وتباسى – سىيلاستىق، جاراستىق ورناعان ورتا، كىشكەنتاي وتان. ال ول وتاندى ساقتاپ قالۋ ءۇشىن نە ىستەۋ كەرەك؟ وتباسىندا ايەل ادام مەن ەر ادامنىڭ ورنى قانداي بولۋ قاجەت؟ بۇگىن، وتاۋ تىككەندەرىنە 3 جىل، 17 جىل، 30 جىل بولعان ەرلى-زايىپتى كەيىپكەرلەرىمىز باقىتتى وتباسى بولۋدىڭ قاراپايىم پرينتسيپتەرىمەن ءبولىستى.
سەرىكبول مەن جانار، نەكەدە 3 جىل: ماتەريالدىق جاعدايدىڭ دۇرىس بولماۋى اجىراسۋعا اكەلىپ سوعادى
تانىستىقتارى تۋرالى
سەرىكبول: تۇركىستان قالاسىنداعى «دارىن» مەكتەبىن ءتامامداپ، الماتى قالاسىنداعى IT ۋنيۆەرسيتەتىندە ءبىلىم الدىم.
جانار: تۇركىستان قالاسىنىڭ تۋماسىمىن. سەرىك ەكەۋمىز ءبىر سىنىپتا وقىدىق. مەن ماب ۋنيۆەرسيتەتىنە وقۋعا ءتۇستىم. وقۋدى بىتىرە سالىسىمىزبەن شاڭىراق كوتەردىك. ەكەۋمىز ءبىر مەكتەپتەن ءبىلىم العان سىنىپتاستارمىز. بىراق مەكتەپ كەزىندە ءبىر-ءبىرىمىزدى ۇناتىپ، قىز-جىگىت رەتىندە ارالاسقان جوقپىز. تەك سىنىپتاس دوستار رەتىندە سويلەسەتىنبىز. ءبىر مەكتەپتە، ءبىر سىنىپتا وقىپ ءجۇرىپ، دوستىعىمىز وسىنداي ۇلكەن سەزىمگە ۇلاسادى دەگەن وي ءۇش ۇيىقتاسام تۇسىمە كىرمەپتى.
سەرىكبول: بىر-بىرىمىزگە دەگەن ماحابباتىمىز مەكتەپ بىتىرگەن جىلدان باستاۋ الدى. ياعني، 2-كۋرستا جاڭالىقتارىمىزبەن ءبولىسۋ ماقساتىندا سىنىپتاستار بولىپ باس قوستىق. وسى كەزدەسۋدە جاناردى العاش كورگەندەي كۇي كەشىپ، كەۋدەمدى ەرەكشە ءبىر سەزىم كەرنەدى. ماحابباتىمىزدىڭ ۇشقىنى ءدال وسى كەزدەرى باستالدى. كۇن سايىن حابارلاسىپ، كەزدەسۋگە ءجيى شاقىراتىن بولدىم. «بۇيىرعان كەتپەيدى، قۋعان جەتپەيدى» دەگەن ءسوز ءدال بىزگە ايتىلعانداي (كۇلدى).
جانار: اتا-انام سەرىكتى مەكتەپ قابىرعاسىنان تانىعاندىقتان شاڭىراق كوتەرۋىمىزگە ەشقانداي قارسىلىقتارىن بىلدىرمەدى. ويتكەنى، ونىڭ جاقسى ءارى قاراپايىم، ەڭبەكقور جىگىت ەكەنىنە كوزدەرى جەتتى. سەرىكتىڭ اتا-اناسى مەنى دە سىرتتاي تانىپ، بىلگەندىكتەن وتاۋ قۇرۋىمىزعا ريزاشىلىقتارىن ءبىلدىرىپ، بىردەن كەلىسىمدەرىن بەردى.
ىدىس-اياق سىلدىرلاماي تۇرمايدى
سەرىكبول: جاناردى بۇرىننان تانيتىندىقتان، ونى تانىپ-بىلۋىمدە جاڭا وزگەشەلىك بولمادى. وسى كۇنگە دەيىن جۇبايىمدى سەكسەن پايىز تاني الدىم دەسەم دە بولادى. قىز-جىگىت بولىپ جۇرگەن ۋاقىتتارى «جانىم، كۇنىم، بالاپانىم» سىندى جىلى سوزدەردى ءجيى ايتىپ تۇراتىنبىز. ايتسە دە، اتا-انامىزدىڭ الدىندا ءبىر-ءبىرىمىزدى بۇلاي ەركەلەتۋىمىز ەرسى كورىنگەندىكتەن، قازىر جانار ماعان اكەسى، ال مەن اناسى دەپ ايتامىن.
