Japoniiada "utilsbor" qalai ıske asady?
Qaraŋyz qalai ıske asatynyn...
Japoniiada utilsborǧa qolyŋyzǧa arnaiy sertifikat beredı. Olarda arnaiy saqtandyru kompaniialary jūmys jasaǧanymen, utilsborǧa, memlekettık tırkeu men alymdarǧa qatysty barlyq qarajat elınıŋ ūlttyq biudjetıne tüsedı. Japoniiada bızdegı siiaqty alaiaq distribiutorlar men ūrlyq jasaityn JŞS-ǧa eşqaşan da jol berılmeidı. Ol - Japoniia, al bız - Qazaqstan.
Japoniiada kölıgıŋızge parkovkaǧa da arnalǧan anyqtama qaǧazy berıledı. Būl qaǧaz aldymen sızde boluy kerek, osy anyqtamasyz sız eş jerden kölık satyp ala almaisyz.
Kölıgıŋızge tehnikalyq baiqau boiynşa da sertifikat berıledı. Būl mındettı qūjat ekı nemese üş jylǧa berıledı.
Al, negızgı qūjatqa keleiık. Būl utilsborǧa qatysty qūjat. Mysaly mynau surettegı MAZDA CX-8 kölıgıne memleket tarapynan ūstalatyn qarajat kölemı 120 dollarmen ǧana şekteledı. Būl Japoniia boiynşa utilsborǧa tölenetın eŋ joǧary qarajat bolyp tabylady. Būdan artyq eşteŋe de tölenbeidı.
Al endı salystyrmaly türdegı bızdegı tölemderdı Japoniiadaǧy nemese AQŞ-taǧy tölemdermen ölşep, eseptep, qorytyndysyn jazaiyq. Aldyŋǧy postta men AQŞ-tan kelgen Toyota Camry V50-dıŋ 3,9 million tūratynyn aityp edım. Būl baǧa Japoniiada da sol şamalas, iaǧni 3,7-3,9 million tūrady. Al, bızdıŋ elge kelgende onyŋ baǧasy 9 millionǧa şyǧady. Bız Toyota Camry V50-ǧa utilsbor üşın memlekettıŋ biudjetıne emes, jeke deldaldarǧa 4 132 000 teŋgenı qolyna op-oŋai ūstata salady ekenbız.
Esepteiık:
Japoniiada utilsbor 120 dollar, qazırgı baǧammen;
120h420=50400
Iаǧni Japoniiada utilsborǧa bızdıŋ teŋgemen 50400 teŋge ǧana töleisız. Būl olardaǧy eŋ joǧary baǧa.
Al, bızge keleiık:
Bızde utilsbory bar, alǧaşqy tırkeuı bar, NDS-ı bar, basqa da ūstalyp qalatyn (ädette memlekettık dep atalatyn bır atauy da qosarlana aitylady) alymdary bar. Barlyǧy 4 132 000 teŋge bolady. Sonda utilsbor alymynan satyp alyp kelgen kölıgıŋızden de asyp ketken baǧany köresız.
Al endı Japoniiadan bızdıkı qanşa ese joǧary ekenın matematikalyq jolmen eseptep şyǧaraiyn.
4 132 000 : 50400 = 82
Sonda sız Japoniiamen salystyrǧanda 82 ese köp qarajatty deldal kompaniialarǧa tapsyrasyz, iaǧni töleisız. Ol biudjetke tüsse meilı ǧoi, jeke jeke qaltalarǧa ketedı.
Bekbolat QARJAN,
"Adyrna" ūlttyq portaly
Ūqsas jaŋalyqtar
