وتان
بۇل ۇعىم – بوبەك كۇلكىسى،
جاڭعىرار كوككە اۋەلەپ.
قۇلپىرىپ گۇلدىڭ ءتۇر-ءتۇسى،
بالبىرار باقتار ماۋەلەپ.
كۇلگەندە ءسابي شالىقتاپ،
مولدىرەپ قارار اسپان دا.
بيىكتە قىران قالىقتاپ،
ەلجىرەپ تۇرار تاستار دا.
بۇل ۇعىم – ءسۇتى انانىڭ،
باقىتتىڭ باسى، بۇلاعى.
قۇرعاتپاس تىرلىك تانابىن،
شاتتىقتىڭ ءنارى، جىر-ءانى.
وسىندا اڭسار، ارمان دا،
ادامنىڭ ارى ول بۇتىندەي.
اتادى بەيبىت تاڭدار دا
انانىڭ اپپاق سۇتىندەي.
بۇل ۇعىم – بابا باتاسى:
«قورعان بول ەلگە، جەرگە» – دەر.
ونى ۇققان جىگىت ساقاسى –
بولعان ەر جانە جەڭگەن ەر!
اۋىپ ءبىر كەتپەس ول، ءسىرا،
ءوز ەلىن ساتىپ جات ەلگە.
قان تولىپ تۇرىپ قونىشىنا،
تىگەدى باسىن قاتەرگە.
بۇل ۇعىم – اجە ءالديى،
«اي بالام»، – دەيتىن، – «كۇن بالام».
ءار قازاق مۇنداي ءان-كۇيدى
بەسىكتە جاتىپ تىڭداعان.
قۇيىلعان بوبەك جۇرەككە،
توگىلگەن ءانى اجەنىڭ.
تىلەك تە سوندا، نيەت تە،
ونەر مەن ولەڭ الەمى!
بۇل ۇعىم – ۇستاز مەيىرى،
قارىزدار سوعان بارشا ادام.
وتەدى بارلىق ءومىرى،
شاقىرىپ ءۇمىت اڭساعان.
ۇستازىن سۇيسە ءار ادام،
تەرەڭدەپ، تۇلەپ، جايراڭدار.
ۇستازدى ۇلىق ساناعان
كەمەڭگەر ءبىزدىڭ پايعامبار!
بۇل ۇعىم – بارلىق دوس پەن جار،
تۋىستاس، تانىس، ءبىلىس تە.
شاتتانسا سولار – كوكتەم بار،
ىقىلاس تۇرار جۇرەكتە.
بۇل ۇعىم – شەكسىز، كوپ ءماندى،
تىم وتتى جانە تىم ءتاتتى.
جازيرا، نۋلى، اسقارلى،
قۇدىرەتتى، سىرلى، قىمباتتى!
ۇلىتاۋ
ۇلىتاۋ!
ۇعار ما ەكەنمىن سىر – ارمانىڭدى؟!
تاسىڭنان سەنىڭ تاريحىم شىن اڭعارىلدى –
الاشا حاننان باستالعان،
ولمەيتىن ماڭگى،
قايتالاپ جۇرەم ىشىمنەن ۇراندارىڭدى!
كوزىنە جاس پەن قان تولىپ جوشى حان قۋعان
ات قىلىپ ءمىندى بابالار قۇلاندارىڭدى.
تاسىڭنان سەنىڭ كورىنەر وت – نامىستارىڭ دا،
ءوتتى ارىستارىم وزىڭدە، كەكتى ارىستانىم دا.
التىن وردانىڭ الپاۋىت،
الاپاتتارى –
ەلجىرەپ ءسۇيدى ەدىگە – توقتامىسىڭ دا.
قايرالدى سەنىڭ قاھارلى قايراتتارىڭمەن،
جەبەنىڭ ۇشى،
اق نايزا، كوك قىلىشتارىڭ دا!
سايراۋمەن تۇرعان سانامدا اڭعار ارىمدى،
سىيلاي كور ماعان، سىيلاي بەر بار عاجابىڭدى.
كەرميىق، كەربەز كەرەي مەن جانىبەك سالعان،
جارتاستا قالعان
سۇيەمىن تاڭبالارىڭدى!
تۇرىڭنەن كورىپ تۇرامىن –
دەشتى قىپشاقتى،
كۇنىڭنەن كورىپ تۇرامىن بار قازاعىمدى.
