Qazaqstanda táýelsizdiktiń úshinshi onjyldyǵynda medıına salasy qarqyndy damydy. Densaýlyq saqtaý ortalyqtary boı kóterip, materıaldyq-tehnıkalyq baza nyǵaıtyldy. Emdeýdiń jańa ádisteri engizilip, adam ómirin arashalap qalýdyń múmkindikteri artty. Shymkent qalasynda táýelsizdik alǵan 30 jylda 150-den astam jańa densaýlyq saqtaý nysany paıdalanýǵa berilgen. Densaýlyq uıymdarynyń materıaldyq-tehnıkalyq bazasynyń jaqsaryp, qajetti qurylǵylarmen qamtylýy jáne kásibı dárigerlerdiń jańashyldyǵy megapolıs medıınasyn respýblıkada jańa deńgeıge kóterdi.
Resmı derekterge súıensek, elimizde 1054 aýrýhana jáne 3720 ambýlatorly-klınıkalyq medıına ortalyqtary qyzmet atqarady. Jalpy otanymyzda 59 myń dáriger jáne 126 myń orta deńgeılik qyzmetker medıınalyq uıymdarda qyzmet kórsetedi eken. Al respýblıkada jedel járdem kórsetý ortalyqtarynyń jalpy sany – 274, alǵashqy medıınalyq-sanıtarlyq kómek kórsetý mekemeleri – 3462-ge jetken. Respýblıkada densaýlyq saqtaý nysandary sanynyń artyp, medıınalyq kómektiń halyqqa jyldam ári qoljetimdi bolýynyń nátıjesinde búginde ult saýlyǵy jaqsara bastady.
–90-jyldar Qazaqstanda densaýlyq saqtaý salasy ǵana emes, jalpy postkeńestik memleketter úshin eń qıyn kezeń boldy. Qazaqstan bul qıyndyqtardy eńserdi. El ekonomıkasynyń jaqsarýymen Shymkentte de medıınalyq mekemeler qalpyna keltirildi. Aýrýhana korpýstary, qalalyq emhanalar jáne basqa da medıınalyq mekemeler salyndy. Táýelsizdik jyldarynda Qazaqstan Respýblıkasynyń Sanıtarlyq-epıdemıologııalyq salaýattylyq máseleleri jónindegi zańdary, densaýlyq saqtaýdy damytýdyń memlekettik baǵdarlamalary, «Halyq densaýlyǵy jáne densaýlyq saqtaý júıesi týraly» Kodeksi qabyldandy.
Elimizde ana men bala ólimin azaıtý jónindegi 2008-2010 jyldarǵa, qan qyzmetin jetildirý jónindegi 2008-2010 jyldarǵa, JITS indetine qarsy is-qımyl jónindegi 2006-2010 jyldarǵa, kardıologııalyq jáne kardıohırýrgııalyq kómekti damytý jónindegi 2007-2009 jyldarǵa arnalǵan salalyq baǵdarlamalar ázirlenip, engizildi. 2010 jyldyń 1 qańtarynan bastap Biryńǵaı ulttyq densaýlyq saqtaý júıesi iske asyryldy. Al 2020 jyldan bastap Qazaqstanda mindetti áleýmettik medıınalyq saqtandyrý júıesi engizildi. Táýelsizdik jyldar ishindegi osyndaı reformalar toqtap qalǵan júıege jan bitirdi. Táýelsizdik degende eń aldymen eske túsetini Tuńǵysh Prezıdent - Elbasy Nursultan Nazarbaevtyń tabandy eńbegi. Turalap qalǵan ekonomıkany qaıta qalpyna keltirý, ony jańasha damý jolyna túsirý – taqyr jerden taý turǵyzýmen birdeı, - deıdi Shymkent qalalyq densaýlyq saqtaý basqarmasynyń basshysy Baqytjan Pozılov.
Qalanyń bas dárigeriniń aıtýynsha, 1991 jylǵy Shymkenttiń salaǵa bólgen jalpy bıýdjeti 50,8 mln. teńgeni qurapty. Osy kórsetkish 2021 jyly 79,1 mlrd. teńgege ósken. Densaýlyq saqtaý júıesin damytý jáne shymkenttikterdiń densaýlyǵyn jaqsartyp, tegin medıınalyq kómekti qoljetimdi etý – salanyń aldynda turǵan negizgi mindetteriniń biri boldy. Osy maqsatty júzege asyrýda 1991 jyldan beri shaharda jańadan 154 densaýlyq saqtaý nysany salyndy. Sondaı-aq Psıhıkalyq densaýlyq ortalyǵy, Júrek ortalyǵy, Perınataldyq ortalyq, Qan ortalyǵy, «Meıirim», «Ana men bala» balalardy ońaltý ortalyqtary sııaqty qalalyq medıınalyq uıymdar quryldy.
Elimizde qolǵa alynǵan «100 mektep, 100 aýrýhana» baǵdarlamasy aıasynda qala boıynsha 6 nysan el ıgiligine berildi. Atap aıtqanda, olar - qalalyq qan ortalyǵy, 3 emhana, 1 balalar aýrýhanasy. Jergilikti bıýdjet qarajaty esebinen kardıohırýrgııa, transplantologııa, onkologııa jáne ınfekııalyq ortalyqtyń jańa korpýstary salyndy. Demeýshilik kómek esebinen qalalyq zalalsyzdandyrý ortalyǵy jáne qalalyq perınataldyq ortalyq salyndy.
