Almatydaǧy bır ǧalymdar biznesmenderge Qobylandy jyryn jattatyp körıptı. Sondai bır joba jasap, aqşa bolmaǧannan keiın toqtap qalǧan ǧoi. Tılge şorqaq käsıpkerlerdı alǧaşynda osy jobaǧa tartyp, olarǧa Qobylandy jyryn jattatady.
Qalada äbden jatbauyr bolyp, tılınen, mädenietınen qol üzıp qalǧandarda bıraz uaqyttan keiın ana tılın, dästürın üirengısı keletın niet paida bolyp, tıptı keibıreuı balasyn qazaq mektebıne aparyp bergısı kelıptı. Qyzyq, ä?!
Jobaǧa qatysqan bır biznesmen äpkemız ömırınde alǧaş ret qūrbandyq şalyp, baital soiyp (özı söideptı), jetı atasyn jattap alady. Däl osyndai oqiǧa ötken ǧasyrlarda Finliandiiada da bolypty.
19 ǧasyrda fin halqy özın eŋ sorly, artta qalǧan eŋ meşeu el sanaǧan eken. Sodan olar baiaǧy zamannan berı kele jatqan «Kalevala» deitın eposyn qaita jaŋǧyrtyp, oǧan bır mesenaty bar aqşasyn salady. Oǧan deiın findardyŋ ädebietı negızınen şved tılınde damyǧan.
1809 jylǧa deiın Finliandiia şved koroldıgınıŋ qūramyndaǧy eleusız jatqan bır el bolatyn. «Kalevala» şyqqannan keiın fin halqynyŋ ömırınde özgerıs bolyp, joǧaltqanyn qaita tapqandai bolyp, bırtındep ūlttyq jaŋǧyru bastalypty.
«Kalevala» qazır Finliiandiianyŋ ūlttyq maqtanyşyna ainalyp otyr. Ony älem ädebietındegı balamasy joq bıregei epos dep baiaǧyda bükıl elge moiyndatyp tastady. Ondai epostar da köp bızde. Adolf Iаnuşkevichtıŋ qazaqtar turaly jazǧan estelıgınde bır qyzyq epizod bar. Bırde ol dalada jylqy baǧyp jürgen bır top qazaqtyŋ arasynda otyrǧanda, bır qazaq dombyrasyn qolyna alyp, batyrlar jyryn aita jöneledı.
Ainalasyndaǧylar ony ūiyp tyŋdap otyrady. Bır kezde jyrşy maidan dalasyna auysqanda, ūrandaǧan, qiqulaǧan alamandardyŋ atynyŋ dübırı qūlaǧyna kelgen keibır qazaqtar älgı jerde qany oinap ketkennen keiın şydai almai atyp tūryp, qalai aibaltasyna jarmasqanyn bılmei qalypty.
Jyrdyŋ tura sol jerıne kelgende ruhtanyp, qai-qaidaǧysy qozyp ketken ǧoi. Ūlttyŋ arǧy tarihynan syr şertetın epostardyŋ ruhty qozǧap jıberetın osyndai bır qasietı bar ma dep qaldym.
Qazırgılerdıŋ öluge şaq qalǧan ruhyn oiatu qiyndau şyǧar. Bıraq «Qobylandy» siiaqty batyrlar jyryn jastaiynan jattap ösken qazaqtyŋ balasy däl sodan qor bola qoimas dep oilaimyn!
Japoniiadaǧy eŋ ülken mif – japon imperatory Qūdaidan tuǧan deitın mif eken.
Qanşa jerden şyndyqqa qiyspaityn dünie bolǧanymen, japondar ol aŋyzǧa tiıspeidı. Öitkenı, ol – japon halqynyŋ ruhani matrisasy.
Būl olar üşın myzǧymaityn, qozǧamaityn «kielı» (taboo) taqyryp. Sondyqtan oǧan eşkım attap baspaidy, ainalyp ötedı ünemı. Japoniianyŋ memleket retındegı äuelgı tarihy da osyndai aŋyz-aŋyz äpsanadan bastalǧan.
Mūny ne üşın aityp otyrmyn? Myrzan aǧamyz «qazaqta jazba tarih bolmaǧan, onyŋ bärı ötırık» dep, äleumettık jelıde «fitna» jasap jıberıptı.
Ūlttyq ideologiia, patriotizm degenımızdıŋ özı osyndai aŋyz-äpsanadan bastalady. Bızge ötken tarihymyzdyŋ köbı auyzşa jettı.
Jazba tarihymyz bolmaǧan dep, sonyŋ bärın syzyp tastaimyz ba sonda endı?
Sosyn, qazaqta bır emes, bırneşe Qabanbaidyŋ bolǧanynyŋ nesı jaman?
Däleldesın, zerttesın, qazaqta bırneşe Qabanbaidyŋ bolǧany qazaqqa köptık ete qoimas. Fin halqynyŋ ruhani jaŋǧyruyna da osyndai aŋyz-äpsana türtkı bolǧanyn ötkende bır jazǧanmyn.
Jolymbet MÄKIŞ (Jazba facebook paraqşasynan)
