Japonııada "ýtılsbor" qalaı iske asady?
Qarańyz qalaı iske asatynyn...
Japonııada ýtılsborǵa qolyńyzǵa arnaıy sertıfıkat beredi. Olarda arnaıy saqtandyrý kompanııalary jumys jasaǵanymen, ýtılsborǵa, memlekettik tirkeý men alymdarǵa qatysty barlyq qarajat eliniń ulttyq bıýdjetine túsedi. Japonııada bizdegi sııaqty alaıaq dıstrıbıýtorlar men urlyq jasaıtyn JShS-ǵa eshqashan da jol berilmeıdi. Ol - Japonııa, al biz - Qazaqstan.
Japonııada kóligińizge parkovkaǵa da arnalǵan anyqtama qaǵazy beriledi. Bul qaǵaz aldymen sizde bolýy kerek, osy anyqtamasyz siz esh jerden kólik satyp ala almaısyz.
Kóligińizge tehnıkalyq baıqaý boıynsha da sertıfıkat beriledi. Bul mindetti qujat eki nemese úsh jylǵa beriledi.
Al, negizgi qujatqa keleıik. Bul ýtılsborǵa qatysty qujat. Mysaly mynaý sýrettegi MAZDA CX-8 kóligine memleket tarapynan ustalatyn qarajat kólemi 120 dollarmen ǵana shekteledi. Bul Japonııa boıynsha ýtılsborǵa tólenetin eń joǵary qarajat bolyp tabylady. Budan artyq eshteńe de tólenbeıdi.
Al endi salystyrmaly túrdegi bizdegi tólemderdi Japonııadaǵy nemese AQSh-taǵy tólemdermen ólshep, eseptep, qorytyndysyn jazaıyq. Aldyńǵy postta men AQSh-tan kelgen Toyota Camry V50-diń 3,9 mıllıon turatynyn aıtyp edim. Bul baǵa Japonııada da sol shamalas, ıaǵnı 3,7-3,9 mıllıon turady. Al, bizdiń elge kelgende onyń baǵasy 9 mıllıonǵa shyǵady. Biz Toyota Camry V50-ǵa ýtılsbor úshin memlekettiń bıýdjetine emes, jeke deldaldarǵa 4 132 000 teńgeni qolyna op-ońaı ustata salady ekenbiz.
Esepteıik:
Japonııada ýtılsbor 120 dollar, qazirgi baǵammen;
120h420=50400
Iaǵnı Japonııada ýtılsborǵa bizdiń teńgemen 50400 teńge ǵana tóleısiz. Bul olardaǵy eń joǵary baǵa.
Al, bizge keleıik:
Bizde ýtılsbory bar, alǵashqy tirkeýi bar, NDS-i bar, basqa da ustalyp qalatyn (ádette memlekettik dep atalatyn bir ataýy da qosarlana aıtylady) alymdary bar. Barlyǵy 4 132 000 teńge bolady. Sonda ýtılsbor alymynan satyp alyp kelgen kóligińizden de asyp ketken baǵany kóresiz.
Al endi Japonııadan bizdiki qansha ese joǵary ekenin matematıkalyq jolmen eseptep shyǵaraıyn.
4 132 000 : 50400 = 82
Sonda siz Japonııamen salystyrǵanda 82 ese kóp qarajatty deldal kompanııalarǵa tapsyrasyz, ıaǵnı tóleısiz. Ol bıýdjetke tússe meıli ǵoı, jeke jeke qaltalarǵa ketedi.
Bekbolat QARJAN,
"Adyrna" ulttyq portaly