ۇلىتاۋ!
سەنەن سان دۇشپان زارلاپ سىرىلعان،
سۇسىڭنان شوشىپ سان جاۋىڭ...
بارلاپ، بۇرىلعان.
داڭقىڭدى سەنىڭ،
انتىڭدى، ابىرويىڭدى دا
دالەلدەپ جىرلاپ تۇر، مىنە، قالماققىرىلعان!
ايمالاپ تۇرسىڭ الاشتىڭ اپپاق جۇرەگىن،
اينالىپ تۇرسىڭ قازاقتىڭ ارداقتى ۇلىنان!
كەۋدەمدى كەرنەر سەن جايلى ولەڭدەر مەنىڭ،
ۇلىتاۋ باردا ءساتىم جوق تومەندەر مەنىڭ.
ءۇستى – نۇر،
استى – كەندەردىڭ كەرەمەتتەرى،
باس يەر ساعان سوندىقتان كەمەڭگەرلەرىم.
وردالار تۋى تىگىلگەن،
وتى سونبەيتىن
ۇلىتاۋىنا ۇلىلىعىن تەڭگەرەر ەلىم!
ۇلىتاۋ!
سەنەن مەن داعى باتا الار ما ەكەم،
تاسىڭدى قالاي تايسالماي باسا الار بوتەن؟!
جەرىمنىڭ بايتاق جورگەگى،
ورگەگى سەنسىڭ –
جاراتقان ءوزى جار بولىپ جاساعان مەكەن!
اتىڭدى سەنىڭ بابالار قاي زامانداردا
«ۇلىتاۋ» دەپ ۇلىقتاپ اتاعان ەكەن؟
ءپىر
ۇرپاققا ۇجدان دارىعان –
اتادان ماڭگى.
ۇمىتپاس ۇل-قىز –
ۇلى ىستەر جاساعانداردى!
ايگىلەپ كەتكەن –
اقىندار، باتىرلار عانا
ەل-جەرىن ساتىپ،
دۇشپانعا تاسالانعاندى!
ماحامبەت دەسەڭ –
جاڭگىر مەن بايماعامبەتتەردى،
ءسۇيىنباي دەسەڭ –
تەزەك پەن قاتاعانداردى –
قوسا ايتپاي بولماس
قازاققا قاس ادامداردى.
داۋىلداي كەيدە،
كەي كەزدە قۇيىنداي زامان،
سونداي ءبىر ساتتە –
تاڭىرگە سيىنباي ما ادام؟!
ساۋلەسىن توگەر سوندايدا –
ساڭىلاق، ساقي،
ىدىراپ كەتەر –
ەسەكتىڭ قيىنداي نادان.
بارىستاي سەستى،
بورىدەي تەكتى ءور اقىن از عوي،
سولاردىڭ نارى –
سومجۇرەك ءسۇيىنباي بابام!
زارلاعان جوق ول –
زارجاقتار زامانىندا دا.
قانباستان جۇتتى –
قازاقتىڭ عاجابىن عانا.
جىرلاعان العاش –
اراسىن اتىراۋ، التاي
ايقىنداپ ايتقان –
الاشتىڭ الابىن دارا.
ىلىكتى-اۋ كەشە –
ىلكىدە ءبىر تۋار جىر بوپ.
مۇزبالاق اقىن –
مۇقاعاليدىڭ جانارىنا دا!
ءبورىلى بايراق –
باستاعان ىلگەرى جورىق.
بايراقتى سونداي –
بيت كوزدەر كۇندەدى كەلىپ.
قازاقتىڭ تۋى بۇگىنگى –
جالعاسى سونىڭ
قارايدى بىزگە –
اسپان بوپ!
كۇن كوزى بولىپ!
اۋەزوۆ مۇحتار –
اۋليەم ايتىپ كەتكەندەي –
سۇيەكەم قالدى –
الاشتىڭ
التىن دىڭگەگى بولىپ!
جىلقى
و، قازاق ەلى!
جىلقى پىرىمەن نەگىزدەس،
جىلقى قىلىمەن ەگىزدەس –
سەنىڭ ار، يمان، جانىڭ،
سەنىڭ قاعيدالارىڭ!
سولاي مەڭزەيدى اري بابالارىڭ!
