Irı kölemde para aldy dep küdıkke ılıngen Almaty qalasy Medeu audandyq sotynyŋ sudiasy Svetlana Jolmanova jūrttan araşa sūrap, bolǧan ıstıŋ män jaiyn öz auzymen aitty dep habarlaidy «Adyrna» ūlttyq portaly Dalanews.kz saityna sılteme jasap.
Jurnalistermen ötken onlain kezdesude sudia özı turaly älemjelıde taraǧan alyp-qaşpa aqparatqa qatysty tüsınık berıp, seiften tabylǧan 10 myŋ dollardyŋ «şyǧu tegın» baian ettı.
Onyŋ atap ötkenındei älgı qarajat öz jinaǧy, onyŋ özınde tūtastai emes. Qarjynyŋ bır bölıgın päter satyp alu üşın qaryzǧa alǧan.
«Türkısb audanynda tūratyn şeşemnıŋ üiın satyp, onyŋ üstınen az-maz aqşa qosyp, tap janymnan päter satyp aludy ūiǧarǧanbyz. Sol künı Otbasy bankke barudy oilastyryp, alǧaşqy jarnany audaru üşın aqşany jūmysqa alyp kelgen jaiym bar edı», – deidı Jolmanova.«Myna zamanda aqşany jūmysta saqtauşy ma edı?» degen jurnalister saualyna sudia qomaqty qarajatty üide saqtaudan sezıktengenın, balalardyŋ közıne tüsıp jūmsalyp keterınen qauıptengenın aitty. Sottyŋ qyzmetı qauyrt bolǧasyn taŋnan keşke deiın üi betın körmeitın sätter köp. Kei kezde balalary keşkı tamaqty üige aldyrady eken.
«Sondyqtan aqşany üide saqtaǧandy jön körmedım. Üige kurerler jiı keledı. Beisauat jürgen bıreudıŋ közıne tüsse aqşadan būryn, otbasym sorlap qalar edı», – deidı sudia.... Jolmanovanyŋ būdan özge kapitaly joq. Million dollar turaly älemjelıge lezde tarap ketken aqparat – jalǧan. Kölıgınde de, kvartirasynda da mūndai qarajat tabylmaǧan. Söi degen sudia tıptı kölıgı de joq ekenın mälım ettı. Al seiften tabylǧan 10 myŋ dollar zaŋdy tabysy, qalai, qaidan kelgenın tüsındırıp bere alatynyn aitady.
«Kölıgım men päterımnen asta-tök aqşa tabyldy dep «alaqailaǧandar» osy arqyly qoǧamdy myna maǧan qarsy qoimaq boldy. Men ǧana emes, tūtas sot salasyna kır keltırudı közdedı», – deidı ol.... Jolmanova özınıŋ közın ala bere üiıne bas-köktep kırıp, tıntu jürgızgen tergeuşılerge narazy. Sebebı tıntu sottyŋ sanksiiasynsyz jäne Bas prokurordyŋ pärmenınsız jürgızılgen. Sudia lauazymynyŋ immunitetı tabanǧa taptalǧan. Tergeuşıler üide bala-şaǧa baryna qaramai tıntudı bastap ketken. Sudianyŋ üide joqtyǧyn paidalanyp, baspanany astaŋ-kesteŋın şyǧarmaq oiy bolǧan.
