Fast fud - būl tez daiyndalatyn taǧam, bıraq sonymen bırge onyŋ taǧamdyq mänı nölge ūmtylady, al kaloriia mölşerı öte joǧary. Mūndai önımder, ärine, köp uaqytty joǧaltpauǧa kömektesedı, degenmen densaulyqqa ülken ziian keltıruı mümkın. Onyŋ densaulyqqa degen kelesıdei ziiandy äserlerı bar.
Fast fud qūramy
Fast fud önımderınde jyldam kömırsular köp. Belsendı ömır saltymen ainalyssa da, jyldam kömırsular adamnyŋ salmaǧyn arttyra alady. Al fastfud tūtynǧannan keiın däl osy kömırsulardyŋ kesırınen aştyq sezımı bır saǧat ışınde paida bolady. Onyŋ barlyq derlık türlerınde maidyŋ mölşerı köp. Būl qandaǧy holesterinnıŋ köbeiuıne äkeledı. Jäne būl jürek-qan tamyrlary men endokrindık jüieler aurulary türınde körınedı. Fast fudtyŋ qūramynda bızdıŋ organizmde sudy saqtaityn köptegen qospalar, dämdeuışter men tūzdar bar. Sol sebeptı, adamda ısınu men büirek patologiiasy bolady. Adamda fast fudty ünemı qoldanǧan kezde gastrit nemese kolit aurulary paida bolady.
Fast fud tūtynudan tuyndaityn qauıpter
Sonymen qatar fast fudpen tūtynudan tuyndaityn mynadai bes negızgı jäne qauıptı saldary bar.
- Semızdık. Semızdık degenımız - aǧzada maidyŋ köp mölşerde saqtaluy. Fast fudtyŋ qūramynda kaloriia men qant köp, būl salmaq qosuǧa yqpal etedı. Fast fudtyŋ az mölşerınıŋ özı kaloriiany edäuır arttyra alady. Sondai-aq, fast fudpen tamaqtanu adam jemıs-jidekterdı, kökönısterdı, süttı jäne t.s.s.-tı az tūtynuyna äkep soqtyrady. Tamaqtanu uaqytynyŋ özgeruı semızdıkke äkeluı mümkın.
- Jürek aurulary. Fast fudty aptasyna tört jäne odan da köp ret qoldanatyn adamdar jürek auruynan ölu qaupın 80%-ǧa arttyrady. Sebebı būl taǧamdarda qanyqqan nemese trans mailar köp. Būl mailar tamyrlardy jauyp, uaqyt öte kele holesterin deŋgeiınıŋ joǧarylauyna yqpal etuı mümkın.
- 2 tiptı qant diabetı. Fast fud köptegen bos uaqyty joq, üide tamaq daiyndaudyŋ jyldam ärı arzan balamasyn ızdeitın adamdar üşın ömır saltyna ainaldy. Osynyŋ saldarynan, keibır adamdar köbınese dūrys emes ömır saltynan tuyndaǧan ekınşı tiptı qant diabetın qozdyrady.
- Asqazan-ışek jarasy - eŋ köp taralǧan qauıptı aurulardyŋ bır türı. 100 jylǧa juyq uaqytta därıgerler ışek jarasy stressten, aşy taǧamdardan jäne alkogolden paida bolady dep sengen. Bıraq 20 ǧasyrda pissa, chipsy, tūzdy jaŋǧaq siiaqty fast fudtyŋ da jaraǧa äser etetını belgılı boldy.
- Täbettıŋ tömendeuı. Kädımgı tamaq qūramynda fast fudta joq qorektık zattar bar. Atalmyş «Daiyndauǧa qolaily» taǧamdy ünemı jeu täbettıŋ tömendeuıne, as qorytudyŋ būzyluyna, keide tamaqtan ulanuǧa äkeluı mümkın. Sebebı, fast fud asqazannyŋ barlyq qajettılıkterın qanaǧattandyra almaidy.
Därıgerler qandai keŋes beredı?
Älemdık därıgerler ärdaiym özderınıŋ keŋesterımen bölısıp otyrady. Mäselen, dietolog Driu Ordon fast fudtyŋ bauyrǧa gepatit siiaqty ziiandy äserı bar ekenın mälımdedı. Michigan universitetınıŋ därıgerlerı öz kezegınde fast fudty ūnatatyn jasöspırım qyzdardyŋ keude jasuşalarynyŋ özgeruıne bailanysty densaulyǧyn qatty būzuy mümkın ekenın anyqtady. Būl süt bezı qaterlı ısıgınıŋ damu qaupınıŋ joǧarylauyna äkeledı. Barlyq därıgerler men dietologtar fast fudtyŋ ekı türı bar ekenın aitady: ziiandy jäne öte ziiandy. Taǧamnyŋ osy türımen ünemı tamaqtanuǧa bolmaidy jäne fast fudtan müldem bas tartqan dūrys dep esepteidı.
Sözımdı qazaqtyŋ myna sözımen aiaqtaǧym keledı. «Dert köp – densaulyq bıreu». Sondyqtan, densaulyǧymyzdy saqtap, aǧzaǧa paidaly närselermen tūtynaiyq.
Aiaru Däulet,
«Tūran» universitetı
«Jurnalistika» mamandyǧynyŋ
2-kurs studentı
