قۇرمەتتى پرەزيدەنت!
قازىر ۆاححابيزم يدەولوگياسىنا تىيىم سالۋ تۋرالى زاڭ قابىلداۋ قاجەت بولاتىن كەز كەلدى. ءبىزدىڭ ەلدە ۆاححابيتتەر ءارتۇرلى تيپتەگى قۇرىلىمداردىڭ جيىنتىعىن بىلدىرەدى، ولار ەۆوليۋتسيا جولىمەن داميدى. 30 جىل ىشىندە قازاقستاندا ۆاححابيتتەردىڭ ءۇشىنشى بۋىنى ءوسىپ، ولاردىڭ سانى ەكسپونەنتسيالدى تۇردە ءوسىپ كەلەدى. وسىنداي تىيىمنان كەيىن ولاردىڭ قىزمەتى الدەقايدا كۇردەلەنە تۇسەدى، بۇل ادامداردىڭ تەرروريستىك ارەكەتكە دەگەن اعىنىن ازايتادى. ەگەر يدەولوگيا ولىمگە، جويىلۋعا جانە زورلىق – زومبىلىققا شاقىراتىن بولسا، وندا وعان تىيىم سالىنۋى كەرەك. ءبىز يسلامدى قولداناتىن وسىناۋ ادامدى جەك كورەتىن يدەولوگيانىڭ جەمىسىن ءوز كوزىمىزبەن كوردىك. قۇران اياتتارىن ەكسترەميزمگە، تەرروريزمگە، اگرەسسياعا دالەل رەتىندە كونتەكستەن شىعارىپ، بەيبىت ۇيىقتاپ جاتقان يدەولوگيا جانە ەشكىمگە قاتىسى جوق سەنىمدى ۇياتسىز پايدالانادى. بىراق قازاقستاندا بەيبىت سالافيت سانالعانداردى وتە جاقسى بىلەدى، ال سيريادا سوعىس باستالعان كەزدە ولار ءولتىرۋ جانە جارۋ ءۇشىن جالعان حاليفاتقا كەتتى. سوندىقتان ۆاححابيت يدەولوگياسىنا زاڭمەن تىيىم سالىنۋى كەرەك.
بۇگىنگى كۇنگە دەيىن كەيبىر ساراپشىلار يدەولوگياعا تىيىم سالۋعا بولمايدى دەپ جازىپ كەلدى. ۆاححابيزمگە تىيىم سالۋ ۆاححابيتتەردى بۇرىشقا قويادى، ولار اشۋلانانىپ، راديكالدانادى. ۆاححابيزمگە تىيىم سالۋ ساۋد ارابياسىمەن جانە وسى يدەولوگيا رەسمي بولىپ تابىلاتىن باسقا مەملەكەتتەرمەن ديپلوماتيالىق قاتىناستاردىڭ بۇزىلۋىنا اكەلەدى جانە ت. ب.
تاجىريبە كورسەتكەندەي، ءبىزدىڭ ەلىمىزدە تەرروريستىك بەلسەندىلىكتىڭ كۇرت تومەندەۋى ۆاححابيلەر اتىنا كەلگەن قارسىلىقتان ەمەس، ولاردىڭ قاتارىن ايتارلىقتاي قىسقارتىپ، ەڭ راديكالدى وكىلدەردى قازاقستاننان كەتۋگە ءماجبۇر ەتكەن كۇش قىسىمىنىڭ ارتۋىمەن بايلانىستى.
ءۆاححابيزمدى يدەولوگيا رەتىندە تىيىم سالۋ مىندەتتى ەمەس. 2009 جىلى تاجىكستان ءوز اۋماعىندا "سالافيا" اعىمىنىڭ جاقتاستارىنىڭ قىزمەتىنە تىيىم سالدى، ال 2014 جىلى بۇل باعىتتى ەكسترەميستىك دەپ تانىدى. رەسەيدە "نۋردجۋلار" ەكسترەميستىك ۇيىمىنىڭ جاقتاستارى دا وسىنداي ارەكەت جاسادى. وسىلايشا، "ۆاححابيزم" نەمەسە "سالافيزم" قاۋىمداستىعىنا تىيىم سالۋعا ەشقانداي كەدەرگى جوق.
ديپلوماتيالىق قارىم-قاتىناستىڭ ۇزىلۋىنە كەلسەك: قر سىرتقى ىستەر مينيسترلىگىنىڭ قىزمەتكەرلەرى بۇعان الاڭداۋشىلىق بىلدىرمەيدى. سەبەبى، مىسالى، "مۇسىلمان باۋىرلار" تەرروريستىك ۇيىمىنىڭ قازاقستانداعى تىيىم سالۋى ديپلوماتيالىق قاتىناستاردىڭ بۇزىلۋىنا نەمەسە "مۇسىلمان باۋىرلار" بيلىككە كەلگەن كەزدە ەگيپەتپەن ساۋدانىڭ بۇزىلۋىنا اكەلگەن جوق. جوعارىدا اتالعان تاجىكستان دا يسلام الەمىندەگى بارلىق ۇستانىمدارىن ساقتاپ قالدى، قاجىلارىن سابىرمەن قاجىلىققا جىبەرىپ، ۆاححابيت ەلدەرمەن ساۋدا جاسايدى.
