Almaty oblysynda Eŋbekşıqazaq audanaralyq köpsalaly auruhanasynyŋ aumaǧynda Qazaqstanda alǧaşqy säbi-bokstar paida boldy. Būl aqparat 2020 jyldyŋ soŋǧy aiynda taraǧan edı. Eskı jyl men jaŋa jyldyŋ arasyndaǧy qarbalasta eleusız qalyp ketken osy habarǧa qaita oraludy jön kördık.
Bebi-boks – anasy bas tartqan säbidı qaldyratyn arnaiy oryn. Iаǧni, bebi-boks köbeise, kökek analar säbiın qoqysqa nemese därethanaǧa tastap äure bolmaidy. Özge äielder sekıldı perzenthanaǧa baryp, bosanyp, sodan keiın dünie esıgın jaŋa aşqan jazyqsyz säbidı älgı orynǧa aparyp tastai saluyna bolady. Qoqys pen därethanadan būl bebi-bokstyŋ aiyrmasy, säbi därıgerdıŋ baqylauynda bolady. Sonymen qatar, eger balasyn tastap ketkenı janyna batyp, adami sezımı oianyp jatsa, kökek ana üş aidyŋ ışınde balasyn kerı qaitaryp aluyna mümkındıgı bar eken.
Bebi-boksty ornatu bızdıŋ elge qaidan keldı? İä, sol baiaǧy soltüstıktegı körşımızden keldı. Reseide tastandy balaǧa arnalǧan mūndai qoraptardy ornatuǧa arnaiy zaŋ 2020 jylǧy qaraşada öz küşıne endı. Reseilıkter de būl qorap turaly bırneşe jyldan berı talqylap keldı. Qazaqstanda bebi-boks ornatu taqyryby da Reseimen qatar şyqqan-dy. Bes-alty jyl būryn qoǧamdy bır şulatyp baryp basylǧan bebi-boks mäselesı aqyry şeşımın tapqan syŋaily.Ädette, bokstyŋ mehanikasy kelesıdei: äielge terezenı aşu kerek, sodan keiın ol balany qorapqa salyp, esıktı japqannan keiın 30 sekundtan keiın tereze syrtynan qūlyptalady. Osy kezde dispetcherdıŋ pultıne boksta säbi bar ekendıgı turaly signal kelıp tüsedı jäne mamandar ony alyp, medisinalyq tekseru jürgızedı. Keiın dispetcher barlyq qajettı qūjattardy räsımdeu üşın polisiia şaqyrady. Sodan keiın bala qūqyq qorǧau organdaryna berıledı. Balanyŋ anasy ony üş ai ışınde kerı qaitaryp ala alady (eger bala älı asyrap alynbaǧan bolsa), ol üşın genetikalyq saraptama jürgızu qajet.
Är türlı elder näreste bokstaryna qatysty ärtürlı saiasatty ūstanady: mysaly, Ūlybritaniiada balany ekı jasqa deiın qarausyz qaldyru qylmys bolyp sanalady, al näreste bokstaryn ornatu da qylmystyŋ bır bölıgı bolyp sanalady, sondyqtan Tūmandy Albionda mūndai qoraptar joq. Belgiiada Antverpendegı näreste boksy ornatylypty, bıraq üş jyl ışınde oǧan eşkım bala qaldyrmaǧan. Amerikada näreste qoraptary joq, bıraq keibır ştattarda ata-analarǧa balalaryn jasyryn türde ört söndıru stansiiasynyŋ qyzmetkerlerıne beruge mümkındık beretın zaŋ bar (ol qazır 72 saǧattan aspauy kerek).Al Germaniiada bügınde jüzge juyq näreste boksy bar. Bırınşısı Gamburgte 2000 jyly paida bolǧan. Näreste qoraptary Oŋtüstık Koreiada öte tanymal boldy (būl elde damu erekşelıkterı bar balalardy qabyldamau täjıribesı keŋ taralǧan). Baby Box-tı öz üiınde ornatqan jäne qazır äielımen jäne erıktılerımen bırge 19 balany tärbieleumen ainalysatyn bır pastordyŋ oqiǧasy ülken ataqqa ie boldy. Näreste qoraptary öte tanymal bolǧan taǧy bır el-Päkıstan. Būl jerde olar köbınese tehnikalyq jaǧynan az talǧampaz besıktı paidalanady, ony tek saǧatyna bır ret tekserıp otyrady. Sonymen, qai elderde jäne qandai jaǧdaida tastandy säbige arnalǧan qoraptar qoiylatynyn bıldık. Endıgı sūraq: Qazaqstanǧa mūndai qoraptyŋ keregı bar ma? Kelesı maqalamyzda osy sūraqqa jauapty jan-jaqtan ızdep, tabuǧa tyrysamyz.
Meruert Husainova, «Adyrna» ūlttyq portaly.
Foto aşyq derekközden alyndy.
