Jurnalist, ardager därıger Nūrlybai Qoşamanūly Qazaqstanǧa kırıp jatqan Qytai ekspansiiasyna alaŋdauşylyq bıldırıp jatyr. Būl oiyn qoǧam belsendısı facebook jelısındegı paraqşasynda jazba arqyly jetkızdı.
Onyŋ pıkırınşe, Orta Aziia memleketterıne äsırese Qazaqstanǧa tolyqtai qytailanu qaupı tönıp tūr. Osyny bıletın el ükımetı sanaly türde öz halqyn QYTAILANDYRUǦA mümkındık berude. Būny ūtymdy paidalanǧan qytai ükımetı investisiia jäne tehnologiia degen jeleumen elımızdı ekonomikalyq tūrǧydan ekspansiialauǧa myqtap kırısken.
«The Financial Times redaksiiasynyŋ jurnalistık zertteuıne orai, Departament 2014 jyldan berı älemdegı Qytaidyŋ müddesın qorǧaityn azamattardyŋ barlyǧyn bırıktıru prosesın jüzege asyryp jatyr. Būl – Qytai Halyq Respublikasynyŋ basşysy Si Szinpinnıŋ (Xi Jinping) arnaiy tapsyrmasy. Demografiialyq ekspansiia qalai jüredı? Şyǧys Oŋtüstık Aziia elderı qytailanyp jatyr. Qytaidyŋ teŋız jaǧalauyndaǧy qūjynaǧan halqy näpaqalaryn tabu üşın körşı elderge bırtındep aǧylǧan bolatyn. Olar qoǧamdyq ūiymdary arqyly bırıktı jäne ūtymdy türde ornalasa bastady. Osylaişa ekonomikasy myqty top bolyp qalyptasyp, bırtındep köbeiıp, memlekettıŋ saiasatyna aralasty. Mäselen, Tailandta (premer ministrı qytai), Malaiziiada, İndoneziiada, Filippinde, Vetnamda halyq sanynyŋ 20-40%-y. Al Malaiziiada, Singapurda ölke halqynyŋ 80%-nan astamy qytai boldy. Malai bilıgı būl ürdıstı toqtatu üşın Singapurdy küştep, el qūramynan şyǧaryp jıberdı. Qazır Malaiziia, Päkıstan qatarly elder osy sebeptı Qytaidyŋ «Bır jol – bır beldeu» baǧdarlamasynan bas tartyp jatyr», - dep jazdy ol.Sondai-aq qoǧam belsendısı mūndai qauıptıŋ Qazaqstandy da ainalyp ötpeitının eskerttı. «Kelesı kezekte Orta Aziia memleketterın qytailandyru tūr. Sonyŋ ışınde Qazaqstanǧa baǧyttalǧan ekonomikalyq ekspansiialyq jospar erekşe. Qytai öndırısın absoliuttı etu. QHR-nyŋ Qazaqstanǧa degen yqpaly ekonomikalyq müddelerdıŋ ılgerıleuımen bailanysty. Qytaidyŋ tüp közdegenı özınıŋ ekonomikalyq jobalary arqyly Qazaqstandy serıktes el retınde «jūmsaq ūmtylu» jolymen otarlau. Būl turaly olar özderınıŋ ışkı aqparat qūraldarynda aşyq jazuda... Osynyŋ barlyǧyn qazaqtyŋ qazırgı satqyn bilıgı: «ŞOS bırlestıgıne kıruımız, älemdık jäne aimaqtyq qauıpsızdıkke tönuı mümkın qaterge bırlesıp küresu jolyndaǧy elımızdıŋ syrtqy saiasatynyŋ ırı jetıstıgı, özara tüsınıstık, yntymaqtastyq «Bır jol – bır beldeu» baǧdarlamasy aiasynda jüzege asyp jatqan köp jaqty saiasatynyŋ jemısı», - degen ülken sözdermen bürkemeleude», - dep atap ötken ol Qazaq bilıgınıŋ beibıt türde QYTAILANDYRUǦA jol aşyp berıp otyrǧanyna alaŋdauşylyq bıldırgen. «Bız de taiau bolaşaqta Şyǧys Oŋtüstık Aziia elderınıŋ kebın kiemız. OILAN QAZAQ!!!», - deidı ol.
"Adyrna" ūlttyq portaly