QR Prezıdenti N.Á.Nazarbaevtyń «100 mektep, 100 aýrýhana» baǵdarlamasy aıasynda Shymkentte salynǵan medıınalyq uıymnyń biri – qalalyq №6 emhana. 2013 jyly paıdalanýǵa berilgen emhanada búginde 70 myńnan astam turǵyn tirkelgen.
– Emhananyń qýattylyǵy 550- 600 adamnyń kelip-ketýine laıyqtalǵan. Kúndizgi em qabyldaý bólimshesi 55 tósek-orynǵa arnalǵan. Mekemeniń materıaldyq-tehnıkalyq bazasy zamanǵa saı jabdyqtalǵandyqtan aqparattandyrý júıesine 100 paıyz qosylǵan. Búgingi tańda turǵyndarǵa medıınalyq qyzmetti qoljetimdi etý jáne sapaly qyzmet kórsetý baǵytynda úlken jumystar júrgizilip jatyr. Bastysy emhanaǵa kelýshilerge yńǵaıly jaǵdaı jasap, olardyń ýaqytyn únemdeýge basa nazar aýdardyq. Osy maqsatta birinshi kezekte medıınalyq qurylǵylardy kezeń-kezeńimen jańartyp, dárigerge kelgen paıentke jaıly atmosfera qalyptastyrdyq, - deıdi emhananyń bas dárigeri Aıgúl Qylyshbaeva.
Qazirgi tańda úshinshi megapolıste barlyq medıınalyq uıymdarda aqparattyq júıeler engizilgen. Halyqtyń 100% - ynda elektrondyq densaýlyq pasporty toltyryldy. «Damýmed» júıesi arqyly emhanaǵa tirkelý, dárigerge jazylý, dárigerdi úıge shaqyrtý, eńbekke jaramsyzdyq paraǵyn alý jáne zerthanalyq zertteýlerdiń qorytyndysyn kórýge múmkindik bar. Bul «ıfrly Qazaqstan» memlekettik baǵdarlamasynyń jemisi desek te bolady.
Basqarma basshysy Baqytjan Joldasbekuly osyndaı reformalar densaýlyq salasynda da óz tıimdiligin kórsetti deıdi.
–30 jyl ishinde Shymkentte qala halqynyń jalpy ólim-jitim kórsetkishi 6,9-dan 4,8-ge deıin tústi. Al ana ólimi 10 esege (79,8-den 7,4-ke deıin tómendedi), náresteler ólimi 3 ese azaıdy. Týberkýlezden bolatyn ólim-jitim kórsetkishi 100 myń turǵynǵa shaqqanda 7,7-den 0,9-ǵa deıin jáne qaterli isiktermen syrqattanýshylyq, olardan bolatyn ólim-jitim jaǵdaıy tómendedi, - dedi B.Pozılov.
Elimizde 2005 jyldan bastap halyqtyń jekelegen sanattaryn, sondaı-aq aýrýlardyń belgili bir tizbesi boıynsha naýqastardy ambýlatorııalyq deńgeıde jeńildikpen dári-dármekpen qamtamasyz etý, profılaktıkalyq skrınıngter júrgizý sharasy qolǵa alyndy. Bul turǵyndarda aýrýlardy ýaqtyly anyqtaýǵa jáne emdeýge múmkindik berdi. 2020 jyly qabyldanǵan Qazaqstan Respýblıkasynyń Densaýlyq saqtaý salasyn damytýdyń 2020-2025 jyldarǵa arnalǵan memlekettik baǵdarlamasy sheńberinde 1 jalpy praktıka dárigerine júkteme 2500-den 1600 adamǵa deıin tómendegen.
Salada turǵyndarǵa sapaly medıınalyq kómek berý men qoljetimdilikti arttyrýda memlekettik-jekemenshik áriptestiktiń mańyzdylyǵyn aıtpaı ketpeýge bolmaıdy. 2015 jyly elimizde «Memlekettik-jekemenshik áriptestik týraly» Zań qabyldandy. Mundaǵy maqsat – memleket pen jeke sektor arasyndaǵy uzaqmerzimdi yntymaqtastyqty nyǵaıtý. Osy memlekettik-jekeshelik áriptestik arqyly qazirgi kúni respýblıkada medıınalyq mekemeler, ambýlatorııalyq klınıkalar ashylyp, medıınalyq tehnıkalar satyp alynýda, jańartylyp, paıdalanylýda.
Jalpy Shymkentte 120 medıınalyq uıym bolsa, onyń 41-i emhana. Qalada 14 memlekettik, 27 jekemenshik emhana halyqqa sapaly qyzmet kórsetedi. Sondaı jekemenshik mekemeniń biri – «Symbat-Nur» medıınalyq ortalyǵy. Ashylǵanyna tórt jyl bolǵan ortalyq Aqjaıyq shaǵynaýdanynda taǵy bir ǵımaratyn ashqan. Emhanaǵa 7 myń turǵyn tirkelgen. Mindetti medıınalyq áleýmettik saqtandyrý qory arqyly turǵyndar atalǵan jekemenshik ortalyqta tegin em qabyldaı alady. Klınıka sońǵy úlgidegi zamanaýı qajetti medıınalyq qural-jabdyqtarmen tolyq qamtamasyz etilgen. Munda kózge, júrekke ota da jasalady.