و، قازاق ەلى!
سەنىڭ جان نۇرىڭ،
سەنىڭ ءتاڭىرىڭ –
التىن اي،
اق كۇن انالارىڭ!
سولاي مەڭزەيدى ساق، عۇن بابالارىڭ!
و، قازاق ەلى!
سەن جىلقىنى ۇيرەتتىڭ،
جاۋىڭدى كۇيرەتتىڭ.
اشينا – كوك بورىگە
الەمدى بيلەتتىڭ!
قاھار،
زاھار،
وت، قىلىش – قاراعانىڭ!
سويدەيدى كوك تۇرىك بابالارىڭ!
و، قازاق ەلى!
باتىرىڭ سىلكىنىپ ەدى،
جاۋىنا جۇلقىنىپ ەدى.
الىسسا جەڭگىزگەن – جىلقىنىڭ دەمى،
الىسقا جەتكىزگەن – جىلقىنىڭ تەرى.
و، قازاق ەلى!
جىلقىنى جەبەگەن،
سەن – ناعىز كورەگەن!
«جىگىتىڭ سورلىسىن
اتتىڭ جولدىسى تەڭەگەن» –
دەگەن بابالارىڭ.
جىلقىنى باعالاعىن!
و، قازاق ەلى!
دارحانسىڭ، دالاسىڭ سەن!
دانىشپان، داناسىڭ سەن!
بيىكسىڭ، تەرەڭسىڭ سەن!
كەمەنگەر، كەمەلسىڭ سەن!
وسىنىڭ ءبارى –
جىلقى دەمىنەن!
وسىنىڭ ءبارى –
جىلقى تەرىنەن! ...
... تارتقان ۇل ەل مەن جۇرتىنا
ەسكەرتكىش قويسىن جىلقىعا!
بۇل مۋزا ...
شاعانگۇلگە
تولىپ، تۇنىپ تۇرعانى-اي ...
كوكىرەگىمدە ءبىر جىردىڭ.
ىشىندە ەمەس بۇل مۋزا –
كۇمبىر،
كۇبىر،
سىڭعىردىڭ.
سىرتىندا ەمەس جانە دە –
ميۋالى اعاش،
مىڭ گۇلدىڭ.
و، وسىنداي مۋزانى
كورە المايتىن كوزدەردى
كەلىپ تۇرار ءتۇن قىلعىم!
كوپ الدايتىن سوزدەردى
كەلىپ تۇرار جىم قىلعىم!
كوكىرەگىم كوك تىرەپ،
تۇرماسپىن جەر تەپكىلەپ.
ساۋساقپەن گۇل ەككىم كەپ،
اسپانعا ۇشىپ كەتكىم كەپ،
جانارىندا جاس تا بار،
ماڭدايىندا باق تا بار –
و، وسىنداي مۋزانى
ارداقتايمىن اق بىلەك –
تازا!
تۇنىق!
تەكتى! – دەپ ...
تولىپ، تۇنىپ تۇرعانى-اي ...
كوكىرەگىمدە ءبىر كولىم.
بۇل كولىمنىڭ تولقىنىن
ءمارمار تاسپەن ىركەمىن.
ول بوگەتىم –
سابىرلى،
سالقىن،
سازدى،
سالۋالى.
ارىن،
ءبارىن قورعاپ تۇر،
اتا-بابا ارۋاعى.
ءىشى تازا ءمارماردىڭ
سىرتىن نۇرمەن سۇرتەمىن.
تۇسىنەسىڭ ...
ءتۇسىن سەن –
باتىرىم دا ۇركەگىم!
تولىپ، تۇنىپ تۇرعانى-اي ...
كوكىرەگىمدە ءبىر اۋەن.
شىر اينالىپ بارادى
كوز الدىمدا كۇن – الەم.
ارپالىسىپ كەلەمىن
ارسىزدىقپەن، كۇنامەن ...
اي، شاعانكۇل،
شاعانتاي،
ەڭ ءبىرىنشى ەلىڭ بار،
تاكەڭ ...
سونسوڭ – مىنا مەن!
جالعىز اعاش
جالعىز تال كوز ۇشىندا بۇلدىرايدى،
سول تالعا قاراپ تۇرىپ قىز جىلايدى.
قىز جالعىز، تال دا جالعىز، تاعدىر جالعىز،
جار ەتەر جاراتقاندى – ءبىر قۇدايدى.
