Qazaq dalasynda ekınşı krematorii salynady. Esterıŋızde bolsa, būǧan deiın bırınşı krematorii Almatyda salynatynyn, onyŋ tıptı biudjetı bekıtılıp qoiǧanyn jazǧan edık. Endı Nūr-Sūltanda da däl sondai mäiıttı örteu orny aşylmaq. Oǧan biudjetten 1 milliard 519 million 285 myŋ teŋge bölındı.
Älemdı alasapyranǧa tüsırgen pandemiia kezınde krematoriidıŋ qajettılıgı neden tuyndady degen zaŋdy sūraq tuary anyq. Desek te, bızdıŋ qoǧamda mäiıttı örteudı qoldaityn azamattar da joq emes. Ärine, būl bastama qazaqstandyqtardyŋ basym bölıgı tarapynan qoldau tappas. Soǧan qaramastan, krematorii salu mäselesıne bailanysty bırneşe azamattyŋ pıkırın sūrap kördık, jauaptary tömendegıdei boldy.
Mäiıttı örtegen dūrys pa, kömgen dūrys pa?
«Būl ärine, menıŋ jeke pıkırım. Öz basym mäiıttı jerge kömuden görı, örtegendı jön sanaimyn. Nege? Sebebı, pälen sottyq jerge zirat soqqanşa, sol jerler basqa kerektı närsege paidalanylǧany dūrys emes pe? Ölgen adamǧa emes, tırşılık tırı adamǧa kerek. Sondyqtan osyndai krematoriiler ırı qalalardyŋ bärınde salynsa. Ärine, däl qazır bızdıŋ qoǧam mäiıttı örteudı qoldai qoimas. Alaida uaqyt öte kele krematoriidıŋ qajettılıgın moiyndaidy dep senemın», - deidı äleumettanu salasynyŋ mamany Esbol AIDARQŪL. Sonymen qatar Esbol sanitarlyq jaǧynan da mäiıttı örteudı dūrys degen pıkırde.
Al özınıŋ insta paraqşasynda Qazaqtyŋ DÄULETI: «Sūmdyq! 1.5 milliard teŋge! Qūrylys biyl bastalady, al nysandy 2022 jyly paidalanuǧa beru josparda bar. «Jergılıktı jäne respublikalyq biudjetten 1,5 milliard teŋge nemese 3,6 million dollar bölınedı. Jobanyŋ basty maqsaty – zirattardyŋ aumaǧyn azaitu», - delıngen habarlamada.
Atalmyş joba 5 tamyzda jariialandy, talqylau 19 tamyzǧa deiın jüredı.
Aǧaiyn, būǧan qarsy şyqpasaq bolmaidy! Qai ata-babamyzdy örtke oraǧan edık?! Jer jetpeitındei, Bangladeş, jyl saiyn araly azaiyp jatqan Japoniia nemese İndoneziiada tūrmaimyz!!! Älem boiynşa 9 oryn alatyn jerımız bar!!! Adam örteudı bala kezımde İndiia kinolarynan köretın edım. Endı mıne, krişna salty bızge de kelgenı me?»-dep dabyl qaǧady.
Bız habarlasqan azamattyq belsendı Törtuyl ŞOQAN: «Men krematorii saludy qoldaimyn. Özıŋız oilap qaraŋyzşy, mysaly, ülken qalalardyŋ jerı ziratqa bölıngen. Almatynyŋ özınde Keŋsai -1, Keŋsai-2 dep bırneşe bölıkke bölıngen jerler bar. Al qalanyŋ maŋaiy men qalanyŋ qaq ortasyndaǧy zirattar qanşama?! Osynşama jerdı zirattan görı, tırı adamnyŋ paidalanuyna berse, nesı jaman?
Al endı osy eldıŋ azamaty retınde aitarym, Qazaqstanda 130 ūlt pen ūlys mekendeidı. Eger krematorii salynsa, kärıstıŋ, nemıstıŋ, qytaidyŋ, qazaqtan basqa ūlt ökılderınıŋ qaitys bolǧan adamdaryn krematorii jasau arqyly öz elderıne jöneltuge mümkındıgı bar. Qazaqtar krematoriiǧa aldaǧy jüz jyldyqta mäiıtın aparmaitynyn eskersek, ūltşyl retınde qazaqtyŋ jerınde basqanyŋ süiegı de qalmauy kerek degen ūstanymdamyn. Qazaqtyŋ jerı tek qazaqqa qaluy kerek.
