«Atańa qaıyr bermegen mal saǵan qaıdan buıyrsyn?»

10843
Adyrna.kz Telegram

Kórnekti aqyn, Memlekettik syılyqtyń laýreaty Esenǵalı Raýshanovtyń dúnıeden ótkenine, mine, qyryq kún boldy. Ádebıet súıer qaýym belgili aqyndy áli kúnge deıin qımaıdy. Osy oraıda biz aqynnyń esteliginen myna bir úzindini usynamyz:

«Bizdiń úı̆de arǵy atalarymyzdan qalǵan kúmis er, jıegi altyn jippen ádiptelgen aq jabý, kemer belbeý, jaýperi pyshaq, besatar myltyq, sheshemniń altyn bilezigi men baldaqty syrǵasy, salpynshaq kúmis óńirjıegi boldy. Sol zattardy 1970 jyldardyń basynda Almatydan sýretshi Qulahmet Qojyqov bastaǵan top kelip qolqalasyn. Qulahmet aqsaqal bizdiń elge kúı̆eý eken, kezinde KazIK-tiń tóraǵasy bolǵan Jalaý Myńbaev kókemizdiń qyzyna úı̆lengen. Sony buldap ákeme: «Ábeke, kúı̆eý men jıenniń nazasy jaman bolady, bermeseńiz ókpeleı̆min» dep jatyp aldy. Baýyry Sultanahmet Qojyqov «Qyz Jibek» degen fılm túsirmekshi eken, soǵan kerek deı̆di. Fılm jaryqqa shyqqan soń ol zattardan biz kóz jazyp qaldyq. Almatyda eshkimniń adresin de almappyz. Kimniń qolynda neniń ketkenin bilmeı̆miz. Ákeı̆ qaı̆tys boldy. Men bolsam sol buı̆ymdardy uzaq ýaqyt izdeýmen júrdim. Ásirese, kúmis erdi. Sondaı̆da anam: «Qoı̆shy, izdeme. Kerek emes. Bar pále sonymen ketsin. Úkimetke tıispe, qurysyn. Tynysh júrshi» — deı̆ beretin. Kámpeskeni kózimen kórgen shaı̆lyqpaly júrek qoı̆ ol.
Birde táýekel dep Qulahmet aqsaqaldy izdep baryp: «Men baıaǵy Raýshanov Ábdijappar degen kisiniń balasymyn» dep jónimdi aı̆ttym. Ol bolsa maǵan: «Seniń ákeń sol joly deńment belbeýdi bermeı̆ qaldy. Mılıııa jiberip aldyrtam. Onyń toǵasynan ildirmesine deı̆in ishki qabatyna qatarlap hanteńge degen qyzyl altyn tyqqanyn bilemiz»  — dep qyńyraı̆dy. Shesheme aı̆typ keldim. «Kúı̆eý dep, aıaq astynan týys taýyp edińder, týystaryń osylaı̆ dep jatyr» demeı̆min be? «Aı̆ttym ǵoı̆ saǵan. Basyń pálege qalady degenim joq pa? Atańa qaı̆yrsyz bolǵan mal saǵan qaı̆dan abyroı̆ áperedi?!» — dep saryýaı̆ymǵa salsyn-aı̆ kelip. Sodan qaı̆typ ol zattardy izdemedik. Balalyq qoı̆, ańqaýlyq taǵy bar, sheshem menen ótken ańqaý, kúı̆eýdiń qaı̆yn jurtyna qaljyńy bolatynyn qaı̆dan bileı̆in, shynymen bir páleni bastap otyr dep senippin.
Bir esimde qalǵany, sol joly Qojyqovtyń janyna bir sulý qyz erip kelgen. Aty Baıan sekildi edi. Endi men Baıandy izdeı̆in. Ónerdiń mańyndaǵy jigitter mýzeı̆ salasynda bilikti ónertanýshy Baıan Aldabergenova degen kisi bar degen soń izdep júrip ony da taptym. Jolyqtym. Sóılestim. «Iá, senderdiń úılerińe Qulahmet aǵaǵa erip barǵan men bolatynmyn» degende, júregim jarylyp keter me eken dep oıladym. Qazir 72-ge kelipti. Biraq bári esinde, adamnyń kózi ózgermeıdi ǵoı, tanı kettim, oıy buldyramapty. «Qurandy er, altyn bilezik, kúmis óńirjıekti senderdiń úıden alǵanbyz. Barlyq qujatty óz qolymmen toltyrǵam. Eshteńe joǵalǵan joq. Ol zattar qazaqtyń sol zamandaǵy asyl buıymdary retinde Á.Qasteev atyndaǵy mýzeıge aparyp qoıyldy. Qazir sol mýzeıdiń qorynda saqtaýly tur. Astyndaǵy áınekke «Ábdijapparovtardan alyndy» dep jazylǵan», – deıdi. Sýretteri albomdarǵa da shyǵypty. Qyryq jyldan astam ýaqyttan soń ákem tirilip kelgendeı qýandym. Bir kezde renjigen Qulahmet aqsaqalǵa ishteı rahmetimdi aıttym. Baıan tátemiz meni zańdy murager retinde qundy dúnıelerdi ózine qaıtaryp alǵysy keledi dep oılasa kerek, maǵan ol endi halyqtyń múlki ekenin túsindire bastaǵanda, kúldim. Anamnyń «Atańa qaıyr bermegen mal saǵan qaıdan buıyrsyn?» degenin esime túsirdim...

«Adyrna» ulttyq portaly.

Pikirler