«Üiımdı tıntıgelı jatqanyn estıp, onyŋ aldyn-alu üşın edel-jedel äreket ettım. Äitse de bosaǧaǧa ötıp ülgerıptı. Kabinetımdı tımıskılep bolǧanyn keiın menıŋ közımşe üidı aqtaruǧa köştı. Tük tappady. Al kölık atauly mende atymen joq», – deidı Jolmanova.... Kabinetındegı 10 myŋ dollar adal aqysy ekenın, qoǧamdyq kölıkpen jüretının, al üiın tıntıgender tük tappaǧanyn mälım etken sudiaǧa qandai aiyp taǧylyp otyr? Dalanews.kz tılşısı osy mäselenıŋ anyq-qanyǧyn bılu üşın sudiaǧa saual qoiǧan edı. Ol özınıŋ küdıktı emes, kuäger ekenın, özıne qatysty qandai qylmystyq ıs qozǧalǧanynan älıge deiın habarsyz ekenın aitady. Onyŋ tıntu kezınde de, äzır de bostandyqta jürgenı sodan bolsa kerek. Būdan būryn bırqatar BAQ: «Jolmanova qūrylys kompaniiasynan million dollarǧa juyq para aldy» degen aqparat taratqan-dy. Sudia mūny joqqa şyǧaryp otyr. «Qūrylys kompaniiasynan kök tiyn alǧan emespın. Moiyndaiyn, osyǧan deiın qūrylys salasyna qatysty ıs-qūjatty qarastyrǧanym ras. Men ǧana emes, būlarǧa qatysty basqa da sudialar halyqtyŋ sözın söilep, terıs şeşım şyǧardy. Mäselen «Esentai sitidıŋ» dauy. Men tūrǧyndardyŋ şaǧymyn zaŋdy dep tanyp, auqymy keŋeiıp jatqan tūrǧyn-üi keşenınıŋ kesırınen aulasyna öte almai qalǧanyn azamattardy aqtap şyqtym. «Europolis» tūrǧyn-üi keşenıne aryzdanǧan tūrǧyndardyŋ talabyn tyŋdap, üidıŋ qoldanysqa berıluın zaŋsyz dep taptym», – deidı ol. ... Jolmanova tergeudı Ūlttyq qauıpsızdık komitetı jürgızıp jatqanyna taŋ. Zaŋǧa sai korrupsiia jäne alaiaqtyq ısterdı ŪQK tergemeidı. Mūnymen Sybailas jemqorlyqqa qarsy agenttık nemese poliseiler ainalysuy tiıs.
«ŪQK-nyŋ mende ne jūmysyn baryn tüsınbei-aq qoidym. Mūnyŋ basynda Toibaev Sūltan degen komitet ökılı otyr. Istı uystan şyǧarmai otyrǧan da sonyŋ özı. Onyŋ qos qyzmetı bar. Almaty qalalyq soty töraǧasynyŋ keŋesşısı qyzmetın qosa atqarady», – deidı sudia.... Ilgerıde sot immunitetı turaly söz qozǧaǧanbyz. Naqtylasaq, sudialar sot bilıgın jüzege asyruşy tūlǧa retınde bırqatar normativtık aktılermen, sonyŋ ışınde QR Konstitusiiasymen jəne konstitusiialyq zaŋdarmen aiqyndalǧan arnaiy mərtebege ie. – Alaida, – deidı Jolmanova. Menı bır joly boiy toryp kelgen eken. Kabinetıme jasyryn kamera ornatyp, kırgen-şyqqanymdy aŋdyp otyrǧan. Mūny bır top adam kabinetıme basym kırgen künı bır-aq bıldım. Tıptı keŋesu bölmesınde de kamera ornatylypty. Aituynşa osylaişa onyŋ sudialyq immunitetı tabanǧa taptalǧan. Keŋesu bölmesı ädette sudianyŋ ıstıŋ män-jaiyna üŋılıp, şeşım şyǧaratyn kabinetı. Arnaiy märtebege sai sudia täuelsız tūlǧa, oǧan eşkım qysym jasamauy qajet, olardyŋ soŋynan şam alyp tüsıp, basqan ızın aŋduǧa eşkımnıŋ qūqy joq. Söi degen Jolmanova «maǧan kepıldık berılgen immunitet ädıram qaldy», – deidı. ... Dalanews.kz tılşısın taŋǧaldyrǧan taǧy bır jait – qūryqtau kezınde Jolamanovanyŋ telefonyn şūqylap, jaibaraqat otyrǧany. Mūny qalai tüsınemız?
