Túrkııa prezıdenti Redjep Erdoǵan mınıstrlermen arnaıy jıyn ótkizip, nátıjesinde birqatar sheshim qabyldady dep habarlaıdy «Adyrna» ulttyq portaly Haberturk.com aqparattyq agenttigine silteme jasap.
Qol astyndaǵy mınıstrlermen ótkizgen jıynda Erdoǵan eldegi epıdemııalyq ahýaldy basty nazarǵa ala otyryp, vırýstyń taraýyna tosqaýyl retinde lokdaýn engizýdi surady. Prezıdenttiń bul usynysy mınıstrler tarapynan tolyq qoldaý taýyp, 2021 jylǵy 29 sáýir, keshki 19-00-den bastap, 17 mamyr, tańǵy 05-00-ge deıingi ýaqyt aralyǵynda Túrkııa tutas lokdaýnǵa jabylatyn boldy.
Jalpy, Túrkııa búginge deıin de túrli tyıymdarmen halqyn karantın qyspaǵynan túgel bosatpaǵan el bolatyn. Buǵan deıin de keshki 20-00-den tańǵy 05-00-ge deıingi aralyqta Túrkııa azamattarynyń syrtqa shyǵýyna salynǵan tyıym bar-dy. Al endi búkil túrik 18 kún boıy lokdaýn rejıminde ómir súrýge májbúr. Árıne, mundaı qadamǵa barýyn Erdoǵan eldegi epıdemııalyq ahýalmen, kún sanap artyp jatqan naýqastar sanymen baılanystyrdy. Desek te, Túrkııa prezıdenti men mınıstrleriniń keltirip otyrǵan ýájimen bul el halqy túbegeıli kelisedi deý qıyn-aq.
Máselen, HaberTürkiye-niń Telegram chatynda Erdoǵannyń sheshimi týraly aqparat tarasymen-aq, qarapaıym jurt tarapynan pikirler qarsha borady. «Byltyrǵy naýryz aıynan beri tyńǵylyqty jumys istemedik. Jumys istemegen soń, aqshamyz da joq. Aınalanyń bárine birtindep qaryzǵa battyq. Endi taǵy da lokdaýn engizildi. Biz qalaı kún kóremiz?» desken jurttyń narazy pikirleri áli tolastar emes. Júzdegen myń adamnyń bulaısha renish bildirýi de tegin emes. Sebebi, Túrkııada salynǵan tyıym, ıaǵnı olardyń tilimen aıtqanda, «ıasak» túriniń ózi túsiniksiz edi. Túrik azamatyna keshki 7-den keıin syrtqa shyǵýǵa «ıasak» bolsa, al shetel azamaty qashan, qansha ýaqyt syrtta júremin dese de, «ıasak» joq. Dál osy jolǵy salynatyn tyıym ishinde de shetel azamattaryna meılinshe erkindik berilipti. Nege?
«Týrıster, shetel azamattary qalaǵan ýaqytynda syrtqa shyǵyp, qydyryp júrýine bolady. Al Túrkııa azamattaryna úıden shyǵýǵa tyıym salyndy. Sonda bul kovıd adam tańdaı ma? Qalaı bolǵany? Túrkııa azamaty kóshege shyqsa, «juǵatyn» kovıd erkin serýendegen týrısterge jolamaıtyn bolǵany ma? Menińshe, bul salynǵan tyıymdardyń astarynda basqa nárse jatyr. Máselen, ótken aptada Ankarada úlken konferenııa ótti. Myńdaǵan adam jınaldy. Artynsha taǵy da sondaı myńdaǵan adam jınalǵan mıtıng ótti. Ekeýi de elimizdegi saıası partııalar arasyndaǵy teketires jaǵdaıǵa baılanysty ótken dúnıeler. Osy eki jıynǵa myńdap adam jınalǵanda, bıliktegiler kovıdti umytyp ketti de, endi Oraza aıty meıramynda halyqtyń kóptep qydyrýynan záresi kete qorqyp otyr. Qazirgi engizilgen shekteý sharalary da Oraza aıt merekesimen tikeleı baılanysty. Bizdi úıge qamap qoıyp, ózderi saıası oıyndaryn oınaýǵa kirispek»,- deıdi bizben suhbatynda stambýldyq Býrak Qurt.