جانار: ۇي بولعانناي كەيىن ىدىس-اياق سىلدىرلاماي تۇرمايدى. ءبىر-بىرىمىزگە رەنجىپ قالساق كەشىرىمدى ءاردايىم جۇبايىم سۇرايدى. مەيلى مەنىكى دۇرىس نە بۇرىس بولسىن، قىز بالاسى بولعاننان كەيىن ەركەلەپ، وزىمدىكىن دۇرىس قىلىپ الامىن. بىراق رەنىشىمىز ۇزاققا بارعان ەمەس. تەز رەنجىسىپ، بىردەن تاتۋلاسىپ كەتەمىز.
وتباسىن ساقتاپ قالۋ ءۇشىن…
سەرىكبول: جاستارىمىز شاڭىراق كوتەرمەستەن بۇرىن ماتەريالدىق جاعدايلارىن رەتتەپ العان ءجون. ەر ادام باسپانالى بولىپ ۇيلەنەتىن بولسا، تۇسىنىسپەۋشىلىكتەر ورىن المايدى. سەبەبى، قازىرگى ۋاقىتتا ماتەريالدىق جاعدايدىڭ دۇرىس بولماۋىنان كەلىسپەۋشىلىك تۋىندايدى جانە ارتى اجىراسۋعا اكەلىپ سوعادى.
جانار: قىز بالالارىنا ايتارىم: ەر ادامعا ءاردايىم قولداۋ كورسەتىپ ءجۇرۋ كەرەك. Əيەلدەر وتباسىن ساقتاۋشى رەتىندە باق-بەرەكەنى ەڭ الدىمەن بالالارىنان
سەرىك: قازىرگى تاڭدا ارلانداي ەكى باتىردىڭ اتا-اناسى اتانىپ وتىرمىز. ۇلدارىمىزدىڭ ۇلكەنى جانسۇلتان 3 جاستا، كىشكەنتايىمىز ءاليحان بەس ايلىق.
بالا تاربيەسى ۇلكەن جاۋاپكەرشىلىكتى تالاپ ەتەدى. جاس بالا-جاس ءبىر شىبىق، جاس كۇندە قاي تۇردە ءيىپ تاستاساڭ، ەسەيگەندە سول يىلگەن كۇيىندە قاتىپ قالماق. تەرىس ءيىلىپ قالعان شىبىقتى ارتىنان تۇزەيمىن دەسەڭ، سىندىرىپ الاسىڭ.
اتا-انا بالاعا نەعۇرلىم كوڭىل اۋدارىپ، سەزىمدەرىن وياتا بىلسە، سوعۇرلىم بالانىڭ ويى ەركىن داميدى. ءبىز ۇلكەن ۇلىمىزدى بارىنشا قاداعالاپ، قازىردەن مەيىرىمدىلىككە، ادالدىققا، ادامگەرشىلىككە شاقىرىپ وتىرامىز. سەبەبى، كەيىن ارتىنان ەرگەن ءىنى-قارىنداستارى ونىڭ جاساعان ءىس-ارەكەتىنە قاراپ بوي تۇزەيدى.
مارات پەن جانار، نەكەدە 17 جىل: باقىت دۇنيەمەن، اقشامەن ولشەنەتىن زات ەمەس
ايەل ادامنىڭ قاباعى ءاردايىم اشىق بولۋ كەرەك
جانار: بىزدىڭ ماراتپەن تانىستىعىمىز كەزدەيسوق بولدى. مەنىڭ اكەم، ماراتتىڭ اناسى، ياعني قازىرگى كەزدە ەكىنشى انام دا كوك بازاردا جۇمىس جاسايتىن. اكەم جامبىل وڭىرىنەن ەت الىپ كەلىپ ساتاتىن. ستۋدەنت بولىپ ءجۇرىپ، اكەمە قولعابىس بولىپ جانىنا باراتىنمىن. ارامىزداعى تانىستىعىمىز «ءسىز، ءبىز، اعا، قارىنداس» بولىپ ءجۇرىپ ماحابباتقا ۇلاسىپ كەتتى. جولداسىم اسكەري اكادەميادا، مەن قازۇۋ قالاشىعىنىڭ فيلولوگيا فاكۋلتەتىندە ءبىلىم الدىم. وتاۋ قۇرعانىمىزعا بيىل 17 جىل بولدى. مارات ءدال اناسىنىڭ تۋعان كۇنىندە قارا شاڭىراققا مەنى كەلىن قىلىپ ءتۇسىردى.