«Tüsınbeitın nesı bar? Men özımnıŋ adaldyǧyma, tazalyǧyma senımdımın. Sondyqtan sabyr saqtap otyrdym. Zaŋǧa tompaq kelerlık äreket etken joqpyn. “Sanksiiamen keldık” degenderdı kabinetıme kırgızdım, tıntu jürgızuge rūqsat berdım. Sol sätte telefonyma tynym bolmai, alaŋdaǧan ärıptesterım habar-oşar sūrai bastady. Solarǧa jauap jazyp jatqan sät suretke tüsıp qalsa kerek», – deidı Jolmanova.Abyr-sabyr sätte telefonyna ūly habarlasyp, tergeuşılerdıŋ üidı tıntuge kelgenın habarlaǧan. Jolmanova şu köterıp, özı joqta üidı tıntuge kelgenderdıŋ äreketı zaŋsyz ekenın aitqan. ... Atalǧan ıstıŋ qoǧamdyq rezonans tuǧyzuyna atyşuly bloger Aigül Orynbektıŋ jazbasy aitarlyqtar äser etkenı anyq. Blogerdıŋ jazbasynda Jolmanovanyŋ kabinetınen 4500 dollar, üiın tıntu kezınde 2 800 000 dollar, jeke kölıgınen 600 000 dollar tabylǧany aitylǧan-tyn. Sondai-aq Medeu audandyq sotynyŋ sudiasy qūrylys saluşydan 1 180 000 dollar kölemınde para alǧany turaly aqparatty Orynbekten oqyǧan edık. «Osy ras pa? Orynbek būl mälımettı qaidan aldy?» degen Dalanews saualyna «joq» dep jauap bergen Jolmanova Qazaqstandaǧy Sudialar odaǧy ar-namysyn aiaqqa taptatpai, özıne araşa tüserıne senımdı. «Sebebı mūnyŋ bärı jalǧan. Men qoǧamdyq kölıkpen jüremın. Mäşınem joq. Al üidı tıntu kezınde tük tappady», – deidı ol. Sözıne qaraǧanda qazırgı situasiia tolyq şeşımın tapqannan keiın, ısı Aigül Orynbekpen bolmaq. ... Jolmanova būl ıstıŋ qoldan qūralǧanyn, qudalaudy qastyq oilaǧandar ūiymdastyrǧanyn aitady. Olardyŋ atyn ataǧan sudia «sot jüiesınıŋ tazalyǧy men täuelsızdıgın qorǧaǧanym üşın «süikımsız» atandym» dep sanaidy. Pıkırınşe būl daudyŋ bastauynda basşylyqpen aradaǧy konfliktı tūr. «Medeu audandyq sotynyŋ töraǧasy Äset Boranbaev pen Almaty qalalyq sotynyŋ töraǧasy Asqar Smailovtyŋ ūzaq uaqyt boiǧy zaŋsyz ıs-äreketterıne qarsy tūrdym. Sudialar şeşımıne yqpal etıp, qysym körsetuıne kedergı keltırdım. Audandyq sot töraǧasy bızdıŋ jūmysqa septıgın tigızetın mamandardy, hatşylardy qudalap, jūmystan şyǧara bastady. Ärbır sudianyŋ hatşysy boluy kerek. Bylaişa aitqanda oŋ qoly. Būlardyŋ jüktemesı köp, jalaqysy az. Bızdıŋ şūǧyl şeşım şyǧaryp, jūmysty jedel jürgızuımız osy kömekşılerge tırelıp tūr. Al Boranbaev bolsa, olarǧa sebepsızden soqtyǧyp, tyrnaq astynan kır ızdedı. Saldarynan 6 hatşy jūmystan kettı», – deidı Jolmanova. Sudia osyny aityp, Jaqyn Asanovqa deiın jetken. Mäsele şeşımın tapqandai bolǧan. Alaida keiın qalalyq sottyq töraǧasy auysyp ketıp, jaǧdai qaita uşyǧypty.
«Qalalyq sot töraǧasy Asqar Smaiylov ındet asqynyp, karantin küşeigen şaqta bızderdı jūmysqa şyǧuǧa mäjbürledı. Söitıp bas sanitardyŋ qaulysyn būzdyq. Ekı sudia kovidtan köz jūmdy. Mūny köre otyryp, ünsız qala almadym. Smailovtyŋ atyna aryz joldap, ekı sudianyŋ qaitys bolǧanyn esıne salyp, qazırgı şaqta qaşyqtan jūmys ısteuımız qajet dedım. Aşyǧyn aitqanda, oǧan öz pıkırımdı bıldırgenım üşın ūnamai qaldym», – deidı Jolmanova.Aituynşa qalalyq sot töraǧasy qyzmetıne taǧaiyndalǧan alǧaşqy künnen bastap sot şeşımderıne aralasa bastaǧan. «Tapsyrysyn» oryndamaǧan sudialardyŋ jūmysqa bosaitynyn aityp, qorqytyp-ürkıtken.
«Däl solai būiyrǧan jazbasy bar. Bızdıŋ qandai şeşım qabyldau keregımızdı aityp, ıske tūmsyq tyǧuyn doǧarǧan joq. Būǧan qarsy şyqqan menı jazalai almady. Sebebı jūmysymda aǧattyq joq edı. Toq eterın aitqanda, men öz ısıme adalmyn. Aqylǧa siiatyn, zaŋ aiasyndaǧy ädılettı şeşımder qabyldadym», - deidı sudia Jolmanova.
Äzırlegen, Duman BYQAI
