El Táýelsizdiginiń 30 jyl ishinde elimizde buqaralyq sport damyp keledi. Memleket basshysy Qasym-Jomart Toqaevtyń tapsyrmasyna sáıkes elimizde buqaralyq sportty damytýǵa, sporttyq ınfraqurylymnyń balalarǵa barynsha qoljetimdiligin qamtamasyz etýge kóńil bólinýde. Sonyń ishinde respýblıkanyń úshinshi megapolısinde de naqty jumystar qolǵa alynýda. Naqty aıtqanda jýyrda Abaı aýdanynan boı kótergen zamanaýı sport alańshasyn ataýǵa bolady.
Samal-3 shaǵynaýdanyndaǵy Izgilik jáne Iýsýpov kósheleriniń qıylysynda ornalasqan kóp fýnkıonaldy sport alańshasyn qala ákimi ashyp berdi.
– Buqaralyq sportty damytýdyń negizinde saý ári sanaly urpaq, myqty ult qalyptasady. Sport – densaýlyq kepili. Sportpen aınalysatyn, ony ómirlik ustanymyna, dástúriniń ajyramas bóligine aınaldyrǵan ult árdaıym deni saý, sanasy sergek, qulshynysy bıik bolady. Jaman ádetterden arylǵan, boıyn sergek ustaıtyn qoǵamda tárbıelengen urpaqtan árqashan tek joǵary jetistikter kútesiń. Ol úshin buqaralyq sportty ár qazaqstandyq, sonyń ishinde shymkenttikter óziniń ómirlik serigi etýi tıis. Búgingi tańda memleket tarapynan buqaralyq sportty damytý baǵytynda úlken jumys atqarylýda. Qalamyzda jańadan boı kótergen osynaý ashyq sport alańdary – sonyń bir kórinisi. Sondyqtan barsha qala turǵyndaryn sportpen shuǵyldanyp, salaýatty ómir saltyn ustanýǵa shaqyramyn, – dedi Murat Áıtenov.
Bul sport alańshasy «Eurasian Resources Group» JShS-niń jeke qory esebinen salyndy. Jumsalǵan qarjy kólemi 14,5 mln teńgeni quraǵan. Nysan qurylysyn júrgizgen merdiger mekeme – «Ferroteks» JShS. Jalpy aýdany 324 sharshy metr alańsha sport jabdyqtarynyń barlyq túrimen jáne dene shynyqtyrýǵa arnalǵan, túrli jattyǵý jasaıtyn buıymdarmen jabdyqtalǵan. Munda jaqyn mańda turatyn balalar voleıbol, basketbol, fýtboldan saıysyp, osy sport túrlerin jattyqtyrýshy arqyly úırenip, qosymsha strıt vorkaýtpen de aınalysa alady.
Buqaralyq sportty damytý boıynsha atqarylǵan jumystardy aıtyp ótken aýdan ákimi Buharbaı Parmanov 2014 jyldan beri aýdanda jalpy sany 222 aýla abattandyrylǵanyn jáne 58 sport alańshasy salynǵanyn jetkizdi.
B.Parmanovtyń aıtýynsha, qala ákiminiń bergen tapsyrmasyna sáıkes turǵyndardy buqaralyq sportqa tartý, osy baǵytta olarǵa qolaıly jaǵdaı qalyptastyrý maqsatynda bıyl balalarǵa jáne eresekterge arnalǵan sport alańshalaryn ornatý jumystaryna 1 mlrd 389 mln teńge bólinipti. Bul qarajat kóp qabatty 21 úı aýlasyn abattandyrýǵa, 12 sport alańshasyn jóndeýge, buǵan qosa 35 sport alańshasyn salýǵa jumsalǵan.
Munymen qosa Abaı aýdanynda «Shymkent qaıyrymdy qala» qory esebinen 4 sport alańshasy boı kóterdi.
