Soŋǧy kezde qoǧamda asa özektı taqyryptyŋ bırıne ainalǧan mäsele - elımızdegı kölıktıŋ hal-jaǧdaiy. Jeŋıl kölık taqyryby qyzǧan sätte, atalmyş mäselenıŋ statistikasyna köz jügırtsek.
Elımızde neşe jeŋıl kölık bar?
| Qazaqstan |
Sany |
| 2003 jyl |
1 mln 148 myŋ |
| 2004 jyl |
1 mln 204 myŋ |
| 2005 jyl |
1 mln 405 myŋ |
| 2006 jyl |
1 mln 745 myŋ |
| 2007 jyl |
2 mln 183 myŋ |
| 2008 jyl |
2 mln 576 myŋ |
| 2009 jyl |
2 mln 656 myŋ |
| 2010 jyl |
3 mln 87 myŋ |
| 2011 jyl |
3 mln 553 myŋ |
| 2012 jyl |
3 mln 642 myŋ |
| 2013 jyl |
3 mln 678 myŋ |
| 2014 jyl |
4 mln |
| 2015 jyl |
3 mln 856 myŋ |
| 2016 jyl |
3 mln 845 myŋ |
| 2017 jyl |
3 mln 851 myŋ |
| 2018 jyl |
3 mln 848 myŋ |
| 2019 jyl |
3 mln 776 myŋ |
| 2020 jyl |
3 mln 870 myŋ |
Derekköz: Qazaqstan Respublikasy Strategiialyq josparlau jäne reformalar agenttıgı Ūlttyq statistika biurosy
Jyl saiyn elımızdegı kölıktıŋ köbeiuı - alaŋdatarlyq jaǧdai. Kölıktı azaitu üşın, kezınde Almaty qalasynyŋ äkımderı de türlı äreketter (avtobus jolyna basymdyq beru, velosiped jolaǧyn ūzartu t.b) qoldanyp kördı.
2016 jyly ekologiiany odan ärı naşarlatpau ärı otandyq kölıktıŋ saudasyn arttyru üşın, utilizasiialyq alym engızıldı.
*Utilizasiialyq alym - ükımettıŋ avto öndıruşılerden ekologiiany qorǧau üşın jäne şetelden äkelgen avto kölık üşın alatyn alymy.
1 litrlı kölık - 437 550 teŋge
1.1 - 2 litr aralyǧy - 1 020 950 teŋge
2.1 - 3 litr aralyǧy - 1 458 500 teŋge
3 litrden joǧary - 3 354 550 teŋge
Nūriddin Sadyqov (Käsıpker):
2013 jyly üş jylǧa deiıngı kölıkterdıŋ sany 110 myŋ bolsa, 2014 jyly – 326 myŋ, 2016 jyly – 624 myŋ bolǧan. Iаǧni, jaŋa kölıkterdıŋ köbeigenın baiqaimyz.
Alaida 2016 jyly utilizasiialyq alym engızılgen edı, jaŋa kölıktıŋ sany azaiyp, eskı kölıkter köbeiıp kettı. 2016 jyldan 2018 jylǧa deiın jaŋa kölıkterdıŋ sany 416 myŋǧa azaiyp ketken. Eskı kölıkterdıŋ ülesı
2013 jyly –
80%
2014 jyly – 72%
2015 jyly – 59%
2017 jyly – 61%
2018 jyly – 65%
2020 jyly –
70% bolǧan.
Qazır mülde 72 paiyzǧa jaqyndap qaldy. Otandyq avtoparktı jaqsartpaq tügılı, kerısınşe qūrdymǧa ketırdı. Ekologiia jaqsarmady, bülındı. Baǧa qoljetımdı boludyŋ ornyna şaryqtap kettı. Halyq qauıpsız, jaramdy kölık aludan qaldy. Qyruar qarjysynan qaǧyldy.
2020 jyldyŋ mälımetıne süiensek, elımızde jeŋıl kölık türlerınen 8 brendtıŋ 39 türlı kölıgı satylady.
