Zań júzinde QR «Turǵyn úı qatynastary týraly» zańynyń 75 babynda jazylǵandaı, QR ár azamatyna tıesili 10-15 sotyq jer ne áleýmettik jaǵdaıymen retteletin páter alý quqyǵy eskerilmeıtin kórinedi.
Áli 2013 jyldan beri eks-prezıdent N. Á. Nazarbaevtyń joldaýyndaǵy «Qoljetimdi baspana – 2020» baǵdarlamasy boıynsha 2012 jyldyń qańtar-qyrkúıek aılarynda qarjylandyrýdyń barlyq kózderi arqyly 281,6 mıllıard teńge ınvestıııa tartylyp, 6,6 mln. sharshy metr turǵyn úı salynýy tıis bolatyn jáne ol jyly alǵashqy 1573 páter salynyp, paıdalanýǵa berildi. Sol jyly taǵy 6000 páter qurylys ústinde edi. Joldaýda aıtylǵandaı, sátin salsa, 2020 jylǵa deıin 49 myń páter qurylysy aıaqtalyp, qoldanýǵa berilýi kerektin. Alaıda páterler tegin beriledi degen sóz bolǵan joq. Joldaýdaǵy mindetterdi tolyǵymen oryndaý úshin uzaq merzimge jalǵa berý, odan keıin satyp alýdyń eki túrli jolyn qarastyrý kerek ekeni aıtyldy. Árıne, úıdi tek qarajaty barlar ǵana jaldaı alady. Biraq turǵyn úıge tizimge turyp qoıǵan adamdardyń qolyna bir sharshy metr de tımedi. Bizdiń elimizde 2017 j. kórsetkishteri boıynsha baspanaǵa muqtaj 2 mln 300 myń adam resmı túrde tirkelgen eken, al tirkelmegenderi odan da kóp. 2017 jyly olardyń Astanadaǵy sany da 100 myńǵa jýyqtap qalypty. Al turǵyn úı alý kezeginde bas qalamyzda 40 myń otbasy tur desedi. «Kazjılstroı-Kooperaııa» kooperatıvi mektepter men aýrýhanalarda ótkizgen áleýmettik zertteý boıynsha qyzmetkerlerdiń 65-70%-y jaldamaly páterlerde turatyny anyqtaldy. Bul urpaǵymyzdyń bilimi men densaýlyǵyna jaýap beretin muǵalimder men dárigerlerdiń úshten ekisi úısiz-kúısiz júr degen sóz. Olardyń kúıi jumys sapasyn tómendetetini aıdan anyq. Úısiz júrgen jas otaýlardyń jaǵdaılary tipti aýyr. Ádette bular eriniń bir jalaqysyna ómir súredi. Ol tabystyń jartysyn «balasynyń aýzynan jyryp» páter jalyna tóleıdi. Endeshe jas januıa balalarymen mólsheri 40-75 myń bolatyn jarty aılyqqa ómir súrip, balalaryn tárbıelep, oqytý ne páter jalyn tóleý sheshiminiń eki ortasynda qalyp otyr.
«Nurly jer» baǵdarlamasy boıynsha jas otbasylardy turǵyn úımen qamtamasyz etý kerek edi. Alaıda «Nurly jer» baǵdarlamasynyń maqsaty boıynsha kóppáterli úıler qurylysy men jeke turǵyn úı qurylysyn damytý aıasynda halyqty qoljetimdi baspanamen qamtamasyz etý bolǵanmen, munda da kezekte turǵandar shegerilip, úı alý jaǵdaıyn qarajaty barlar úshin ǵana yńǵaılastyrǵan eken. Resmı derekter boıynsha 7 jylda osy sanaqtan artyq adam pátermen qamtamasyz etilgeni esh jerde jarııalanbady. Q-J. Kemeluly Toqaevtyń 2021 jylǵy joldaýynda «Baspana hıt» jáne «7-20-25» sııaqty turǵyn úı baǵdarlamalarynyń merzimi taıaý arada aıaqtalatyny aıtylǵan, biraq halyqta qurylys jumystarynyń da ýaqytyly aıaqtalǵanyna kúmán bar. Sebebi m.alashainasy.kz aqparattyq agenttigi «Oralǵa qarasty Zashaǵan kentindegi jańa shaǵyn aýdanda 2020 jylǵa deıin quny 35 mlrd. teńge turatyn jalpy alańy 280 myń sharshy metr 40-tan astam turǵyn úıdi salyp bitirý kózdelýde – dep habarlaǵan bolatyn. Munda memlekettik baǵdarlamalarǵa sáıkes 10,6 mlrd. teńgege jalpy alańy 90 myń sharshy metr 14 úı iske qosylý josparlanǵan edi. Alashaınanyń paıymdaýynsha, bud rekordtyq kórsetkish deýge bolady. Sonyń ishinde «Nurly jer» baǵdarlamasyna sáıkes 9 úı salynyp, 1004 páter kezekte turǵandarǵa berilý kózdeldi. Barlyǵy 1562 páter 5 myńnan astam qala turǵynyn baspanamen qamtymaq bolatyn. Alaıda bul maqala 2016 jyldyń 14 aqpanynda shyqty, al Zashaǵan kentinde Májilismenderdiń esebi boıynsha 2019 jyly jalpy, Oral-Saratov trassasy boıynda bekitilgen qujatqa sáıkes 9 úı salý josparǵa endi jáne sol jyly 7-niń qurylys jumysy bastalǵan bolatyn. Eger 3 jylda áli tek 9 qabatty 9 úıdiń ǵana máselesi qarastyrylyp jatqan bolsa, onda 40 myńnan astam úıdi 2020 jylǵa deıin qalaı bitirmek edi, degen oryndy suraq týyndaıdy.
Búgingi tańda primerministr.kz resmı aqparattyq resýrsynyń habarlaýynsha, QR prezıdenti Q-J. Toqaev naryqtyq ıpoteka stavkasy áli de joǵary jáne jurttyń bárine birdeı qoljetimdi emes ekenin aıtty. Osyǵan oraı, biryńǵaı turǵyn úı baǵdarlamasy ázirlenetin bolady.
- Ulttyq damý ınstıtýtyna aınalatyn «Otbasy banki» onyń ákimshisi bolyp belgilenedi. Bank aldynda «bir tereze qaǵıdaty» boıynsha esep júrgizip, azamattarǵa turǵyn úı bólý mindeti tur – dedi ol.
Qasym-Jomart Kemeluly buǵan deıin zeınetaqy jınaǵyn merziminen buryn paıdalaný týraly bastamanyń oń áseri týraly aıtty. Sondaı-aq, bul adamdardyń jumys berýshilerden óz eńbekaqysyn ashyq túrde talap etýine múmkindik berdi. Zeınetaqy jınaǵynyń artyq mólsherin turǵyn-úı satyp alý maqsatynda «Otbasy bankindegi» esepshotqa aýdarý kerek degen usynys berdi.
- Sonymen qatar, bul qadam jurttyń qarajat jınaýdy jáne ony saýatty jumsaýdy daǵdyǵa aınaldyrýyna múmkindik beredi – dedi prezıdent.
Ázirge turǵyn-úı alýdy jeńildetýdiń joly osy ǵana, endi bul baǵdarlamanyń nátıjesi de tek ýaqyt enshisinde.
Ramazan Esmaǵambet