«Fabrıkalardy jabý týraly usynys eriksiz bas shaıqatady. Bul qalaı? Bir ǵana fabrıkada myńdaǵan kisi otbasyn asyraý úshin jumys istep júr. Endi olar jumyssyz qalmaq. Aý, olardyń otbasyn kim asyraıdy? Úsh aptaǵa jýyq ýaqyt boıy mıllıondaǵan adam ne isteıdi úıde qamalyp? Bul jaǵyn bılik ókilderi ashyp aıtpady da. Kesheli beri ashyǵyn aıtqanda narazylyq ulǵaıyp, halyq abyr-sabyr kúıge túsýde»,- deıdi Chanakkale turǵyny Taqsım Aıdynoǵly.
Al Túrik Densaýlyq mınıstri Fahretdın Qojanyń: «Óz úıimiz – berik qamalymyz. Biraz ýaqyt úıde qalyp bul vırýsty jeńeıik» degen jazbasyna jaýap retinde qaldyrylǵan pikirler bútin Túrkııa halqynyń únin jetkizgendeı eken. Emre Demez atty jeli qoldanýshy:«Bálkim, sizdiń óz úıińiz bar shyǵar. Sol sebepti de «óz úıim- berik qamalym» dep otyrǵan shyǵarsyz. Al óz baspanasy joqtarǵa qaıtpek kerek?»- dese, Fatıh esimdi túrik azamaty mınıstrdiń bul jazbasyna: «Óz úıimiz kórimizge aınaldy ǵoı»,-dep kúıinishin jetkizipti. Túrik aǵaıynnyń áleýmettik jelidegi osy tektes pikirlerin oqı otyryp, orasan zor kúıinýdiń, yzanyń sarynyn anyq baıqaýǵa bolady. Túrik halqynyń bulaı yzalanýy da sebepsiz emes. Stambýldyń bir bóliginde bul «ıasakqa» narazylyq bildirip jurt tipti kóshege shyqty búgin. «Úıde qamalyp otyrýdan óletin boldyq. Bul ne qastandyq! Jeter! Shydamnyń da shegi bar!» desken halyqtyń janaıǵaıy bılikti sheshimin ózgertýge ıtermeler me eken, belgisiz. Sonymen qatar bul pikirlerdiń ishinde bılikke ses kórsetip, bul lokdaýnnyń aqyry jaqsy bolmasyn eskertken jazbalar da az emes. "Halyq erteń ashyqqan kezde kóresińdi kórseter" degen saryndaǵy pikirler Túrkııa bıligine oı salsa, qanekı?!
https://twitter.com/i/status/1386648904117129221
Túrkııanyń basty týrısteri sanalatyn orystar men ýkraın halqy shekteýler týraly habardy ózderinshe tarazylap, talqylaýǵa kirisipti. Reseılik BAQ taratqan aqparlardan Túrkııadaǵy bul lokdaýn saıası sheshim degen syńaıdaǵy dúnıelerdi tabasyz. Sonymen qatar bul lokdaýn 18 kún emes, aılarǵa sozylýy múmkin dep boljam jasaǵan basylymdar Túrkııanyń bul jolǵy lokdaýnyn Erdoǵannyń saıası qadamymen de baılanystyrady. «Erdoǵan saıasatta áldebir durys emes qadam jasasa, Túrkııada lokdaýn engiziledi. Al kovıd osyndaı lokdaýndar úshin óte tıimdi quralǵa aınaldy» dep aqparat taratqan Sobesednik.ru saıty Túrkııanyń Ýkraına tarapyna shyǵyp, solardy qoldaýy osyndaı lokdaýnǵa ákeldi-aý degen boljamdaryn tyqpalaıdy.
Biz qarap shyqqan áleýmettik jelidegi aqparat pen pikirler leginen baıqaǵanymyz, dál qazirgi saǵatta Túrkııanyń tynyshtyǵy buzylyp, halqynyń sabyry taýsylǵandaı. Jumyssyzdyq janyn qysqan halyq kúni erteń ashtyqtan ashynsa, Erdoǵan bıliginiń irgetasyn tas-talqan etpesine kepildik bar ma? Qalaı desek te, túrik baýyrlarymyzdyń bul qıyn kúnderden de amandyqta shyǵýyn tileımiz.
Merýert HÝSAINOVA,
«Adyrna» ulttyq portaly.
