Dostar, keşe elımızdegı avtokölık baǧasyna qatysty postym özderıŋızden zor qoldau tapty. Ol üşın bärıŋızge raqmet! Onda men 2019 jyly öz basymnan ötkergen jaǧdai turaly baiandaǧan bolatynmyn. Sol postta men kelesı jazbalarymda Qazaqstanda köp qoldanylatyn kölıkterdı Qazaqstanǧa äkelıp, räsımdeuge tolyq toqtalam dep uäde bergem. Endı soǧan kırıseiın.
Negızınen, Euraziialyq Odaqtan (Resei, Belarus, Armeniia, Qyrǧyzstan) tys şet elderden (AQŞ, Europa, OAE, Koreia, t.b) keletın kölıkter markasynan görı mynadai parametrler boiynşa räsımdeledı:
- Şyqqan jyly. Iаǧni, kölık neǧūrlym jaŋa bolsa, oǧan töler alym soǧūrlym arzandau bolady. Osyny aşyp jazaiyn. Iаǧni, 2021 jyly şyqqan avtokölık, osy jyly kırse 1 jyldyq bolyp esepteledı. Iаǧni, esepteu kelesı 2022 jyldan emes, şyqqan jylynan bastalady. Mūny nege aityp otyrmyn. Bızdegı kölıktı alǧaşqy tırkeu alymy «pervichnaia registrasiia» osyǧan bailanysty.
2016 jyldan bastap, eldegı avtoöndırıstı qoldau men ışkı naryqtaǧy avtoparktı jaŋartamyz degen jeleumen bızde osyndai zaŋ qabyldanyp, sonyŋ «jemısın» jep kelemız. Mynau men keltırgen keste boiynşa, biylǧy kölıktı äkelseŋız 730 tg, 2019-2020 jylǧy kölıktı äkelseŋız 145 850 tg, al 2018 jyldan bastalatyn «eskı» kölık äkeletın bolsaŋyz, 1 458 500 tg qosymşa «Pervichnaia registrasiia» üşın töleisız.
Endı osy jerde taǧy bır eskeretın jait bar. Postkeŋestık elderden bölek köptegen alpauyt avtoderjavalyq memleketterdıŋ kölıktıŋ jylyn esepteu tärtıbı bölek. Olarda kölık belgılı bır jyldyŋ ekınşı jartysynda şyǧatyn bolsa, kelesı jyldyq bolyp eseptele alady. Iаǧni, sız Koreia nemese Amerikadan kölık ızdeseŋız, älgı «Pervichkaǧa» ūrynyp qalmas üşın jyl soŋyna taiau şyqqan kölık ızdeisız.
Mysaly, sız «Pervichka» üşın 145 850 teŋge töleuge maqūl bolyp, däl qazır Amerikadan kölık ızdep jatyrsyz delık. Qazır mamyr aiy. Kölık, tabylyp, jıberılıp, keluımen kemı 2 ai uaqyt ketedı deitın bolsaq, sonda sız birkasynda (esıktegı qaŋyltyr) 2019 jylǧy tamyzdan keiın şyǧarylǧan kölık ızdeisız. Būl kölık ol jaqtaǧy qūjaty boiynşa 2020 jylǧy bolyp esepteledı. Osylaişa älemnıŋ kölık ölşeu tärtıbı bır bölek, bız bölek bolyp «qyryq kısı bır jaq, qyŋyr kısı bır jaq» bolyp ömır sürıp jatyrmyz.
- Syrttan kelgen kölık räsımdelgende qaralatyn ekınşı parametr - onyŋ qozǧaltqyşynyŋ kölemı (iaǧni auyzekı tılde «obemy»). Bızdıŋ seriialyq jazbalarymyzdyŋ «qaharmandary» QR Ekologiia ministrlıgı, bızdıŋ ükımet halyqty tonauǧa (basqaşa sözım joq) «kartblanş» berıp otyrǧan «Operator ROP» JŞS (iä dūrys oqyp otyrsyzdar, Jauapkerşılıgı şekteulı serıktestık) sekıldı mekemelerdıŋ qos qoldaryn ysqylap şyǧa keletını osy tūs. Solar qoiǧan talap boiynşa, qozǧaltqyş kölemı neǧūrlym kışkentai, «köterem» bolsa, soǧūrlym azdau alym töleisıŋ.
Keşegı postymda 2019 jyly özımnıŋ Kia Morning sekıldı «jabaǧym» üşın 380 000 tg tölegenım turaly jazǧan bolatynmyn. Biyl ondai kölık üşın 438 000 tg, qozǧaltqyş kölemı 1,0 litrden asatyn Toyota Corolla, Hyindai Accent, Hyundai Elantra, Kia Rio, Kia Cerato, Chevrolet Cruze sekıldı kölıkterge 1 021 000 tg, al, Toyota Camry, Hyundai Sonata, Kia K5 sekıldı avtokölıkterge 1 459 000 tg töleisıŋ. Al, Toyota Sienna, Kia Carnival, Toyota Highlander, Toyota LC Prado, Nissan Patrol sekıldı minivender men jol talǧamaityn kölıkter üşın 3 355 000 tg kölemınde utilizasiialyq alym töleuge daiyn boluyŋyz kerek. EŊ QYZYǦY - MEMLEKET QAZYNASYNA EMES, JEKE KOMPANİIаNYŊ ESEBINE!
Al, memlekettık ekonomikanyŋ lokomotivı boluy tiıstı auylşaruaşylyǧy men logistika salasyna qajettı kölıkter men tehnikalardyŋ utilizasiialyq alym-salyǧy tıpten soraqy! Ol turaly da jazaiyn ba, dostar? Jalyqpasaŋyzdar, lebız bıldırıp, tömendegı petisiiaǧa jappai qol qoiyp, bölısıp, taratyp jıbersek!
Nūraddin SADYQOV,
Täuelsız sarapşy
