Türkiia prezidentı Redjep Erdoǧan ministrlermen arnaiy jiyn ötkızıp, nätijesınde bırqatar şeşım qabyldady dep habarlaidy «Adyrna» ūlttyq portaly Haberturk.com aqparattyq agenttıgıne sılteme jasap.
Qol astyndaǧy ministrlermen ötkızgen jiynda Erdoǧan eldegı epidemiialyq ahualdy basty nazarǧa ala otyryp, virustyŋ tarauyna tosqauyl retınde lokdaun engızudı sūrady. Prezidenttıŋ būl ūsynysy ministrler tarapynan tolyq qoldau tauyp, 2021 jylǧy 29 säuır, keşkı 19-00-den bastap, 17 mamyr, taŋǧy 05-00-ge deiıngı uaqyt aralyǧynda Türkiia tūtas lokdaunǧa jabylatyn boldy.
Jalpy, Türkiia bügınge deiın de türlı tyiymdarmen halqyn karantin qyspaǧynan tügel bosatpaǧan el bolatyn. Būǧan deiın de keşkı 20-00-den taŋǧy 05-00-ge deiıngı aralyqta Türkiia azamattarynyŋ syrtqa şyǧuyna salynǧan tyiym bar-dy. Al endı bükıl türık 18 kün boiy lokdaun rejimınde ömır süruge mäjbür. Ärine, mūndai qadamǧa baruyn Erdoǧan eldegı epidemiialyq ahualmen, kün sanap artyp jatqan nauqastar sanymen bailanystyrdy. Desek te, Türkiia prezidentı men ministrlerınıŋ keltırıp otyrǧan uäjımen būl el halqy tübegeilı kelısedı deu qiyn-aq.
Mäselen, HaberTürkiye-nıŋ Telegram chatynda Erdoǧannyŋ şeşımı turaly aqparat tarasymen-aq, qarapaiym jūrt tarapynan pıkırler qarşa borady. «Byltyrǧy nauryz aiynan berı tyŋǧylyqty jūmys ıstemedık. Jūmys ıstemegen soŋ, aqşamyz da joq. Ainalanyŋ bärıne bırtındep qaryzǧa battyq. Endı taǧy da lokdaun engızıldı. Bız qalai kün köremız?» desken jūrttyŋ narazy pıkırlerı älı tolastar emes. Jüzdegen myŋ adamnyŋ būlaişa renış bıldıruı de tegın emes. Sebebı, Türkiiada salynǧan tyiym, iaǧni olardyŋ tılımen aitqanda, «iasak» türınıŋ özı tüsınıksız edı. Türık azamatyna keşkı 7-den keiın syrtqa şyǧuǧa «iasak» bolsa, al şetel azamaty qaşan, qanşa uaqyt syrtta jüremın dese de, «iasak» joq. Däl osy jolǧy salynatyn tyiym ışınde de şetel azamattaryna meilınşe erkındık berılıptı. Nege?
«Turister, şetel azamattary qalaǧan uaqytynda syrtqa şyǧyp, qydyryp jüruıne bolady. Al Türkiia azamattaryna üiden şyǧuǧa tyiym salyndy. Sonda būl kovid adam taŋdai ma? Qalai bolǧany? Türkiia azamaty köşege şyqsa, «jūǧatyn» kovid erkın seruendegen turisterge jolamaityn bolǧany ma? Menıŋşe, būl salynǧan tyiymdardyŋ astarynda basqa närse jatyr. Mäselen, ötken aptada Ankarada ülken konferensiia öttı. Myŋdaǧan adam jinaldy. Artynşa taǧy da sondai myŋdaǧan adam jinalǧan miting öttı. Ekeuı de elımızdegı saiasi partiialar arasyndaǧy teketıres jaǧdaiǧa bailanysty ötken dünieler. Osy ekı jiynǧa myŋdap adam jinalǧanda, bilıktegıler kovidtı ūmytyp kettı de, endı Oraza aity meiramynda halyqtyŋ köptep qydyruynan zäresı kete qorqyp otyr. Qazırgı engızılgen şekteu şaralary da Oraza ait merekesımen tıkelei bailanysty. Bızdı üige qamap qoiyp, özderı saiasi oiyndaryn oinauǧa kırıspek»,- deidı bızben sūhbatynda stambuldyq Burak Qūrt.