مارات: وتباسى بولعاننان كەيىن ۇرىس ءبىر جاقتان شىقپايدى. شاپالاقتىڭ ءوزى ءبىر الاقانعا تيمەسە شاپالاق بولمايدى. وتباسىلىق ۇرىسقا مىندەتتى تۇردە ەكى جاق اسەر ەتىپ تۇرادى. ايەل ادامنىڭ قاباعى ءاردايىم اشىق بولۋ كەرەك. سەبەبى، بۇل ەر ادامنىڭ كوڭىل-كۇيىنە تىكەلەي اسەرىن تيگىزەدى. بىزدە كوپ جاعدايدا قاي جاق قاتتى اشۋلى بولىپ تۇر، سول جاق ۇندەمەي قويا سالۋعا تىرىسادى. مەن اشۋلى بولىپ تۇرعان كەزدە، ايەلىم اتموسفەرانى جاقسى جاققا اۋدارۋعا تىرىسادى. ال، ايەلىمنىڭ رەنىشىنىڭ ورىندى ەكەنىن ۇققان جاعدايدا، گۇلىن اكەلىپ كوڭىلىن اۋلاۋعا تىرىسامىن.
وتباسىن ساقتاپ قالۋ ءۇشىن…
مارات: ماتەريالدىق جاعداي بۇل باقىتتى بولامىن دەپ تالپىنعان وتباسىعا وزدىگىنەن كەلەتىن كۇش دەپ تۇسىنەمىن. ەگەر نيەتىڭ ءتۇزۋ بولىپ، ادال ەڭبەك ەتىپ، اللاعا سەنسەڭ ونىڭ بارلىعى بىرىتىندەپ كەلەتىن دۇنيە. اكەنىڭ مالى بالاعا ەشقاشان ازىق بولمايدى، ەگەر ول بالانىڭ باسىندا ساناسى، ىزدەنىسى بولماسا. اكە-شەشەنىڭ بالاعا بەرەر بايلىعى ول ءبىلىم مەن دۇرىس تاربيە دەپ بىلەمىن. قوعام بۇل وتباسىنان تۇرادى. ءوز وتباسىن باقىتتى ەتە الماعان ادام، قوعامعا پايداسىن اكەلە الادى دەپ ويلامايمىن. سەبەبى، وتان وتباسىنان باستالادى. بالاعا بارىنشا تاربيە، ءبىلىم بەرىپ وسىرسەڭ جەمىسىن مىندەتتى تۇردە كورەسىڭ.
جانار: شىنى كەرەك، ءبىز اتا-انامىزدىڭ قولىنان ءبولىنىپ شىققان كەزدە نە باسىمىزدا ءۇي، نە استىمىزدا كولىگىمىز بولمادى. اكە-شەشەمىزدىڭ بىزگە دۇرىس تاربيە-ءتالىم بەرىپ، وقىتىپ العان ديپلومىمىز عانا بولدى. گازى، جارىعى، سۋى جوق كىشكەنتاي عانا ءبىر بولمەلى ۇيدە تۇردىق. مەن ءوزىم ۇيدە وتىرا المايتىن اداممىن. سول ۋاقىتتارى بىردەن جۇمىسقا ەرتە كىرىسىپ كەتتىم. جۇمىستان كەلە سالىپ سىرت كيىمىمدى شەشپەستەن قورادان اعاش، كومىردى اكەلىپ وت جاعا باستايمىن. سول جاستىق شاعىمداعى قيىنشىلىقتىڭ، ەڭبەكتىڭ ارقاسىندا شىڭدالىپ، قايراتتاندىم. ۇلكەن ءۇيدى كوتەرۋ بىزگە وڭاي بولعان جوق. نەسيە دە الىپ، تاپقان ناپاقامىزدى وسىعان تولەپ وتىردىق. كەيدە اقشا جەتپەي جاتقان كەزدەرى قولىمىزدى ءبىر سىلتەگىمىز كەلگەن ساتتەر دە بولدى. بىراق مەن مۇنى قيىندىققا سانامايمىن، كەرىسىنشە جاقسىلىققا ۇمتىلۋ دەپ تۇسىنەمىن.