بۇل جەردە تاعى ءبىر قىزىق جايت بار – ۆاححابيتتەر وزدەرىن ۆاححابيتتەر دەپ اتاي الادى جانە بۇل لاقاپتان كۇرت باس تارتا الادى. "بىزدە ۆاححابيزم دەپ اتالاتىن ءدىني قۇندىلىقتار جوق... بىزدە ءبىر ءدىن بار – يسلام",-دەدى ساۋد ارابياسى كونسۋلتاتيۆتىك كەڭەسىنىڭ ۆيتسە-سپيكەرى (مەدجليس اش-شۋرا) مۇحاممەد ءال-دجەفري، ول ۆاححابيزم ساۋد ارابياسىنىڭ مەملەكەتتىك يدەولوگياسى دەگەن پىكىردى جوققا شىعاردى. ال ۆاححابيزم رەسمي تۇردە بولماعاندىقتان، وعان تىيىم سالۋ ماسەلەسى دە جوق ەمەس.
وسىلايشا، ۋاحابيزمگە تىيىم سالىنۋى مۇمكىن جانە ول ەشقانداي كۇيزەلىس تۋعىزبايدى. ال مۇنداي تىيىم سالۋدىڭ قيسىنى بار – سايىپ كەلگەندە، ەلىمىزدەگى كەيبىر قاۋىپتى يسلامدىق اعىمدار (حيزب-ۋت-تاحرير، مۇسىلمان باۋىرلار جانە تابليعي) ەكسترەميستىك جانە تەرروريستىك دەپ زاڭنان تىس دەپ تانىلعان. نەلىكتەن بۇل ادامدى جەك كورەتىن يدەولوگيا زاڭدى تۇردە ارەكەت ەتەدى؟ قازىر قازاقستاندا تىيىم سالىنعان ەڭ قاۋىپتى تەرروريستىك ۇيىمدار – دايش، دجابحات ان-نۋسرا جانە ءال-كايدا – ۆاححابيلىك سيپاتقا يە.
قازاقستاندا سوڭعى 30 جىلدا تەررورلىق شابۋىلدا قازا تاپقاندار مەن جارالانعانداردىڭ باسىم كوپشىلىگى يدەولوگياسى ءبىزدىڭ ەلىمىزگە شەتەلدەن اكەلىنگەن جانە ءبىزدىڭ مۇسىلماندار ءۇشىن جات بولىپ تابىلاتىن ۆاححابيتتىك توپتاردىڭ قۇربانى بولدى. ارينە، قازىر كەز كەلگەن ۆاححابيت تەرروريست ەمەس، بىراق ءاربىر تەرروريست الدىمەن ۆاححابيت بولۋى كەرەك. بۇل تەرروريستىك جالداۋشىلاردىڭ نەگىزگى ماقساتتى اۋديتورياسى بولىپ تابىلاتىن كوپتەگەن ۆاححابيتتىك قاۋىمداستىق – شيت، حانافي، پراۆوسلاۆيە نەمەسە اتەيستكە قاراعاندا «قالىپتى ءسالافيتتى» يم-گە تارتۋ الدەقايدا وڭايىراق.
ۆاححابيزمگە تىيىم سالۋ بۇل ورتاعا ايتارلىقتاي ۇلكەن زيان كەلتىرەدى. ونىڭ ءىس جۇزىندە قالاي جۇزەگە اساتىنىن شەشەنستان رەسپۋبليكاسىنىڭ مىسالىندا كورۋگە بولادى، وندا ۆاححابيتتەردىڭ قىزمەتىنە دە-فاكتو تىيىم سالىنعان. ءدال وسى كوزقاراسپەن اتالمىش اعىمنىڭ ءىزباسارلارىنا شەشەنستاننان تەرروريستەردىڭ جاپپاي كەتۋىن جانە ونىڭ اۋماعىنداعى تەرروريستىك شابۋىلدار سانىنىڭ ازايۋىن تۇسىندىرەدى. داعىستاندا "ۆاححابيزم جانە باسقا دا ەكسترەميستىك ارەكەتتەر تۋرالى زاڭنىڭ» قابىلدانعانىنا جيىرما جىلدان استام ۋاقىت ءوتتى. زاڭ 1999 جىلعى تامىز-قىركۇيەك ايلارىنداعى حالىقارالىق لاڭكەستەردىڭ قارۋلى توپتارىنىڭ شابۋىلى رەتىندە بۇكىل الەمگە بەلگىلى بولعان وقيعالاردان كەيىن قابىلداندى. وزبەكستان مەن تاجىكستاندا «سالافيزم» ۆاححابيزمىنە تىيىم سالىنعان. بالالارىمىزدىڭ ساناسىن وسى قازاقستانداعى ادامدى جەك كورەتىن يدەولوگيادان قورعايتىن كەز كەلدى.
اتىراۋ وبلىسى بويىنشا (2010-2013) ءدىني اعىمداردان
جاپا شەككەن ورتالىقتىڭ باس ديرەكتورى،
"نۇر مۇباراك" يسلام ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ يسلامتانۋ
ماماندىعىنىڭ باكالاۆرى التىنبەك اجوكۇلى