جەلپيدى جەڭىل جىبەك سامال ەسىپ،
سول سامال قىز بويىنان بارادى ءوتىپ.
جۇرەگىن، جۇيكەسىن دە شانشىپ تۇيرەپ،
تۇرعانداي بار باقىتىن تالاق ەتىپ.
قىز بۇگىن جىلامايدى تەكتەن نالىپ،
كۇندەرى وتكەن جىلدىڭ نەتكەن جارىق!
بۇيىعىپ بۇلدىراعان سوناۋ تالعا،
ءجۇردى عوي، ءبىر بوزداقپەن اتپەن بارىپ.
بۇل اعاش بۇيرالانعان، كۇمبەزدەنگەن،
ەسكەرتكىش سياقتانار نۇر كەزدەردەن.
جاۋدىراپ تۇرعان شىعار جاپىراعى،
جاس جاننىڭ جۇرەگىندەي كىرلەنبەگەن.
قوس تورعاي بۇتاعىندا ءان سالاتىن،
قۋانىپ جاپىراقتار، قول سوعاتىن.
جارىسىپ جەلدەي ەسىپ جەتىپ بارىپ،
قوس عاشىق قوس تورىنى قاڭتاراتىن.
كۇن كۇلىپ، «قوس عاشىقتى جانى ءبىر» دەر،
مازداتىپ ماحابباتتى ءتاڭىر ۇرلەر.
جاينايتىن جۇماقتاعى كىلەمدەي بوپ،
جايقالعان جاسىل شالعىن، سارى گۇلدەر.
قوسارلى بولماس پا ەدى ماڭگى جاراس،
جالقىلىق جالعاندا بۇل ءسان قۇراماس.
بۇتاعىن بۇدىر-بۇدىر كەڭگە جايىپ،
جاپاندا قالاي وسكەن جالعىز اعاش؟!
جالعىزدىق جانىن مۇنىڭ جۇدەتپەي مە،
ۇرەي سور ىشكى مۇڭىن ۇدەتپەي مە؟!
كولكىگەن كوك جاپىراق، جاستاي ساۋلاپ،
كوك كارعا باسىن كەلىپ كۇزەتپەي مە؟!
قىز ايتتى: «جالعىزدىعى نەسى ايىپ؟» – دەپ،
«قاسىنا ءبىر تال ەگىپ، قوسايىق» – دەپ.
ويلانىپ تۇرىپ-تۇرىپ دەدى جىگىت:
«ءبىز مۇنى اۋليە اعاش اتايىق» – دەپ
قوس تورعاي اسەم ءۇنىن سايراپ، توكتى،
قوس عاشىق شات بوپ كۇلىپ، جايناپ كەتتى.
«باسىنا اۋليە اعاش ىرىمىم» دەپ،
ارۋ قىز ورامالىن بايلاپ كەتتى.
جاس جىگىت جايراڭ قاعىپ، كۇلە بەرگەن،
«جاقسى – دەپ – ءجون-جوسىقتى بىلە بىلگەن» ...
داريعا-اي، جيىرماسىندا جاسىن سوعىپ،
سول بوزداق ءوتىپ كەتتى بۇل ومىردەن! ...
قارايدى جالعىز اعاش ەلجىرەپ قۇر،
مىنەكي، بىرتە-بىرتە جەل دە ۇدەپ تۇر.
ارۋدىڭ بىلتىر جازدا بايلاپ كەتكەن
بوزارعان ورامالى جەلبىرەپ تۇر.
قارا نۇكتە
جاققان كوپ جان نۇرىمەن باق شىراعىن،
كورگەن كوپ كورەشەكتىڭ ناق سىناعىن.
قاي پەندە نەگە بىراق بايقامايدى –
كىسىنىڭ كىناراتسىز جاقسى جاعىن؟
بولسا دا ادال جولعا جانى قۇربان،
جۇدەيدى جۇرەك ءجيى جابىعۋدان.
قالباڭداپ قارعاداي بوپ بىرەۋلەر ءجۇر،
مىقتىعا مىگەر تاپپاي جاعىنۋدان.
جامان يت ەستي قالسا، قاسقىر ءۇنىن،
قىڭسىلار، سەزىپ كۇشى تاپشىلىعىن.