ايەل ادام باقىتتى بولسا، وتباسى باقىتتى دەگەن ءسوز. باقىت دۇنيەمەن، اقشامەن ولشەنەتىن زات ەمەس. باقىت – مەيىرىمنەن تۇرادى.
كوپ ايەلدەر مانساپ قۋ جولىندا قۇرباندىققا كەتىپ جاتادى. مەنىڭ جولداسىم اسكەري ادام بولعاندىقتان، ءار جەرگە كوشىپ-قونىپ جۇردىك. ەر ادامنىڭ ءوسىپ-ونۋىنە، دىتتەگەن ماقساتتارىنا جەتۋىنە ايەل ادامنىڭ قولداۋى كەرەك. سول باعىتتا جۇمىس جاسايمىن. مەن ءۇشىن ءبىرىنشى ورىندا وتباسى. جولداسىم جۇمىستا وسۋىمە، جوعارعى ءبىر دارەجەگە جەتۋىمدە ەشقاشان قارسىلىعىن بىلدىرگەن ەمەس. قازىرگى كەزدە عىلىم كانديداتىمىن. بۇگىندە ۇلكەن جەتىستىكتەرگە ءاردايىم ءبىر-بىرىمىزگە سەرىك بولىپ، قولداۋ كورسەتۋىمىزدىڭ ارقاسىندا 17 جىلدا وسىنداي جاعدايعا جەتتىك. اللاعا شۇكىر، قازىر ءتورت بالانىڭ اتا-اناسىمىز. بۇل باقىتقا جەتۋ ۇلكەن ىزدەنىسپەن كەلدى.
ەرەكشەلەنىپ جۇرەتىن ايەلدەن كۇيەۋى ەشقاشان جالىقپايدى
جانار: ادامدى ءجۇز پايىز تانۋ مۇمكىن ەمەس. سەبەبى، ادام ءوزىن تولىقتاي تاني المايدى. كۇندە ىزدەنىستە ءجۇرىپ، دامۋ ارقىلى ادام وزگەرە باستايدى. مەنىڭ ويىمشا، ايەل ادام ەرىنىڭ الدىندا جاقسى قىلىعىمەن ەرەكشەلەنىپ وتىرۋى قاجەت. سول كەزدە ساعان دەگەن قىزىعۋشىلىعى ودان ءارى ارتا تۇسەدى. بۇگىن مەنىڭ ايەلىم قانداي قىلىق شىعارادى ەكەن دەپ كۇتەتىندەي بولۋ كەرەك. ايەلدەرگە ايتارىم ءتىپتى ۇرىستىڭ فورماتىن وزگەرتىپ وتىرۋ كەرەك. ءبىر سارىندى ۇرىس ەركەكتى جالىقتىرىپ جىبەرەدى. ءاردايىم ەرەكشەلەنىپ جۇرەتىن ايەلدەن كۇيەۋى ەشقاشان جالىقپايدى.
مارات: بالالارىمىزدىڭ تاربيەسىنە قاتتى كوڭىل بولەمىز. بارىنشا، دەمالىس كۇندەرى قىدىرتىپ تۇرامىز. بالالارىمىزدىڭ كۇندەرىن قالاي وتكىزگەندىگى جايلى مىندەتتى تۇردە سۇراپ وتىرامىز. سوسىن بالالارىمىزدىڭ بىلىمىنە دە قاتتى ءمان بەرەمىز. مىسالى، ورىس ءتىلى، ماتەماتيكا پاندەرىنە مەن كومەكتەسسەم، قازاق ءتىلى، ادەبيەت پاندەرىنە اناسى كوڭىل بولەدى. كومەكتەسۋ دەگەن بىزدە ءۇي تاپسىرمالارىن ورىنداپ بەرۋ ەمەس، تەك قاتەلەرىن تەكسەرىپ باعىت-باعدار بەرىپ وتىرۋ.
