"Salmaqty suhbat" halyqaralyq onlaın stýdııasynyń qonaǵy professor, saıası ǵylymdardyń doktory,
QR Parlamenti Senatynyń depýtaty, QR Parlamenti Senatynyń Áleýmettik-mádenı damý jáne ǵylym komıtetiniń tóraǵasy Murat Baqtııaruly boldy.
"Salmaqty suhbattyń" moderatory, "Qazaqstannyń 100 jańa esimi" jobasynyń jeńimpazy, "Lıngvıstıka" mamandyǵy boıynsha fılosofııa doktory (PhD) Qýanysh Jumabekuly Murat Baqtııarulyna tómendegideı suraqtar qoıdy:
1) Sizdińshe memleketshil azamat qandaı bolý kerek?
2) Sizdiń "Tildik zańnamany jetildirý, zań talaptaryn kúsheıtý arqyly qajettilikti týǵyza otyryp, jańadan Memlekettik til týraly zań qabyldaý kerek», – degen sózińiz bar. Seń qozǵalý úshin, árıne, saıası sheshim qabyldanǵany durys.
Irgetasy orys tilinde qalanǵan júıeniń irgesin sógýge bıliktiń saıası erik jigeri nege jetpeı tur dep oılaısyz?
3) Ózińiz de aıtyp júrsiz, 30 jylda eki zań ǵana memlekettik tilde jazyldy. Olar – 1997 jylǵy «Halyqtyń kóshi-qony týraly» zań men 2002 jylǵy «Qazaqstan Respýblıkasyndaǵy balanyń quqyqtary týraly» zań.
Sizdiń oıyńyzsha, zań jobalaryn aldymen memlekettik tilde daıyndaýda eń negizgi kedergiler qandaı?
4) Kúltóbeniń basynda qabyldanǵan «Táýke hannyń Jeti jarǵysynda» aforızm, maqal-mátel, qanatty sózderdiń kórinis tapqanyn tarıhtan bilemiz. Bıler «Qasym hannyń qasqa joly», «Esim hannyń eski joly», «Áz Táýkeniń Jeti jarǵysy» zańdar jınaǵyndaǵy negizgi qaǵıdalar men normalardy tolyq meńgerip qana qoımaı, el-jurtynyń ádet-ǵurpyn, shejiresin, tarıhyn, kemel pikirlerin sheshen tilmen jetkize alatyn dara jandar bolǵan.
Búgingi tańda Parlamenttegi keıbir depýtattar ot aýyzdy oraq tildi bolýy bylaı tursyn, qazaqsha jóndi bilmeıdi.
Bul turǵyda ne aıtasyz?
5) Jerimizge tabany tıgen ózge ult ókilderin halqymyzdyń erekshe jylylyqpen qarsy alǵany belgili. Elimiz ózge etnıkalyq toptardyń ulttyq tilderi men ádet-ǵuryptaryn, salt-dástúrlerin damytýǵa da qoldaý kórsetýin toqtatqan emes.
Alaıda memlekettik tildiń mártebesi áli de óz deńgeıine kelgen joq. Jerimiz ortaq bolsa, tilimiz de ortaq bolý kerek qoı.
Memleket basshysy Qasym-Jomart Toqaev naqty sharalar negizinde qazaq tiliniń ultaralyq qatynas tili retindegi rólin kúsheıtý qajettigin atap ótken bolatyn.
Osy jaıly birer sóz.
Tolyq suhbatty tómendegi siltemeden kóre alasyzdar
