Алматы облысында Еңбекшіқазақ ауданаралық көпсалалы ауруханасының аумағында Қазақстанда алғашқы сәби-бокстар пайда болды. Бұл ақпарат 2020 жылдың соңғы айында тараған еді. Ескі жыл мен жаңа жылдың арасындағы қарбаласта елеусіз қалып кеткен осы хабарға қайта оралуды жөн көрдік.
Беби-бокс – анасы бас тартқан сәбиді қалдыратын арнайы орын. Яғни, беби-бокс көбейсе, көкек аналар сәбиін қоқысқа немесе дәретханаға тастап әуре болмайды. Өзге әйелдер секілді перзентханаға барып, босанып, содан кейін дүние есігін жаңа ашқан жазықсыз сәбиді әлгі орынға апарып тастай салуына болады. Қоқыс пен дәретханадан бұл беби-бокстың айырмасы, сәби дәрігердің бақылауында болады. Сонымен қатар, егер баласын тастап кеткені жанына батып, адами сезімі оянып жатса, көкек ана үш айдың ішінде баласын кері қайтарып алуына мүмкіндігі бар екен.
Беби-боксты орнату біздің елге қайдан келді? Иә, сол баяғы солтүстіктегі көршімізден келді. Ресейде тастанды балаға арналған мұндай қораптарды орнатуға арнайы заң 2020 жылғы қарашада өз күшіне енді. Ресейліктер де бұл қорап туралы бірнеше жылдан бері талқылап келді. Қазақстанда беби-бокс орнату тақырыбы да Ресеймен қатар шыққан-ды. Бес-алты жыл бұрын қоғамды бір шулатып барып басылған беби-бокс мәселесі ақыры шешімін тапқан сыңайлы.
Әдетте, бокстың механикасы келесідей: әйелге терезені ашу керек, содан кейін ол баланы қорапқа салып, есікті жапқаннан кейін 30 секундтан кейін терезе сыртынан құлыпталады. Осы кезде диспетчердің пультіне бокста сәби бар екендігі туралы сигнал келіп түседі және мамандар оны алып, медициналық тексеру жүргізеді. Кейін диспетчер барлық қажетті құжаттарды рәсімдеу үшін полиция шақырады. Содан кейін бала құқық қорғау органдарына беріледі. Баланың анасы оны үш ай ішінде кері қайтарып ала алады (егер бала әлі асырап алынбаған болса), ол үшін генетикалық сараптама жүргізу қажет.
Әр түрлі елдер нәресте бокстарына қатысты әртүрлі саясатты ұстанады: мысалы, Ұлыбританияда баланы екі жасқа дейін қараусыз қалдыру қылмыс болып саналады, ал нәресте бокстарын орнату да қылмыстың бір бөлігі болып саналады, сондықтан Тұманды Альбионда мұндай қораптар жоқ. Бельгияда Антверпендегі нәресте боксы орнатылыпты, бірақ үш жыл ішінде оған ешкім бала қалдырмаған. Америкада нәресте қораптары жоқ, бірақ кейбір штаттарда ата-аналарға балаларын жасырын түрде өрт сөндіру станциясының қызметкерлеріне беруге мүмкіндік беретін заң бар (ол қазір 72 сағаттан аспауы керек).
Ал Германияда бүгінде жүзге жуық нәресте боксы бар. Біріншісі Гамбургте 2000 жылы пайда болған.
Нәресте қораптары Оңтүстік Кореяда өте танымал болды (бұл елде даму ерекшеліктері бар балаларды қабылдамау тәжірибесі кең таралған). Baby Box-ті өз үйінде орнатқан және қазір әйелімен және еріктілерімен бірге 19 баланы тәрбиелеумен айналысатын бір пастордың оқиғасы үлкен атаққа ие болды. Нәресте қораптары өте танымал болған тағы бір ел-Пәкістан. Бұл жерде олар көбінесе техникалық жағынан аз талғампаз бесікті пайдаланады, оны тек сағатына бір рет тексеріп отырады.
Сонымен, қай елдерде және қандай жағдайда тастанды сәбиге арналған қораптар қойылатынын білдік. Ендігі сұрақ: Қазақстанға мұндай қораптың керегі бар ма? Келесі мақаламызда осы сұраққа жауапты жан-жақтан іздеп, табуға тырысамыз.
Меруерт Хусаинова, «Адырна» ұлттық порталы.
Фото ашық дереккөзден алынды.