تالعات پەن سالتانات نەكەدە 30 جىل: ەرلى-زايىپتىلار ءبىر-بىرىنە كەشىرىمدى بولۋ كەرەك
تانىستىقتارى تۋرالى
تالعات: مەكتەپ قابىرعاسى العاشقى دوستاردى تابىستىرۋشى، العاشقى ماحابباتتى تانىستىرۋشى ورتا. مەنىڭ جۇبايىما دەگەن ماحابباتىم دا مەكتەپ قابىرعاسىنان باستاۋ الدى. سالتاناتقا قاتتى عاشىق بولدىم. قازىرىگى جاستارعا قاتتى قىزىعامىن، تاڭقالامىن. مۇمكىنشىلىكتەرى وتە كوپ. ال بىزدە سول ۋاقىتتا الەۋمەتتىك جەلى دەگەن جوق بولاتىن. تەك ۇلكەن باتىلدىق پەن ەڭبەك ارقىلى سۇيگەن قىزىمىزعا قول جەتكىزەتىنبىز. عاشىق بولعان قىزىمىزدىڭ جانىنا بارايىن دەسەك بارا الماي، ءسوز سالايىن دەسەك سالا الماي قينالىپ جۇرگەن ەڭ ءبىر ءتاتتى كەزدەر ەدى. مەكتەپتە سالتاناتتى تەك سىرتتاي باقىلاپ جۇرەتىنمىن. جۇبايىم تەك قانا وقىپ قانا قويماي، سونىمەن قاتار دۇكەندە ساتۋشى بولىپ قىزمەت اتقاراتىن. ارنايى سالتاناتتى كورۋ ءۇشىن دۇكەنگە دە بارىپ، بىراق اۋزىما قۇم قۇيىلىپ ۇندەمەي قايتىپ كەتەتىنمىن. ءسويتىپ كۇندەردىڭ ءبىر كۇنى جولداسىم مۇراتبەك ەكەۋمىز قىدىرىپ قايتۋعا كولىكپەن جولعا شىقتىق. بىراق قايدا باراتىنىمىزدى، نە ىستەيتىنىمىزدى بىلمەدىك. سوسىن مەن «بۇگىن ۇيگە كەلىن اپارايىق» دەپ بالالىق لەگپەن شەشىم قابىلدادىم. جانىمداعى دوس بالام دا بىردەن كەلىسىپ، تۇندە سالتاناتتى قۇربىسىنىڭ كومەگىمەن سىرتقا شىعارىپ، الىپ قاشتىق.
سالتانات: مەكتەپ كەزىندە ويىن-ساۋىق كەشتەرى بولىپ تۇراتىن. تالعات سول كەزدەن گيتارادا، دومبىرادا مىقتى وينايتىن. ءان ايتىپ، سىيلىق ۇتىپ السا بىردەن ماعان اكەلىپ بەرەتىن. نەگىزى، بۇل الىپ قاشۋ وپەراتسياسى ەكىنشى رەت قايتالاندى. ءبىرىنشى جوسپارلارى مەنىڭ ءبىلىپ قويۋىما بايلانىستى، ءساتسىز اياقتالعان بولاتىن (كۇلدى). ەكىنشى رەت الىپ قاشقاننان كەيىن وسى ۇيدە قالىپ قالدىق. سەبەبى، بىزگە بالا كەزدەن اجەمىز، انامىز «تابالدىرىق اتتادىڭ با، قايتىپ كەلمە!» دەگەن ۇلكەن شارت قوياتىن. اللاعا شۇكىر، بۇگىندە وتاۋ قۇرعانىمىزعا 30 جىل بولدى. قازىر دە ءبىر ۇل، ءبىر قىزىمىز بار. بالالارىمىزدى قاناتتىعا قاقتىرماي، تۇمسىقتىعا شوقتىرماي، ەركىندىكتە وسىردىك. بۇگىندە، ۇلىمىزدى ۇياعا، قىزىمىزدى قياعا قوندىرايىن دەپ وتىرمىز.
