Fast fýd - bul tez daıyndalatyn taǵam, biraq sonymen birge onyń taǵamdyq máni nólge umtylady, al kalorııa mólsheri óte joǵary. Mundaı ónimder, árıne, kóp ýaqytty joǵaltpaýǵa kómektesedi, degenmen densaýlyqqa úlken zııan keltirýi múmkin. Onyń densaýlyqqa degen kelesideı zııandy áserleri bar.
Fast fýd quramy
Fast fýd ónimderinde jyldam kómirsýlar kóp. Belsendi ómir saltymen aınalyssa da, jyldam kómirsýlar adamnyń salmaǵyn arttyra alady. Al fastfýd tutynǵannan keıin dál osy kómirsýlardyń kesirinen ashtyq sezimi bir saǵat ishinde paıda bolady. Onyń barlyq derlik túrlerinde maıdyń mólsheri kóp. Bul qandaǵy holesterınniń kóbeıýine ákeledi. Jáne bul júrek-qan tamyrlary men endokrındik júıeler aýrýlary túrinde kórinedi. Fast fýdtyń quramynda bizdiń organızmde sýdy saqtaıtyn kóptegen qospalar, dámdeýishter men tuzdar bar. Sol sebepti, adamda isiný men búırek patologııasy bolady. Adamda fast fýdty únemi qoldanǵan kezde gastrıt nemese kolıt aýrýlary paıda bolady.
Fast fýd tutynýdan týyndaıtyn qaýipter
Sonymen qatar fast fýdpen tutynýdan týyndaıtyn mynadaı bes negizgi jáne qaýipti saldary bar.
- Semizdik. Semizdik degenimiz - aǵzada maıdyń kóp mólsherde saqtalýy. Fast fýdtyń quramynda kalorııa men qant kóp, bul salmaq qosýǵa yqpal etedi. Fast fýdtyń az mólsheriniń ózi kalorııany edáýir arttyra alady. Sondaı-aq, fast fýdpen tamaqtaný adam jemis-jıdekterdi, kókónisterdi, sútti jáne t.s.s.-ti az tutynýyna ákep soqtyrady. Tamaqtaný ýaqytynyń ózgerýi semizdikke ákelýi múmkin.
- Júrek aýrýlary. Fast fýdty aptasyna tórt jáne odan da kóp ret qoldanatyn adamdar júrek aýrýynan ólý qaýpin 80%-ǵa arttyrady. Sebebi bul taǵamdarda qanyqqan nemese trans maılar kóp. Bul maılar tamyrlardy jaýyp, ýaqyt óte kele holesterın deńgeıiniń joǵarylaýyna yqpal etýi múmkin.
- 2 tıpti qant dıabeti. Fast fýd kóptegen bos ýaqyty joq, úıde tamaq daıyndaýdyń jyldam ári arzan balamasyn izdeıtin adamdar úshin ómir saltyna aınaldy. Osynyń saldarynan, keıbir adamdar kóbinese durys emes ómir saltynan týyndaǵan ekinshi tıpti qant dıabetin qozdyrady.
- Asqazan-ishek jarasy - eń kóp taralǵan qaýipti aýrýlardyń bir túri. 100 jylǵa jýyq ýaqytta dárigerler ishek jarasy stressten, ay taǵamdardan jáne alkogolden paıda bolady dep sengen. Biraq 20 ǵasyrda pıa, chıpsy, tuzdy jańǵaq sııaqty fast fýdtyń da jaraǵa áser etetini belgili boldy.
- Tábettiń tómendeýi. Kádimgi tamaq quramynda fast fýdta joq qorektik zattar bar. Atalmysh «Daıyndaýǵa qolaıly» taǵamdy únemi jeý tábettiń tómendeýine, as qorytýdyń buzylýyna, keıde tamaqtan ýlanýǵa ákelýi múmkin. Sebebi, fast fýd asqazannyń barlyq qajettilikterin qanaǵattandyra almaıdy.
Dárigerler qandaı keńes beredi?
Álemdik dárigerler árdaıym ózderiniń keńesterimen bólisip otyrady. Máselen, dıetolog Drıý Ordon fast fýdtyń baýyrǵa gepatıt sııaqty zııandy áseri bar ekenin málimdedi. Mıchıgan ýnıversıtetiniń dárigerleri óz kezeginde fast fýdty unatatyn jasóspirim qyzdardyń keýde jasýshalarynyń ózgerýine baılanysty densaýlyǵyn qatty buzýy múmkin ekenin anyqtady. Bul sút bezi qaterli isiginiń damý qaýpiniń joǵarylaýyna ákeledi. Barlyq dárigerler men dıetologtar fast fýdtyń eki túri bar ekenin aıtady: zııandy jáne óte zııandy. Taǵamnyń osy túrimen únemi tamaqtanýǵa bolmaıdy jáne fast fýdtan múldem bas tartqan durys dep esepteıdi.
Sózimdi qazaqtyń myna sózimen aıaqtaǵym keledi. «Dert kóp – densaýlyq bireý». Sondyqtan, densaýlyǵymyzdy saqtap, aǵzaǵa paıdaly nárselermen tutynaıyq.
Aıarý Dáýlet,
«Turan» ýnıversıteti
«Jýrnalıstıka» mamandyǵynyń
2-kýrs stýdenti
