Almaty oblysynda Eńbekshiqazaq aýdanaralyq kópsalaly aýrýhanasynyń aýmaǵynda Qazaqstanda alǵashqy sábı-bokstar paıda boldy. Bul aqparat 2020 jyldyń sońǵy aıynda taraǵan edi. Eski jyl men jańa jyldyń arasyndaǵy qarbalasta eleýsiz qalyp ketken osy habarǵa qaıta oralýdy jón kórdik.
Bebı-boks – anasy bas tartqan sábıdi qaldyratyn arnaıy oryn. Iaǵnı, bebı-boks kóbeıse, kókek analar sábıin qoqysqa nemese dárethanaǵa tastap áýre bolmaıdy. Ózge áıelder sekildi perzenthanaǵa baryp, bosanyp, sodan keıin dúnıe esigin jańa ashqan jazyqsyz sábıdi álgi orynǵa aparyp tastaı salýyna bolady. Qoqys pen dárethanadan bul bebı-bokstyń aıyrmasy, sábı dárigerdiń baqylaýynda bolady. Sonymen qatar, eger balasyn tastap ketkeni janyna batyp, adamı sezimi oıanyp jatsa, kókek ana úsh aıdyń ishinde balasyn keri qaıtaryp alýyna múmkindigi bar eken.
Bebı-boksty ornatý bizdiń elge qaıdan keldi? Iá, sol baıaǵy soltústiktegi kórshimizden keldi. Reseıde tastandy balaǵa arnalǵan mundaı qoraptardy ornatýǵa arnaıy zań 2020 jylǵy qarashada óz kúshine endi. Reseılikter de bul qorap týraly birneshe jyldan beri talqylap keldi. Qazaqstanda bebı-boks ornatý taqyryby da Reseımen qatar shyqqan-dy. Bes-alty jyl buryn qoǵamdy bir shýlatyp baryp basylǵan bebı-boks máselesi aqyry sheshimin tapqan syńaıly.
Ádette, bokstyń mehanıkasy kelesideı: áıelge terezeni ashý kerek, sodan keıin ol balany qorapqa salyp, esikti japqannan keıin 30 sekýndtan keıin tereze syrtynan qulyptalady. Osy kezde dıspetcherdiń pýltine boksta sábı bar ekendigi týraly sıgnal kelip túsedi jáne mamandar ony alyp, medıınalyq tekserý júrgizedi. Keıin dıspetcher barlyq qajetti qujattardy rásimdeý úshin polıııa shaqyrady. Sodan keıin bala quqyq qorǵaý organdaryna beriledi. Balanyń anasy ony úsh aı ishinde keri qaıtaryp ala alady (eger bala áli asyrap alynbaǵan bolsa), ol úshin genetıkalyq saraptama júrgizý qajet.
Ár túrli elder náreste bokstaryna qatysty ártúrli saıasatty ustanady: mysaly, Ulybrıtanııada balany eki jasqa deıin qaraýsyz qaldyrý qylmys bolyp sanalady, al náreste bokstaryn ornatý da qylmystyń bir bóligi bolyp sanalady, sondyqtan Tumandy Albıonda mundaı qoraptar joq. Belgııada Antverpendegi náreste boksy ornatylypty, biraq úsh jyl ishinde oǵan eshkim bala qaldyrmaǵan. Amerıkada náreste qoraptary joq, biraq keıbir shtattarda ata-analarǵa balalaryn jasyryn túrde órt sóndirý stanııasynyń qyzmetkerlerine berýge múmkindik beretin zań bar (ol qazir 72 saǵattan aspaýy kerek).
Al Germanııada búginde júzge jýyq náreste boksy bar. Birinshisi Gambýrgte 2000 jyly paıda bolǵan.
Náreste qoraptary Ońtústik Koreıada óte tanymal boldy (bul elde damý erekshelikteri bar balalardy qabyldamaý tájirıbesi keń taralǵan). Baby Box-ti óz úıinde ornatqan jáne qazir áıelimen jáne eriktilerimen birge 19 balany tárbıeleýmen aınalysatyn bir pastordyń oqıǵasy úlken ataqqa ıe boldy. Náreste qoraptary óte tanymal bolǵan taǵy bir el-Pákistan. Bul jerde olar kóbinese tehnıkalyq jaǵynan az talǵampaz besikti paıdalanady, ony tek saǵatyna bir ret tekserip otyrady.
Sonymen, qaı elderde jáne qandaı jaǵdaıda tastandy sábıge arnalǵan qoraptar qoıylatynyn bildik. Endigi suraq: Qazaqstanǵa mundaı qoraptyń keregi bar ma? Kelesi maqalamyzda osy suraqqa jaýapty jan-jaqtan izdep, tabýǵa tyrysamyz.
Merýert Hýsaınova, «Adyrna» ulttyq portaly.
Foto ashyq derekkózden alyndy.