Al dıni tūrǧydan būl mäselenı qarastyrsaq, o düniege on ekı müşesımen baru turasyndaǧy äŋgıme bos söz. Mäiıthanadan şyqqan mäiıt eşqaşan bütın şyqpaidy. Keŋırdegınen bastap, kındıgıne deiın soiylyp, ışındegı jaramdy organdary tügel alynady da, bos qalǧan qarnyna mata, şüberektı toltyryp bere salady. Sondyqtan tırınıŋ qamy jasaluy kerek. Tau bökterın qualai jaiylyp bara jatqan zirattyŋ ornyna, tırı adam demalatyn oryn salynsa, sol dūrys emes pe?» -deidı.
Bız sūrau salǧan kelesı azamat, bolaşaq dıntanuşy Dastan SARMAN: «Jalpy, krematorii salu degenımız, qaitys bolǧandardy jappai örteu degendı bıldırmese kerek. Örteu nemese jerleu mäselesın äzırge ärkım özı taŋdaidy. Aldaǧy uaqytta arnaiy zaŋ şyǧyp jatsa, onda būl mäselege qatysty naqty pıkır aituǧa bolar edı. Al däl qazırgı kezde, pandemiiadan el ekonomikasy qūldyrap jatqanda, krematorii taqyrybyn ortaǧa saludyŋ qanşalyqty qajetı baryn tüsıne almadym. Däl qazır krematorii maŋyzdy ma, adamdardyŋ saulyǧy ma? Negızgı sūraq osy boluǧa tiıs edı», -deidı.
Bız habarlasqan azamattyq belsendı Törtuyl ŞOQAN: «Men krematorii saludy qoldaimyn. Özıŋız oilap qaraŋyzşy, mysaly, ülken qalalardyŋ jerı ziratqa bölıngen. Almatynyŋ özınde Keŋsai -1, Keŋsai-2 dep bırneşe bölıkke bölıngen jerler bar. Al qalanyŋ maŋaiy men qalanyŋ qaq ortasyndaǧy zirattar qanşama?! Osynşama jerdı zirattan görı, tırı adamnyŋ paidalanuyna berse, nesı jaman?
Al endı osy eldıŋ azamaty retınde aitarym, Qazaqstanda 130 ūlt pen ūlys mekendeidı. Eger krematorii salynsa, kärıstıŋ, nemıstıŋ, qytaidyŋ, qazaqtan basqa ūlt ökılderınıŋ qaitys bolǧan adamdaryn krematorii jasau arqyly öz elderıne jöneltuge mümkındıgı bar. Qazaqtar krematoriiǧa aldaǧy jüz jyldyqta mäiıtın aparmaitynyn eskersek, ūltşyl retınde qazaqtyŋ jerınde basqanyŋ süiegı de qalmauy kerek degen ūstanymdamyn. Qazaqtyŋ jerı tek qazaqqa qaluy kerek.
Al dıni tūrǧydan būl mäselenı qarastyrsaq, o düniege on ekı müşesımen baru turasyndaǧy äŋgıme bos söz. Mäiıthanadan şyqqan mäiıt eşqaşan bütın şyqpaidy. Keŋırdegınen bastap, kındıgıne deiın soiylyp, ışındegı jaramdy organdary tügel alynady da, bos qalǧan qarnyna mata, şüberektı toltyryp bere salady. Sondyqtan tırınıŋ qamy jasaluy kerek. Tau bökterın qualai jaiylyp bara jatqan zirattyŋ ornyna, tırı adam demalatyn oryn salynsa, sol dūrys emes pe?» -deidı.
Bız sūrau salǧan kelesı azamat, bolaşaq dıntanuşy Dastan SARMAN: «Jalpy, krematorii salu degenımız, qaitys bolǧandardy jappai örteu degendı bıldırmese kerek. Örteu nemese jerleu mäselesın äzırge ärkım özı taŋdaidy. Aldaǧy uaqytta arnaiy zaŋ şyǧyp jatsa, onda būl mäselege qatysty naqty pıkır aituǧa bolar edı. Al däl qazırgı kezde, pandemiiadan el ekonomikasy qūldyrap jatqanda, krematorii taqyrybyn ortaǧa saludyŋ qanşalyqty qajetı baryn tüsıne almadym. Däl qazır krematorii maŋyzdy ma, adamdardyŋ saulyǧy ma? Negızgı sūraq osy boluǧa tiıs edı», -deidı.
Meruert HUSAİNOVA,
«Adyrna» ūlttyq portaly.