ۇرەتىن ۇيدە وتىرىپ يتارشىلار.
بىلمەيدى بىرەۋلەردىڭ جاقسىلىعىن.
جۇرگەندەي بولىسە الماي ەنشىلەرىن،
دۇمبىلەز داتتار تۋىس، كورشىلەرىن.
وسەكتىڭ ءورتىن قويىپ، ءوزى ورتەنىپ،
كورگەنبىز سان سايقالدىڭ تەرشىگەنىن.
ىزدەمەس ىزگىلىكتى عۇرپى نادان،
تۇسىنبەس مۇڭلىق جانىن شىرقىراعان.
سانادا ساۋلە نۇرى بولماعان سوڭ،
تاپپايدى تازا نيەت كىلتىن ادام ...
ءمان بەرگەن ءاربىر سوزگە، ءار ارىپكە،
ۇيرەتكەن سان ادەپكە، سان ادىپكە –
ءبىر ۇستاز اپپاق پاراق ورتاسىنا
قويىپتى كىپ-كىشكەنتاي قارا نۇكتە
كوپ ەكەن شاكىرتتەرى ەستى، باستى،
سولارعا ءاز كوڭىلى كوپ قۇلاپتى.
كورسەتىپ اق پاراقتى ءار بىرىنەن
«نە كورىپ تۇرسىڭ قازىر؟» دەپ سۇراپتى.
تاڭ قالىپ بۇل سۇراققا الا بوتەن،
شاكىرتتەر «قارا نۇكتە» دەگەن ەكەن.
«اقتى ەمەس، تەك قارانى بايقادىڭدار، –
دەپتى ۇستاز، – وسىلارىڭ جامان ەكەن».
«دۇنيە – دەپتى تاعى – ادام – ۇلى،
اللادان كەيىن تۇرار دانالىعى.
الايدا، قارا پەيىل – اق كونىلدى،
كوركەۋدە كورە المايدى سانالىنى».
ءتامسىل عوي قالعان بۇل ءبىر باياعىدان،
ساقتاسىن ادامداردىڭ ايارىنان.
نەلىكتەن بىلعانادى اياۋلى جان
الاپەس، الاياقتىڭ اياعىنان؟
ادالدىڭ جۇرەگىندە قۇداي دا انىق.
تۇرمايدى ول بىرەۋلەردى سىناي قاعىپ.
حارامنىڭ قاراشىعىن قارا نۇكتە
قاشاندا جۇرەدى ەكەن شىر اينالىپ.
قازاق ايەلى
جىرلاۋعا قازاق ايەلىن
اقىننىڭ مەندەي بار ما ءالى؟!
ول – مەنىڭ بۇكىل الەمىم،
ارىمنىڭ اپپاق ارداعى!
اساتىن ودان جوق نازىك،
اساتىن ودان اسقاق جوق.
قارايدى ول بىزگە توقتالىپ،
قازاقتىڭ كوشىن باستاپ كەپ.
ايتپايمىن قالاي مەن سولاي –
ار تۇتام ارۋ – انانى.
ول باردا ءۇيىڭ كەڭ ساراي،
ءتۇپ-تۇگەل ەردىڭ جاراعى.
كيىزدى جۇنەن سول باستى،
ويۋلاپ سىرماق سول سىردى.
ءۇيدى دە تىگىپ، ورناتتى،
ىدىسقا ىرىس تولتىردى.
تارتىلعان سىمداي ساۋساعى،
ول - ىسمەر جانە ول – ەپتى
بىلىنبەس كەيىپ، شارشاۋى،
دەمەپتى «بالا مەزى ەتتى».
وزەندەي تەرەڭ مول سۋلى
ارنالى قازاق ايەلى.
بىلمەيتىن تاسىپ تولقۋدى،
تويىنسىن دەيتىن بار ەلى.
ىلعي ءبىر اقتان جاسالعان
تارتادى ول ءنارلى تاماعىن.
ىقىلاس، نيەت، باتا العان،
قىدىرداي سيلاپ قوناعىن.
كۇبىرلەپ كەيدە قويادى ول –
كۇيىتتەر كۇندە ىرىمىن.
ورنەكتەپ ويۋ ويادى ول،
ورەدى كۇندە بۇرىمىن.
كورسە ونى قۇلىن كىسىنەپ،
موڭىرەپ تورپاق تۇرادى.
