Qoş bol, toi-biznes! Koronavirus pandemiiasy ömırımızdı tübegeilı özgerttı. Al ekonomikada tūtas industriialardyŋ joiylyp ketıp, ornyna jaŋa salalardyŋ paida boluyna äkelıp soqty.
Osy uaqytqa deiın bızdegı toi-biznes industriiasynyŋ aqşalai ainalymy boiynşa eşqandai derekter jinaqtalmaǧan bolatyn. Bylaişa aitqanda, resmi statistika barlyq änşılerdıŋ toidan tabatyn tabysyn eseptemeidı. Änşılerdıŋ salyq töleu mäselesı söz jüzınde qalǧandyqtan industriiany köleŋkelı dep atauǧa tolyq negız bar.
Elımızdegı toihanalar men banket zaldarynyŋ sany orta eseppen 5 myŋdy qūraitynyn eskersek, Nege.kz esebınşe, būǧan deiın toi-biznestıŋ jyldyq ainalymy kem degende 24 milliard teŋgenı qūryp kelgen.«Pandemiiadan offlaindaǧy jiylys şaralary eŋ bırınşı bolyp zardap şektı», - deidı, Ekonomikalyq bastamalardy qoldau qorynyŋ (EBQQ) sarapşylary. Türlı qoǧamdyq şaralar, onyŋ ışınde toi da bar, sonymen bırge jolauşylar tasymaly, kölık sektory öte auyr jaǧdaida.
«Toiǧa, otbasylyq şaralarǧa tyiym saqtalyp tūrǧandyǧyn, al jyldyŋ aiaqtaluyna az uaqyt qalǧanyn eskersek, biyl toi-biznestıŋ öz qalpyna kele almaitynyn boljauǧa bolady. Ärine, toihana, muzykalyq qūrylǧylar syndy infraqūrylym būzylmai tūra beredı. Būl jaǧdaida eŋ bastysy - adamdar. Eldegı toi-biznes salasynda kem degende 15 myŋ adam qyzmet ettı. Bastysy, olardyŋ qiyn uaqytta basqa käsıpke auysyp, toidan bölek tabys közın tabuyna septesu kerek. Jergılıktı jūmyspen qamtu ortalyqtary būl mäselede belsendı boluy tiıs»«Qazır şou-biznes ökılderınıŋ basym bölıgı karantinde qol qusyryp otyrmaiyq dep basqa käsıpke bet būryp kettı. Iаǧni, jaŋa mamandyqty igere bastady. Men tanityn estrada änşılerınıŋ bırı qymyz, saumal satumen ainalysyp ketse, endı bırı kofehana aşqan, taǧy bırı hidjama biznesın qolǧa alyp jatyr», - deidı, Nege.kz äŋgımege tartqan 31-arnadaǧy «Jūldyzdar jarqyraidy» jobasynyŋ tılşısı Laura Biǧali.
«Änşılerden sūhbat alǧan kezde köŋıl-küilerı joqtyǧyn baiqaimyn. Sebebı toi joq, aqşa joq, jaŋa än jazuǧa şabyt ta joq... Şegırtkenıŋ leiblın jasap alǧan Beibıt Qoşqaliev özı tūryp jatqan «Duman» yqşamaudanynda kofehana aşqan. Säken Maiǧaziev pen Baǧlan Äbdıraiymovtar qymyz satady. Negızı änşıler bizneske bet būrǧandary dūrys boldy. Karantin kezınde oiyn-külkı, än-dumannan nan tappaitynyn tüsınıp jatyr».«Endı pandemiianyŋ äserı toi-bizneske ūzaq uaqyt boiy salqynyn tigızıp tūratyn bolady», - deidı, EBQQ sarapşylary. Tıptı baiaǧydai jaǧdaiyna qaityp oralmauy da mümkın. Onyŋ negızgı ekı sebebı bar. Bırınşısı – azamattardyŋ tölemqabılettılık deŋgeiınıŋ tömendeuı. Baiaǧydaǧydai artyq qarjysy joq halyq toidy şaǧyn otyrys retınde, änşılersız ötkızuge tyrysatyn bolady. Ekınşı sebebı aqparattyq saiasatpen bailanysty. Äleumettık jelılerde toiǧa, ysyrapşyldyqqa, änşılerge qarsy ündeuler sany artyp keledı. Demek, bıraz uaqyttan keiın qazaq halqy europalyq mentalitetke köşıp, «toidy mındettı türde ısteu kerek» degen ūǧymnan aryluy mümkın. Eger ondai bolatyn bolsa, toi-biznes industriiasy mäŋgılıkke joiylady.
Nege.kz