ايەل ادام ءاردايىم ەر ادامنان ءبىر ساتى تومەن بولۋى كەرەك
سالتانات: ايەل ادام ءاردايىم ەر ادامنان ءبىر ساتى تومەن بولۋى كەرەك. بىزگە بالا كەزدەن انامىز ەر ادامنىڭ الدىنا شىقپا، ەر ادامنىڭ ايتقانى دۇرىس دەپ سانامىزعا قۇيىپ وتىراتىن. راسىمەندە، ەرىن بيىك ۇستاعان ءاربىر شاڭىراقتا بەرەكە، بىرلىك ارتىپ، نەسىبەسى مولايادى. وتباسىنىڭ باقىتتى بولۋىنىڭ العاشقى ءپرينتسيپى ايەل ادامعا بايلانىستى. قازاقتا «ايەل ادام ءبىر قولىمەن بەسىكتى تەربەتسە، ءبىر قولىمەن الەمدى تەربەتەدى» دەگەن قاسيەتتى ءسوز بار.
تالعاتتىڭ ەڭ جاقسى قاسيەتىنىڭ ءبىرى – كەك ساقتامايدى. اشۋى دا شاي ورامال كەپكەنشە تەز قايتادى.
تالعات: ەركەك ادام اشۋشاڭ، شىدامسىز بولىپ كەلەدى. ەگەر ايەلى ەرىنىڭ كەمشىلىگىن، قاتەسەسىن اقىلعا سالىپ شەشىپ وتىرسا سوندا عانا جاقسى وتباسى بولىپ قالىپتاسادى. ەر ادامنىڭ باسىن تورگە دە، كورگە دە تارتاتىن ايەلدەر. شىنى كەرەك، ءبىزدىڭ باسىمىزدان قيىندىق تا، قىزىق تا، ۇرىس-كەرىس تە ءوتتى. قۋ اراقتىڭ كەسىرىنەن تالاي كەلىسپەۋشىلىكتەر بولدى. اراقتى تاستاعالى وتباسىندا ءبىر جىلۋلىقى پايدا بولىپ، بەرەكە كىردى. جۇمىستا تابىلىپ، ايىمىز وڭىنان تۋدى. ءبىز قازاق حالقى ەلىكتەگىش حالىقپىز. كەلىسپەۋشىلىكتەر بولىپ قالعان جاعدايدا كەشىرىمدى ءبىرىنشى مەن سۇرايمىن. دەگەنمەن الدا تالاي ۋاقىت بار عوي، مۇمكىن كەشىرىم سۇراۋعا ۇيرەتەرمىز (كۇلدى).
قيىندىقسىز ءومىر بولمايدى. ءبىزدىڭ شاڭىراق كوتەرۋىمىز وتە قيىن جىلعا ءتۇستى. ياعني، ءومىردىڭ اۋىرتپالىقتارى 1990-1991 جىلدارى بولدى. ءتىپتى، وسى جىلدارى نانعا اقشا تاپپاي قالدىق. بىراق، وسى قيىن كۇندەرى ساعىمىز سىنباي، كەرىسىنشە ءبىر-بىرىمىزگە دەمەۋ بولدىق. قازىرگى ۋاقىتتا ءبىر-ءبىرىمىزدى 100 پايىز تاني الدىق. شىنى كەرەك، قىلىقتارىمىز دا، مىنەزىمىز دە ۇقساپ، ءبىر ادامداي بولىپ كەتتىك. شاڭىراق كوتەرگەن 2-3 جىلدا ادامدى بىردەن تانىپ-ءبىلۋ مۇمكىن ەمەس. جاسىراتىنى جوق، ءبىر-ءبىرىمىزدى تولىقتاي 15 جىلدا تاني الدىق.
وتباسىن ساقتاپ قالۋ ءۇشىن…
سالتانات: ەرلى-زايىپتىلار ءبىر-بىرىنە كەشىرىمدى بولۋ كەرەك. سەبەبى بارلىق ادامنان دا قاتەلىك كەتەدى. كەزىندە اجىراسىپ كەتۋگە دەيىن بارعانمىن. سول كەزدە جان قۇربىم: “سەن ءوزىڭدى عانا ويلاماي، جان-جاعىڭا دا قارا. ءبىر كۇندىك ومىرمەن سۇرمەي، ەرتەڭگى كۇنىڭە دە كوز جۇگىرت”، – دەپ اقىلىن ايتتى. ءبىز ايەلدەر كوبىنە ءوزىمىزدى مىقتى سانايمىز. ەركەكتىڭ جاساي العان ءىسىن، بىزدە جاساي الامىز دەپ قاتەلىككە بوي الدىرىپ جاتامىز. وسى تۇستا، بالانىڭ بولاشاعىن ويلامايمىز. ال، بالاعا اكە دە، شەشە دە كەرەك.