«Fabrikalardy jabu turaly ūsynys erıksız bas şaiqatady. Būl qalai? Bır ǧana fabrikada myŋdaǧan kısı otbasyn asyrau üşın jūmys ıstep jür. Endı olar jūmyssyz qalmaq. Au, olardyŋ otbasyn kım asyraidy? Üş aptaǧa juyq uaqyt boiy milliondaǧan adam ne ısteidı üide qamalyp? Būl jaǧyn bilık ökılderı aşyp aitpady da. Keşelı berı aşyǧyn aitqanda narazylyq ūlǧaiyp, halyq abyr-sabyr küige tüsude»,- deidı Chanakkale tūrǧyny Taqsim Aidynoǧly.
Al Türık Densaulyq ministrı Fahretdin Qojanyŋ: «Öz üiımız – berık qamalymyz. Bıraz uaqyt üide qalyp būl virusty jeŋeiık» degen jazbasyna jauap retınde qaldyrylǧan pıkırler bütın Türkiia halqynyŋ ünın jetkızgendei eken. Emre Demez atty jelı qoldanuşy:«Bälkım, sızdıŋ öz üiıŋız bar şyǧar. Sol sebeptı de «öz üiım- berık qamalym» dep otyrǧan şyǧarsyz. Al öz baspanasy joqtarǧa qaitpek kerek?»- dese, Fatih esımdı türık azamaty ministrdıŋ būl jazbasyna: «Öz üiımız körımızge ainaldy ǧoi»,-dep küiınışın jetkızıptı. Türık aǧaiynnyŋ äleumettık jelıdegı osy tektes pıkırlerın oqi otyryp, orasan zor küiınudıŋ, yzanyŋ sarynyn anyq baiqauǧa bolady. Türık halqynyŋ būlai yzalanuy da sebepsız emes. Stambuldyŋ bır bölıgınde būl «iasakqa» narazylyq bıldırıp jūrt tıptı köşege şyqty bügın. «Üide qamalyp otyrudan öletın boldyq. Būl ne qastandyq! Jeter! Şydamnyŋ da şegı bar!» desken halyqtyŋ janaiǧaiy bilıktı şeşımın özgertuge itermeler me eken, belgısız. Sonymen qatar būl pıkırlerdıŋ ışınde bilıkke ses körsetıp, būl lokdaunnyŋ aqyry jaqsy bolmasyn eskertken jazbalar da az emes. "Halyq erteŋ aşyqqan kezde köresıŋdı körseter" degen saryndaǧy pıkırler Türkiia bilıgıne oi salsa, qaneki?!
https://twitter.com/i/status/1386648904117129221
Türkiianyŋ basty turisterı sanalatyn orystar men ukrain halqy şekteuler turaly habardy özderınşe tarazylap, talqylauǧa kırısıptı. Reseilık BAQ taratqan aqparlardan Türkiiadaǧy būl lokdaun saiasi şeşım degen syŋaidaǧy dünielerdı tabasyz. Sonymen qatar būl lokdaun 18 kün emes, ailarǧa sozyluy mümkın dep boljam jasaǧan basylymdar Türkiianyŋ būl jolǧy lokdaunyn Erdoǧannyŋ saiasi qadamymen de bailanystyrady. «Erdoǧan saiasatta äldebır dūrys emes qadam jasasa, Türkiiada lokdaun engızıledı. Al kovid osyndai lokdaundar üşın öte tiımdı qūralǧa ainaldy» dep aqparat taratqan Sobesednik.ru saity Türkiianyŋ Ukraina tarapyna şyǧyp, solardy qoldauy osyndai lokdaunǧa äkeldı-au degen boljamdaryn tyqpalaidy.
Bız qarap şyqqan äleumettık jelıdegı aqparat pen pıkırler legınen baiqaǧanymyz, däl qazırgı saǧatta Türkiianyŋ tynyştyǧy būzylyp, halqynyŋ sabyry tausylǧandai. Jūmyssyzdyq janyn qysqan halyq künı erteŋ aştyqtan aşynsa, Erdoǧan bilıgınıŋ ırgetasyn tas-talqan etpesıne kepıldık bar ma? Qalai desek te, türık bauyrlarymyzdyŋ būl qiyn künderden de amandyqta şyǧuyn tıleimız.
Meruert HUSAİNOVA,
«Adyrna» ūlttyq portaly.
Ūqsas jaŋalyqtar