Qala ákimi M.Áıtenov budan keıin Eńbekshi aýdanyna qarasty Qarabastaý turǵyn alabynan paıdalanýǵa berilgen kópsalaly sport alańshasynyń ashylý rásimine qatysty. Bul nysan da «Eurasian Resources Group» JShS jeke qory esebinen boı kóterip otyr. Nysandy salýǵa kompanııa 13 mln teńge qarjy jumsaǵan. Sport alańshasynyń jalpy aýdany 324 sharshy metrdi quraıdy. Eńbekshi aýdanynyń ákimi D.Esilbek 2011-2020 jyldar aralyǵynda aýdan aýmaǵynda 85 sport alańshasy salynǵanyn jáne bıyl 15 osyndaı sport nysanynyń qurylysyn qolǵa alý josparlanyp jatqanyn baıandady. Shahar basshysy Murat Dúısenbekuly ashyq sport alańshasynyń ashylý rásiminen soń balalarǵa dop syılap, alǵashqy jarysta teńbil dopty ortadan oıynǵa qosty. Al sport nysanynyń jattyqtyrýshysy Súıindik Jumanov balalar munda kún saıyn voleıbol, basketbol jáne fýtbol oıyndary boıynsha jattyǵatynyn, tańerteńnen keshke deıin dop teýip úırenip, komanda bolyp jarystar uıymdastyrylatynyn aıtty. Sonymen birge turǵyndarǵa osyndaı ıgi is jasaǵan azamattarǵa, buqaralyq sporttyń shyn máninde buqaralyq syıpat alýyna barynsha den qoıǵan jergilikti ákimdikke shyn júrekten alǵysyn bildirdi.
Búgingi tańda Qarabastaý turǵyn alabynda 8932 adam turady. Onyń ishinde balalar sany – 3370. Qarabastaýlyqtardyń endigi talap-tilegi – jabyq sport keshenin salý. Qala ákimi jańadan iske qosylǵan jan basyna shaqqandaǵy qarjylandyrý baǵdarlamasy arqyly jeke kásipkerlerdiń óz qarajattary esebinen sport keshenin salýǵa bolatynyn aıtty.
Al deni saý urpaq – memleket keleshegi. Keleshek kemel bolý úshin kásipkerlerdi qoldaý búgingi qajettilik bolyp tur.
TEGIN ÚIIRMELER KÓBEIDI
Jalpy, megapolıstiń ár aýmaǵynan dál osyndaı ashyq sport alańshalaryn salýǵa qala ákimdigi tarapynan 115 jer telimi bólingen. Sonyń 14-in demeýshilerdiń jeke qarajaty esebinen salý josparlanýda. Búgingi tańda 11 sport alańshasynyń qurylysy aıaqtalyp, paıdalanýǵa berildi. Tarqatyp aıtsaq, Ál-Farabı aýdanynan «Shymkent Plaza» saýda oıyn-saýyq ortalyǵy demeýshilik jasap, 7 sport alańshasyn salyp beretin boldy.
Osy kezge deıin sonyń tórteýi paıdalanýǵa berildi. Sondaı-aq «Eurasian Resources Group» JShS-niń demeýshiligimen 7 ashyq sport alańshasy salynyp, balalardyń ıgiligine jarap otyr. Al qalǵan 101 sport alańshasyn salýǵa bıýdjetten 2 mlrd teńgeden astam qarjy qarastyrylyp, memlekettik satyp alý boıynsha konkýrstyq jumystar júrgizilýde. Bul – Shymkent qalasy máslıhatynyń sheshimine sáıkes qala bıýdjetin naqtylaý barysynda «Ordabasy» kásibı fýtbol klýby» AQ-dan qysqartylǵan qarjy. Bul qarajat buqaralyq sportty damytý maqsatyna qaraı baǵyttalyp otyr. Endigi jerde Shymkenttiń Abaı aýdany men oǵan qarasty 19 eldimekende – 35, Eńbekshi aýdany men oǵan kiretin 5 eldimekende – 14, Ál-Farabı aýdany men onyń 2 eldimekeninde – 25 jáne Qarataý aýdany men soǵan jatatyn 8 eldimekende 27 ashyq sport alańshalary paıda bolady.
Shymkent qalalyq dene shynyqtyrý jáne sport basqarmasynyń basshysy Baýyrjan Tumanbaevtyń sport salasy boıynsha 6 aıda atqarylǵan jumystar jóninde bergen málimetine súıensek, 2021 jyldyń 6 aıynda dene shynyqtyrý jáne sportpen turaqty shuǵyldanatyn azamattar sany 340 myńnan asqan. Bul megapolıs turǵyndarynyń 31,2 paıyzyna teń. Sondaı-aq, Shymkent qalasynyń 2021-2025 jyldarǵa arnalǵan damý baǵdarlamasynda halyqtyń myń adamǵa shaqqandaǵy sporttyq ınfraqurylymmen ortasha qamtamasyz etilýi týraly aıtylǵan. Ondaǵy josparǵa sáıkes, 2021 jyly bul kórsetkish 25,1 paıyzǵa jetýi tıis. Al búgingi tańda baǵdarlama talaby 25,4 paıyzǵa asyra oryndalyp otyr. Máselen, bıyl Nursát shaǵynaýdanynan boı kótergen aýdany 1293 sharshy metrlik zamanaýı sport kesheniniń qurylysy aıaqtaldy.
