Dástúrli "Islam dini"- ultshyldyq pen demokratııalyq erkin sanaǵa múldem qarsy

3628
Adyrna.kz Telegram

Meniń jekeme ózim syılaıtyn baýyrym  nege antagonıstik, ıaǵnı qarama-qaıshy degen saýal jiberipti. Táýelsiz din zertteýshisi retinde bul suraqqa jaýap bermes buryn eń áýeli qazaq qoǵamynda qandaı din ıakı dinı baǵyt postmodern zamanynda tehnokrattyq progress pen zamanaýı ǵylymdarǵa sáıkes-saı keledi dep qarastyrý kerek sııaqty.

Meniń sýbektıvti pikirim boıynsha, birinshi túrkilik órkenıet, ıaǵnı ata-babamyzdyń ustanǵan táńirshildik-monoteızm dúnıetanymynyń ontologııasy men fılosofııasyn jan-jaqty tereń zertteý qajet. Sebebi, ókinishke oraı reseı-qytaı tarıhshylary men ıdeologtary táńirlik senimdi jabaıy qoǵamdaǵy mıstıkaǵa negizdelgen eklektıkalyq shamanızm jáne baqsy-balgerlikpen túsindiredi.
Ekinshi tarıh boıynsha qazaqtarǵa hrıstıandyq dúnıetanym óte jaqyn jáne atalmysh qundylyqtardy ata-babalarymyz dáriptep, kúndelikti ómirde qoldanǵan.
Mysaly 15 -ǵasyrǵa deıin hrıstıan-nestorıan dininde bolǵan qazaq rýlary:
1.Jalaıyrlar
2.Albandar men Úısinder
3.Kereı
4.Arǵyndar
5.Naımandar

6.Qońyrattar
7. Ýaqtar
Atap aıtsaq, hrıstıandyq-nestorıan baǵytyn tarıhshy Mahmýd Kashǵarı men basqa da jazba derekterde uly júzdiń jartysynan astamy men búkil orta júz din retinde qabyldaǵany aıtylǵan.
Al dástúrli dinı-saıasılanǵan, ıaǵnı arab-parsy mádenıetine negizdelgen Islam dininde ultshyldyq pen demokratııaǵa qarsy - úmmet (arabsha-ýmma) sııaqty ujymdyq ıdeıa ústem, ıaǵnı bárinen bıik turady. Menińshe  ulttyq rýhy men tili asqaqtaǵan, ǵylym-bilimi ozyq Hám ekonomıkasy damyǵan, tehnokratty memleketterdiń qatarynan kóringimiz kelse, qazaqtar táńirlik senim men hrıstıan dinindegi protestanttyq baǵytty ulttyq deńgeıde nasıhattaǵany jón sııaqty.

Eger táńirlik (monoteızm) senim qazaq ultyn túrki halyqtarynyń dúnıetanymy men mádenıetimen qaýyshtyrsa, al protestanttyq baǵyt progressıvti AQSh pen Evropa memleketterimen jaqyndastyrady.

 

Turarbek QUSAIYNOV,

"Demos"QB tóraǵasy 

 

(Avtordyń dinı kózqarasy redakııanyń ustanymyn bildirmeıdi)

Pikirler