگىنسەك، 65 000 ەڭبەك ميگرانتى تىركەلگەن. ميگرانتتاردىڭ دەنى - وزبەكستان ازاماتتارى. ولاردىڭ كوبىسى جەكە كاسىپكەرلەردىڭ قولىڭدا جۇمىس جاسايدى. جۇمىس جاساۋ مەرزىمدەرى 1 - 12 ايدىڭ شاماسى عانا. ال بيىلعى جىلى بۇل كورسەتكىش ەداۋىر ازايعان. 2021 جىلدىڭ 1 قاراشاسىنا سايكەس جەرگىلىكتى اتقارۋ ورگاندارىنىڭ رۇقساتىمەن 16 059 شەتەل ازاماتى جۇمىس ىستەپ جاتىر. ەڭبەك ميگرانتتارى: قىتاي - 4068, تۇركيا - 2069, وزبەكستان - 1782, ءۇندىستان - 1212, ۇلىبريتانيا - 1047 ادام كەلگەن. جالدامالى جۇمىسشىلاردىڭ ەرىككەننەن ەل ارالاپ جۇرمەگەندەرىن جاقسى تۇسىنۋگە بولادى. وتباسىنىڭ قامى ءۇشىن، تىرشىلىك جانى ءۇشىن شەتەل اسىپ، تىرلىك قىلىپ ءجۇر. ال ەندى كەيبىرىنىڭ "ادامنىڭ الاسى ىشىندە" دەمەكشى قانداي پيعىلمەن ەلىمىزدە جۇرگەنىن دالدەپ ايتۋ قيىن. قىلمىسكەرلەردىڭ دەنى شەتەل ازاماتتارى ەكەنى جاسىرىن ەمەس. ولاردىڭ نەگىزگى ماقساتى ەلىمىزگە كەلىپ، بۇلىك شىعارىپ، جادىگەرىمىزدى قيراتىپ، تاريحىمىزعا داق تۇسىرگىسى كەلگەنى مە؟ مىنە، ولاردان تونەتىن باستى قاۋىپ وسى بولىپ وتىر. سول ءۇشىن مەملەكەتىمىزگە قوسىمشا زاڭداردى كۇشەيتۋ قاراستىرىلۋ كەرەك. "مىناۋ نە ءۇشىن كەلدى؟" "قايدان ءجۇر؟" دەپ قاداعالايتىن ءبىر زاڭنىڭ شىعۋى ءتيىس.  زەرتتەۋلەرگە سۇيەنسەك، دۇنيەجۇزىلىك عالىمدار ميگرانتتاردىڭ مارتەبەسىن زاڭداستىرۋ قىلمىس دەڭگەيىنە ەرەكشە اسەر ەتەدى دەگەن قورىتىندى جاساعان. قازاقستاننىڭ ەڭبەك ميگرانتتارى اراسىنداعى قىلمىس كورسەتكىشتەرى ميگراتسيانىڭ ترانزاكتسيالىق باعاسىنىڭ جوعارى بولۋى – بيۋروكراتيالىق كەدەرگىلەردىڭ كوپتىگى، راسىمدەردىڭ كۇردەلىلىگى، جەكە قاۋىپسىزدىكتىڭ قاجەتتىلىگى جانە قيىن لوگيستيكا سەكىلدى جايتتاردىڭ كەسىرىنەن جوعارىلايتىنىن انىقتاپ وتىر.

ميگراتسيا تۋرالى ءسوز قوزعاعاندا، ءبىز مۇنىڭ كۇردەلى، قاراما-قايشىلىققا تولى، ءاردايىم وزگەرىپ وتىراتىن ءۇردىس ەكەنىن ءتۇسىنۋىمىز كەرەك. ەڭبەك ميگرانتتارى جونىندە تولىق اقپاراتتار جەلىگە ونشا جاريا ەتىلە بەرمەيتىنىن ەسكەرسەك، ونىڭ تولىقتىرار تۇسى ءالى دە كوپ ەكەنىن اڭعارۋعا بولادى. سول سەبەپتى، باق-تاعى ميگرانتتار تۋرالى ءبىر پايىمدى، جاعىمسىز پىكىرمەن بەرىلگەن جازبالاردى سىني تۇردە قابىلداۋ كەرەك. جاعىمسىز اسەردەن دە بولەك ميگراتسيا – پروگرەستىڭ نەگىزگى قوزعاۋشى كۇشى بولىپ قالا بەرمەك.

باسىمىزعا قانداي ءىس تۇسپەسىن ءبىز مىنا قۇندىلىقتاردى جادىدان شىعارماۋىمىز كەرەك: "ەلىمىزدىڭ بولاشاعى جارقىن بولۋ ءۇشىن - ءبىلىم مەن سانانىڭ ىلگەرىلەۋى، ەلگە دەگەن سۇيىسپەنشىلىك قۇندىلىقتارىن قۇلدىرتپاعانىمىز ءجون! ايتپەسە، ورنى تولماس وقيعاعا تاعى مارتە كۋا بولماسىمىزعا كىم كەپىل؟ ەلىمىزدىڭ بىرلىگى بەكەم بولۋى باستى ساتىعا ويىسۋ كەرەك!

اينۇر مەيىربەكوۆا

پىكىرلەر