Sonymen birge, joǵaryda aıtqanymyzdaı, qalada sport úıirmelerin jan basyna shaqqandaǵy qarjylandyrý baǵdarlamasy iske asyrylýda. Atalǵan baǵdarlamanyń basty maqsaty — sport úıirmeleriniń jumysyna jan bitirip, sportpen shuǵyldanýshy azamattar qataryn arttyrý. Ásirese balalardy sportpen shuǵyldanýǵa mashyqtandyrý. Jastaıynan denesi shymyr bolyp ósken balanyń densaýlyǵy da myqty bolady. Elimizge, búgingi qoǵamǵa da keregi — deni saý, tárbıeli, jaman ádettermen sanasy ýlanbaǵan urpaq.
Sport basqarmasynyń basshysy Baýyrjan Qalmuhamedulynyń aıtýynsha, sporttyń 71 túrinen tegin úıirmeler uıymdastyrýǵa jergilikti bıýdjetten 339,8 mln teńge bólingen. Bul úıirmelerde 4 myńnan astam bala jattyǵatyn bolady. 2021 jyly balalardy sport sekııalaryna tartý úlesi 5,3 paıyzdy qurap otyr. Qosymsha anyqtamaǵa júginsek, megapolıste 6-18 jasqa deıingi 248 myńnan astam bala bar. Sonyń 172 myńnan astamy sporttyq jáne shyǵarmashylyq úıirmelerge barady. Endigi jospar boıynsha qalǵan 76 myń balanyń 5,3 paıyzyn sporttyq úıirmelermen qamtamasyz etý kózdelýde.
KELEShEK ChEMPIONDARDY TÁRBIELEIDI
Resmı derek boıynsha Shymkentte 890 sport nysany bar. Qazirgi ýaqytta megapolıstegi «Metallýrg» stadıony qaıta jańǵyrtylýda. Qurylys y 2020 jyly bastalǵan. Ol úshin qalalyq bıýdjetten qarjy bólindi.
Stadıondy jańǵyrtý isi kelesi jyly da jalǵasady. Sonymen qatar, byltyr Saıram turǵyn alabyndaǵy №12 sport mektebiniń janynan qosymsha ǵımarat salyna bastady. Qurylys «Jumyspen qamtýdyń jol kartasy» baǵdarlamasy aıasynda iske asyrylýda. Sondaı-aq, aldaǵy ýaqytta qalalyq №20 sport mektebiniń qurylysy qolǵa alynbaq. Ázirge nysannyń jobalyq-smetalyq qujattamasy jasalyp, saraptamadan ótip qoıdy. Qurylysqa qajet qarajat boıynsha bıýdjetke usynys engizilipti. Jáne de qalalyq №15 sport mektebiniń qurylysyn bastaý úshin jobalyq-smetalyq qujattamalaryn ázirleýge konkýrs jarııalanǵan. Atalǵan nysandardy turǵyzý Shymkent qalalyq qurylys basqarmasy tarapynan júzege asyrylady.
Basqarma basshysynyń baıandaýynsha, qalada jańa ıppodromnyń qurylysy bastaldy. Nysan «BIGroup» kompanııasynyń demeýshiligimen salynady. Qazirgi tańda ıppodrom túsetin aýmaqta jer qazý, tegisteý jumystary júrgizilip, beton tósenishter quıylyp bitti. Ippodrom qurylysy jobasynyń jalpy quny 2,2 mlrd teńgeni quraıdy. Aıta ketý kerek, jańa ıppodromda 2 myń metrlik atshabar alańy, 1500 adamǵa arnalǵan kórermen orny jáne attar turatyn qysqy jáne jazǵy qoralar bolady. Megapolıste budan basqa «Otaý Stroı» JShS demeýshiligimen quny 400 mln teńge bolatyn ústel tennısine arnalǵan sport nysanynyń qurylysyn júrgizý kózdelýde.
Saıyp kelgende, bul atqarylyp jatqan jumystar ult densaýlyǵyn nyǵaıtý maqsatynda qyzmet etedi.
Anýar JUMAShBAEV
