Almaty qalalyq Ishki saıasat basqarmasynyń qoldaýymen «Adyrna» ulttyq-etnografııalyq birlestigi «Jas qazaq» respýblıkalyq gazetiniń redakııasynda 1916 jylǵy ult-azattyq kóterilistiń 100 jyldyǵyna arnalǵan «Qazaqtaı qarsylyq kórsetken halyq» atty dóńgelek ústel ótkizdi. Jıynǵa tarıh ǵylymynyń doktory, professor Bolatbek Násenov, tarıh ǵylymynyń kandıdaty, Abaı atyndaǵy QazUPÝ doenti Erkin Ermuqanov, ál-Farabı atyndaǵy QazUÝ Qazaqstan tarıhy kafedrasynyń meńgerýshisi Talas Omarbekovter qatysty.
Bul jıynǵa qatysqan ǵalymdar kóteriliske qatysty biraz máselelerdi kóterip, jınaǵan derekterimen bólisti. «Kóterilis ár jerde ártúrli boldy. Mysaly, Aqtaýda, Maqatta bolystar qarsy shyqty. Halyq bolystarymen birge bolǵan soń kóterilis te qýatty bolady. Zaısan, Kúrshim óńirlerinde kazaktarda armııa kóp bolǵan. Sondyqtan, aıaýsyz basyp-jańshyldy. Taraz, Shymkent kóterilisteri týraly da derekter az. Negizinen, kóterilis ol óńirlerde de bolǵan. Al Qorǵaljyńda kóteriliske 12 myń adamǵa deıin qatysqan. Kóterilis birinde uzaqqa sozylsa, birinde tez basylǵan» - deıdi B.Násenov.
Al, E.Ermuqanov: «kóterilistiń basy-qasynda júrgen bolys, bıler óte kóp bolǵan. Bir ǵana derek. Zaısan mańyndaǵy kóterilisti Múrsálim Bektenov degen bolys basqarǵan. Ol óziniń qolastyndaǵy halyqty aman saqtap qalýy úshin, tipti kazak otrıadtarymen belsene kúresken. Sondyqtan da mundaı derek óte kóp. Bul kóterilistiń qozǵaýshy kúshin keń aýqymda qarastyratyn ýaqyt jetti. Sondyqtan da bul jerden taptyq saryn izdeýdiń keregi joq. Bul san ǵasyrlardan jalǵasyp kele jatqan ult-azattyq kóterilisterdiń zańdy jalǵasy. Sondyqtan da kóterilistiń ulttyq baǵytta bolǵandyǵyn árqashanda este ustaýymyz kerek» degendi alǵa tartty.
Dóńgelek ústelde qortyndy sóz sóılegen ǵalymdar, patsha jarlyǵyna Orta Azııa halyqtarynyń ishinde qazaqtaı qarsylyq kórsetken halyq joq degen toqtamǵa keldi.
"ADYRNA"