كۇيەۋى كەلەر كەشىرەك،
كوك تىرەپ شوشاق تىمىعى.
اتىنان الار ءتۇسىرىپ،
الدىنان شىعىپ ايەلى.
قويادى شىرت-شىرت تۇكىرىپ،
سالقىنداۋ شىعىپ سالەمى.
ءوزى ءبىر مىرزا، ءوزى – بەك،
ول – ءۇيدىڭ كوسەم كوركەمى.
باسقادان گورى بابى كوپ،
باقىتتى قازاق ەركەگى ...
بار بولسا جاردىڭ پاكتىگى،
باسپايدى ەردى ازاپ-مۇڭ.
قاعىلماس، ءسىرا قاپ ءتۇبى،
ايەلى باردا قازاقتىڭ!
جىلدار وتەر
جىلدار ءوتىپ بارادى جىلجىپ، اعىپ،
ءبىر قۋانىپ جۇرەكتەر، ءبىر مۇڭايىپ
«ەڭبەك ەتپەي ەرىنسەك قۇريمىز» دەپ،
بيىل ەرتە ورنىنان تۇردى حالىق.
سانا، سەزىم شىرىلدار شەگىرتكەدەي –
نە تىندىردى؟ ... ءجۇر ءالى نەنى ىستەمەي؟
تەگىس جەردى بولمايدى تىرمالاماي،
تەرىستەۋدى بولمايدى تەرىستەمەي.
مىنە، تاعى كەتىپتى ءبىر جىل ءوتىپ،
كەي ساۋساقتى كۇيدىرىپ، كۇلدىرەتىپ.
جۇمىسشىنىڭ جانارى ءمولت-ءمولت ەتىپ،
شارۋاقوردىڭ جۇرەگى ءدىر-ءدىر ەتىپ.
سۇيىق ءسوزدىڭ سىلدىرى، سىڭعىرىنان
ويشىلداردىڭ ويى دا مىڭ قۇبىلعان.
لەپتى لەبىز لەپىرگەن جان جۇباتىپ،
ىرىم ءۇشىن تالاي شي سىندىرىلعان.
قوتىر باستان قيىنداۋ سوقىر باستار –
سىرىق سىلتەپ سىرتىنان دوسىن داتتار.
بەت-بەتىنە بەلسەنگەن بەلسەندىلەر –
قولتىقتاسىپ قوستارى قوسىلماستار ...
جىلدار وتەر ءالى دە زۋلاپ، زىرلاپ،
ءبىرى – كوزدى ، ءبىرى ەزۋ سۋلاندىرماق.
قاراشا ءۇيى قازاقتىڭ قايتەر ەكەن،
داعدارىستىڭ داۋىلى تۇرعاندا ىرعاپ؟ ...
***
زامانا ماعان كەي كەزدە ەلەسىم سىندى،
سول ءۇشىن مەنى ەش ءبىر جان دەمەسىن جىندى.
سەزىپ ءجۇرمىن عوي سەزەتىنىمدى،
كورىپ ءجۇرمىن عوي كورەتىن كۇندى.
ءوز دەمىم عانا وكپەممەن الاتىن تىنىس،
سانام دا دۇرىس سياقتى، ساناتىم دۇرىس.
ۇشامىن دەسەم – قاناتىم قۇرىش،
ولەڭىم، جىرىم – ساباتىم ىرىس.
بىلەم عوي، بىلەم – كوپ سىردىڭ ءمالىم ەكەنىن،
ءتۇسىنىپ بولماس، الايدا، ءتاڭىر ەسەبىن.
دالادا جۇرسەم ساعىم كەشەمىن،
نايقالعان تاۋدان نالىپ وتەمىن.
وتىرسام ەگەر ءبىر شىڭنىڭ باسىنا شىعىپ،
قىراندار سوندا ساسادى-اۋ قاسىمنان ىعىپ.
شاتتانا كۇلىپ، اشىنا كۇلىپ،
جاتار-اۋ تىنباي جاسىن اعىلىپ.
تاۋلارمەن ءسويتىپ يىعىم تەڭدەسەر ەدى،
قۇمدى ەمەس، شىڭدى بەتكە الىپ ەل كوشەر ەدى.
حالقىمنىڭ سوندا ەر، كوسەمدەرى –
«اسپانان تۇسكەن» دەر مە ەكەن مەنى؟!