- Chevrolet: Malibu, Niva, Tahoe, Tracker, Trailblazer, Traverse;
- JAC: IEV7S, J7, S3, S5, S7, T6;
- KIA: Cerato, Optima, Picanto, Rio, Sorento, Soul, Sportage, K900;
- Hyundai: Accent, Creta, Elantra, Santa Fe, Sonata, Tucson;
- Ravon: Nexia, R3, R4;
- Lada: 4x4, Granta, Largus, Vesta, Xray;
- Skoda: Kodiag, Octavia, Superb;
- UAZ: Hunter, Pickup, Patriot.
Qai memleket köp avtokölık şyǧarady?
| Qazaqstan |
Sany |
| 2010 jyl |
3 myŋ |
| 2017 jyl |
19 myŋ |
| 2018 jyl |
32 myŋ |
| 2019 jyl |
49 myŋ |
| 2020 jyl |
75 myŋ |
Al körşıles Özbekstanda şe?
| Özbekstan |
Sany |
| 2000 jyl |
52 myŋ |
| 2005 jyl |
94 myŋ |
| 2010 jyl |
222 myŋ |
| 2015 jyl |
185 myŋ |
| 2020 jyl |
280 myŋ |
Sanjar Boqaev (saiasattanuşy):
«Resmi derekterge süiensek, Qazaqstanda jylyna 80 myŋ avtokölık şyǧarylady (künıne 250 dana).
Önerkäsıp ministrlıgı 167 avtomobil modelın şyǧaratyndyǧymyzdy däleldeuge tyrysyp, tyǧyryqqa tıreldı.
Memleket avtoönerkäsıptı qoldau körsetıp, bır ǧana negızgı şart qoiady: avtokölıkter Qazaqstanda şyǧaryluy tiıs. Demek, eger kölık Qazaqstanda şyǧarylmasa, memleket oǧan jeŋıldıkter men subsidiialar bermeuı kerek.
Sondyqtan bız avtomobilderdıŋ özge elde şyǧarylatyndyǧyn däleldeuımız kerek. Būl milliardtaǧan teŋgenıŋ negızsız tölemderın toqtatuǧa negız bolyp tabylady. Mūny ısteu tıptı oŋai! Ärbır avtomobildıŋ VIN kody bar, ol halyqaralyq esep jüiesıne jatady jäne oǧan World Manufacturers Identification kıredı – iaǧni öndıruşınıŋ älemdık indeksı.
Bız Almatydaǧy avtosalondarǧa baryp, VİN kodtaryn suretke tüsırdık. Sonymen, halyqaralyq esep jüiesı boiynşa Qazaqstanda şyǧarylǧan avtomobilderdıŋ VIN kodtary Reseide nemese Oŋtüstık Koreiada şyǧarylǧan. Avtokölıkterdıŋ eşqaisysy Qazaqstanda şyǧarylmaǧan. Demek, memleket oligarhqa ainalǧan jalǧan öndıruşılerge jüzdegen milliard teŋgenıŋ tölemderın toqtatuy kerek.
Memleket alǧa qoiǧan taǧy bır maŋyzdy şart – jergılıktı önerkäsıptı damytu. Iаǧni avtomobil jasauşylar qosalqy bölşekterdı mümkındıgınşe Qazaqstanda köbırek şyǧaruǧa mındettendı. Bırde-bır avtokölık öndıruşısı būl şartty oryndaǧan joq, al memleket ünsız. Qosalqy bölşekterdıŋ jartysy Qazaqstanda şyǧarylatyn bırde-bır model joq ekenın bärı bıledı. Bız tıptı bolttar men gaikalardy şyǧarmaimyz. Nege bız özımızdı aldap otyrmyz? İndustriia ministrlıgı eşqaşan avtoöndırıstı lokalizasiialau boiynşa zertteuler jürgızgen joq, al ükımet jüzdegen milliardtardy miftık avtoöndırıske qūiyp jatyr. Bız şynymen de japondardan, nemısterden nemese koreilerden jaqsy önım şyǧaramyz dep oilaimyz ba? Nege bız Toyota nemese basqa tanymal öndıruşını şaqyrmaimyz, bız oǧan jaǧdai jasaimyz, öitkenı BMW Oŋtüstık Afrikada zauyt salǧan".
Ükımettıŋ aituynşa, kölık öndırısıne qatysty şeşımder oŋ nätijesın berude. Al qoǧamda terıs pıkır qalyptasqan. Kımdıkı dūrys? Şeşım özıŋızde!
Qanat BAIŪZAQOV,
"Adyrna" ūlttyq portaly