قازىرگى ۋاقىتتاعى جاستارىمىزعا ايتار اقىل-كەڭەسىمىز شىدامدى بولىڭدار. سەندەر اجىراستىڭدار، ال ورتاداعى بالا نە بولماق؟ جارايدى، ايەلگە جاڭا كۇيەۋ، كۇيەۋگە جاڭا ايەل تابىلار. بىراق بالاعا ەشكىمدە تۋعان اكە-شەشەسىنىڭ ورنىن تولتىرا المايدى.
تالعات: ۇيلەنەردىڭ الدىندا دۇرىستاپ ويلانىپ بارىپ، ءبىر شەشىمگە كەلۋ كەرەك. سەبەبى، ۇيلەنۋ وڭاي، ءۇي بولۋ قيىن. ۇيلەنبەستەن بۇرىن شاڭىراعىڭدى دايىنداپ ال. اكە مەن شەشەنىڭ دە موينىنا ىلىنە بەرۋگە بولمايدى. ءوزىڭ دە ارەكەت قىلىپ، بولاشاعىڭ ءۇشىن ەڭبەكتەنۋىڭ قاجەت. اقىلدى بالالار الدىمەن ماتەريالدىق جاعدايىن رەتتەپ الىپ، ۇيلەنۋگە بەل بۋادى.
وتباسى. بۇل ۇعىم وتتىڭ باسى دەگەن سوزدەن شىققان. ياعني وتتىڭ باسى – اكە. وتباسى بۇل جەكە ءبىر مەملەكەت. جاقسى وتباسى تاربيەلەپ شىعارۋ، بۇل سەنىڭ قوعامعا بەرەر ۇلكەن ۇلەسىڭ.
قۇرالاي قاليەۆا، پسيحولوگ:
وتباسىنىڭ بەرەكەسىن كىرگىزۋدە، باقىتتى وتباسىن قالىپتاستىرۋدا ايەلدەردىڭ وزىندىك ەرەكشە ورنى بار. باقىتتى ايەل ءومىر سۇرەتىن وتباسى باقىتسىز بولۋى مۇمكىن ەمەس. ايەل باقىتتى بولدى دەگەن ءسوز، ول وتباسىنىڭ بەرەكەسى كىرىپ، وتباسى مۇشەلەرى ۇيلەسىمدىلىكتە ءومىر سۇرەدى. ال ەر ادام – وتباسىنىڭ تىرەگى، باسى. تابيعات ايەل ادامدى ەركەككە ەنەرگيا سىيلاۋ ءۇشىن جاراتقان. ءسىزدىڭ وعان كوزقاراسىڭىز، جىلى ءسوزىڭىز، ءوزىڭىز ازىرلەگەن تاماق، ءسىز جۋعان كيىمدەر مەن توسەك جابىندارى، تاعى-تاعى ايتسا، سان جەتپەس ايەل ىستەيتىن تىرلىكتەر ەركەگىڭىزگە ەنەرگيا بەرەدى. ايەل ەنەرگياسىنىڭ كۇشى سونداي مىقتى. گەنەتيكالىق تابيعاتتىڭ ەرەكشەلىگى سول: ايەلدەر ءوزىنىڭ ەنەرگياسىن جاقسى كورگەن ەركەگىنە بەرۋى كەرەك. ەگەر بۇل پروتسەسس توقتاپ قالسا، وندا ايەل اعزاسى ءوزىن-ءوزى جويا باستايدى. الدىمەن نەرۆ جۇيەسى بۇزىلادى، سودان كەيىن بۇيرەك، ولاردىڭ ارتىنان قالعاندارى جالعاسىپ كەتە بەرەدى. ايەلدەردەن وزىندە بار ەنەرگيانى تابيعات ەركەككە بەرۋىن تالاپ ەتەدى. ەنەرگيا ۇنەمى قوزعالىستا بولۋ كەرەك، ياعني جۇمسالىپ، جۇمسالعان ەنەرگيا تولىقتىرىلىپ وتىرۋى كەرەك. ەگەر ول توقتاپ قالسا، اقىرىنداپ اسەر ەتەتىن قاۋىپكە اينالادى.
baribar.kz