***
سەن قويا تۇر ءسوزىڭدى ىزىڭداعان،
ۇنامايدى ەشقاشان مىجىڭ ماعان.
جۇلمالاعىڭ كەپ تۇر عوي جۇرەگىمدى،
شاماڭدى ءبىل، شاماندانسام، جىنىم جامان!
سەن ەمەسسىڭ جىنىمدى باسا الاتىن،
ءسال قۋانسام اداممىن جاساراتىن.
سەزىمىمدى سابيدەي الدەيلەپ ءجۇر
سونبەيتۇعىن كەۋدەمدە ماحابباتىم.
كورىپ تۇرمىن ءىشىڭنىڭ تىم تارلىعىن،
كوزىڭ كورمەس سۇڭقاردىڭ سۇڭقارلىعىن.
جاعىپ جۇرسە جانىما جاقسى ادامدار،
ول ءوزىمنىڭ ومىرگە ىڭكارلىگىم.
ويىڭ نەگە اش اڭداي انتايلايدى،
جامان نيەت جانىڭدى جاڭقالايدى.
مىنا ماعان مۇنتازداي اعا-ءىنى، دوس –
نۇرلارىنان بويىما قان تارايدى.
سويلەيسىڭ-اۋ ءسوز ساپتاپ، ادامسىنىپ،
ساعان كىمدەر جاساعان جامانشىلىق.
مەن بىلەمىن، سەن ءبارىن جەك كورەسىن،
سونداي بولار ارقاشان نادان، شىرىك!
***
كۇمان، كۇدىك –
كۇلتىلدەك بۇل ءبىر ىسىك،
وي-سانادا تۇرادى شىڭعىرىسىپ.
بىتەۋ جارا بىتكەندەي ءبىر جەرىنە،
كۇمانشىل مەن كۇدىكشىل ءجۇر ءبۇرىسىپ.
كۇمان، كۇدىك –
كۇنا ەمەس، ول – كۇپىرلىك،
كۇپىرلىككە كوبىمىز جول تۇسىردىك.
كۇمانىمىز وڭ بولماي، تەرىس بولسا،
جۇرەگىمىز كەتەدى-اۋ ىرشىپ-ىرشىپ.
كۇمان، كۇدىك –
كونبەس ول ناسيحاتقا.
بەينەسى دە كورىنەر ءار سيپاتتا.
كۇمان، كۇدىك ادامعا ارتىق بولماس،
باستاپ تۇرسا تەك قانا اقيقاتقا.
***
ءبىز دە تالاي كەزىندە بيلەپ ەدىك،
كىرمەس جەرگە كىرەم دەپ كيمەلەدىك.
ەندى وتىرمىز القالاپ نەمەرەلەر،
ۇباق-شۇباق تاۋسىلماس كينو كورىپ.
ويناق سالسا قاسىڭدا نەمەرەلەر،
وتكەن شاقتار ويىڭا كەلە بەرەر.
«مەن جاس بولدىم» دەگەنگە سەنبەيدى ولار،
سۋرەتىڭدى كورسەتسەڭ سەنەدى ەگەر.
ەسىڭە الىپ سۇلۋدىڭ سىڭعىر ءۇنىن،
ۇمىتى دا المايسىڭ ءتۇن قىزىعىن.
قاي جەرىمنەن ءمىنىمدى تابادى دەپ،
قاباعىنا قارايسىڭ ۇل-قىزىڭنىڭ.
كەشكى سەزىم ءبىر بولەك، تاڭعى سەزىم،
كوڭىلىن دە اۋلايسىڭ بايبىشەنىڭ.
وردالانىپ كەتكەندەي وسى كۇنى –
ورتامىزدا ورناعان ماڭگى سەنىم.
كەۋدەسىنە كەرەمەت گۇل تاعىنعان
تىم الىستاپ كەتپەيسىڭ نۇر شاعىڭنان –
ءوتىپ كەتكەن كەشەگى جاستىق شاقتى
تاۋىپ الادى ەكەنسىڭ ۇرپاعىڭنان.
***
قۇبىلىپ تۇر ءسات سايىن اۋا رايى،
قالا قىلجاق بوپ كەتتى، تاۋ – انايى.
جۇدىرىقتاي جۇرەگىم جۇلقىنىپ تۇر،
كوڭىلىمدى نە نارسە داۋالايدى؟
قىس كەلسە دە قارلاتىپ قادام باسىپ،
جاڭبىرلى بۇلت كەلىپ ءجۇر امانداسىپ.
قارا جاڭبىر استىندا قار ەگىلسە،
مەن دە ەزىلىپ، ءبىرتۇرلى قالام جاساپ.
قارا جاڭبىر تۇر، مىنە، جاۋىپ تاعى،
بۇل نە دەگەن تابيعات اۋىسپالى؟!
جاز بەن كۇزىم مەنىڭ دە جاعالاسىپ،
ءىش جاعىمنان ءبىر ۇرەي داۋىستادى.
ءوندىر سەزىم تۇراتىن ونگەندەي بوپ –
جۇرەكتەگى لاۋلاعان سونگەندەي مە وت؟
قىستا جاڭبىر جاۋسا ەگەر، قينالامىن،
جانىم سۇيمەس كەلىنشەك كەلگەندەي بوپ.
كوگەرشىندەر
ارمىسىندار، ارداقتى كوگەرشىندەر،
الدىما ۇشىپ اق تاڭدا كەلەسىندەر.
جىلت-جىلت ەتكەن ويناقى كوزدەرىڭنەن
جۇماق نۇرىن جىپ-جىلى توگەسىندەر.
سەندەرسىڭدەر بازارلى قۇتحاناما
كۇنەن حابار گۋىلدەپ بەرەتىندەر!
شاشقان جەمدى جەگەن سوڭ تىندىم قىلىپ،
بويلارىڭدى بالقىتار كۇن قىزدىرىپ.
قارايسىندار اسپانعا، جان-جاققا دا،
مويىندارىڭ تاۋىستاي مىڭ قۇبىلىپ.
اقىلداسىپ، ايتىسىپ ءسال وتىرىپ،
كەتەسەڭدەر ءبىر جاققا كىل قىدىرىپ.
بارلىعىڭدا ءبىر عاجاپ جاراسىم بار،
ماڭگى ەسىمدە ساقتالىپ قالاسىندار.
انە وتىر عوي ويلانىپ الاشۇبار،
ال، شويناقتىڭ ادامداي ساناسى بار.
مىنە، وتىر عوي ماردىمسىپ جۇندىبالاق،
شىرەنەدى، باسقادان دارا شىعار.
اسپان جاققا كوپ قارار اقباس دەگەن،
ەشكىم مۇنداي مومىندى تاپپاس بىلەم.
يمەنگەن سوڭ نە دەرسىڭ شيمويىننان،
ول نەمەگە بىلمەيمىن باتپاس نەدەن؟
ال بىزتۇمسىق شوشاڭدار بىلگىشسىنىپ،
بىراق تاتۋ ايدارلى ساپپاسپەنەن.
قالماسىن دەپ جەمساۋلار قالتالانىپ،
بەرۋدەمىز تارى دا، ارپا دا الىپ.
تەرەزە اشىپ، سامالداپ مەن وتىرسام،
جۇرەسىڭدەر بولمەمدە تالتاڭ قاعىپ.
وسىلارىڭ ۇيات قوي، كوكەلەرىم،
يە بولىپ الدىڭدار بالكونعا انىق
كوگەرشىندەر ... مەن تۇككە تاڭ قالمايمىن،
قۇشاعىمدى سەندەرگە تاڭنان جايدىم.
كوكتەيمىن دەپ كوگەرشىن العىسىمەن،
الدەكىمدەي اڭىزعا الدانبايمىن.
كوگەرشىنگە كوشىم حان حات تاسىتقان،
سونداي بولسام دەپ كەيدە ارماندايمىن.
كەشىرىڭدەر كوپ سوكسەم، كوگەرشىندەر،
داندەرىڭدى جەردەن دە تەرەرسىڭدەر.
تىلدەرىڭدى تۇسىنەم ىمدارىڭدى،
وسىنىما كۇن سايىن سەنەسىڭدەر.
بەيبىتشىلىك بەينەسى – پاك قۇسسىڭدار،
كەلىڭدەر دە كەۋدەمدى ءتور ەتىڭدەر!
كوگەرشىندەر!
كوگەرشىندەر!
"ادىرنا" ۇلتتىق پورتالى
