AQSh adam saýdasyna baılanysty Qazaqstanǵa sankııalar salýy múmkin, dep habarlaıdy adam quqyqtary jónindegi ýákil apparatynyń (ombýdsmen) baspasóz qyzmeti. Bul týraly «Adyrna» ulttyq portaly «kaztag.kz» aqparattyq agenttigine silteme jasaı otyryp habarlaıdy.
«Baqylaý tiziminde nemese úshinshi deńgeıdegi elderdiń tiziminde bolý AQSh tarapynan belgili bir sankııalarǵa, sonyń ishinde saýdaǵa qatysy joq gýmanıtarlyq emes sheteldik kómek kórsetýden bas tartýǵa, sondaı – aq bilim berý jáne mádenı almasý is-sharalaryn qarjylandyrýdan bas tartýǵa ákelýi múmkin», - ombýdsmen Elvıra Ázimovanyń beısenbide premer-mınıstr Asqar Mamınge joldaǵan hatynda osylaı delingen.
Elvıra Ázimovanyń taǵy bir qaýiptenip otyrǵan nársesi, ol- halyqaralyq qarjy ınstıtýttary tarapynan múmkin bolatyn ekonomıkalyq jáne ınvestıııalyq shekteýler, atap aıtqanda – Qazaqstanda iske asyrylatyn jobalardy qoldaý kóleminiń qysqarýy.
«Bizdiń eldiń «baqylaý tizimine» dep aıdar taǵylǵan elderdiń qataryna enýi, qabyldanyp jatqan sharalarǵa qaramastan, el Úkimeti aldyńǵy esepti kezeńmen salystyrǵanda adam saýdasyna qarsy kúres boıynsha kúsh-jigerdiń kóp jumsalǵandyǵy týraly dálel keltirmegenin kórsetedi. Sondaı – aq, bul fakt bizdiń elimizde osyndaı qylmys qurbandarynyń absolıýtti sanynyń artqanyn kórsetedi» , - dep sanaıdy Ázimova.
Adam saýdasynyń jáne qylmystyq jaýapkershilikke tartýdyń anyqtalǵan jaǵdaılary boıynsha Qazaqstandaǵy resmı statıstıka kórshi elderge qaraǵanda edáýir tómen. Bul kórshi elderdiń ishinde Qazaqstan olar úshin mejeli el bolyp tabylatyn Qyrǵyzstan men Ózbekstanda da bar.
«Bul mundaı qylmystardy anyqtaý, tergeý jáne jazalaý boıynsha jumystyń jetkiliksiz deńgeıin kórsetedi. Ombýdsmen adam saýdasynan zardap shekken sheteldikter men azamattyǵy joq adamdardyń arnaıy áleýmettik qyzmetterge, onyń ishinde daǵdarys ortalyqtarynda ýaqytsha ornalastyrýǵa da qol jetimdiliktiń joqtyǵyna da nazar aýdardy», - delingen habarlamada.
Buǵan deıin AQSh Memlekettik departamentiniń 2019 jylǵy Adam saýdasy týraly jyl saıynǵy baıandamasy jarııalanǵan edi. Onyń aıasynda adam saýdasyna qarsy kúres boıynsha seriktes elderdegi jaǵdaı usynylǵan bolatyn.
Baǵalaý adam saýdasyn joıý úshin eń tómengi standarttarǵa sáıkestik negizinde basqa elderdi tórt deńgeıdiń birine jatqyzý jolymen júrgiziledi(«1», «2», «2 watchlist «(Baqylaý Tizimi) jáne» 3»),(AQSh-tyń 2000 jylǵy» Trafficking Victims Protection Act « Zańy).
Qazaqstan alǵash ret «2 watchlist» (baqylaý tizimi) deńgeıine engizildi. Bul rette, 2012 jyldan bastap Qazaqstan árqashan ekinshi deńgeıde bolǵan.
Baıandamada sondaı-aq eldegi ahýaldy jaqsartý úshin 11 usynym tujyrymdalǵan. Negizgi Qazaqstanǵa mynadaı usynymdar berildi: adam saýdasynan zardap shekkenderdi, ásirese májbúrli eńbek etýden zardap shekken sheteldikterdi – halyqtyń osal toptary arasynda anyqtaý jónindegi sharalardy edáýir kúsheıtý jáne zardap shekkenderdi olarǵa kómek kórsetilýi múmkin jerlerge qaıta baǵyttaý; adam saýdasynan zardap shekken sheteldikter úshin qoljetimdi kómek kólemin edáýir ulǵaıtý, mundaı zardap shekkenderdi olardyń tergeýge jáne qylmystyq proeske qatysýyna qaramastan anyqtaý men kómek kórsetýdi qamtamasyz etý; adam saýdasyna baılanysty qylmystardy tergeýdi jáne kinálilerdi jaýapqa tartýdy qamtamasyz etý.
«Qazaqstan Respýblıkasy Ishki ister mınıstrligine Eńbek jáne halyqty áleýmettik qorǵaý, densaýlyq saqtaý, Syrtqy ister mınıstrlikterimen jáne basqa da ýákiletti organdarmen birlesip, alynǵan usynymdardy aǵymdaǵy jyldyń sońyna deıin, onyń ishinde Qazaqstan Respýblıkasy Úkimetiniń janyndaǵy Adamdardy zańsyz áketýge, ákelýge jáne satýǵa qarsy kúres máseleleri jónindegi vedomstvoaralyq komıssııanyń qyzmeti sheńberinde iske asyrý jóninde naqty sharalar qabyldaýdy jandandyrýdy tapsyrýdy suraımyn», - delingen Ázimovanyń Mamınniń atyna jazǵan hatynda.
Sondaı-aq, ombýdsmen apparatynda qazirgi ýaqytta Qazaqstandaǵy Halyqaralyq kóshi-qon uıymynyń (HKU) keńsesi AQSh elshiliginiń qoldaýymen Qazaqstan úshin zańnamalyq usynystar men praktıkalyq sıpattaǵy usynymdardy ázirleýge baǵyttalǵan jobany iske qosýda ekendigin de aıtyp ótti.
Esterińizge sala keteıik, 30 shildede «Adyrna» ulttyq portaly AQSh Memlekettik departamenti Qazaqstandy adam saýdasy boıynsha baqylaý tizimine engizgenin habarlaǵan edi. Amerıkalyq bıliktiń pikirinshe, Qazaqstan Úkimeti Adam saýdasyn joıý úshin eń tómengi standarttardy tolyq kólemde saqtamaıdy, alaıda maqsatqa jetý úshin aıtarlyqtaı kúsh salatyndyǵy týraly málimdemeni de jazǵan bolatyn.
Memlekettik departament atap ótkendeı, bul kúsh-jigerge adam saýdagerleri úshin qylmystyq jazany kúsheıtetin jáne boljamdy saýdagerlerdiń qylmystyq istiń kúshin joıý úshin qurbandarǵa aqy tóleý múmkindigin joqqa shyǵaratyn túzetýler engizý kiredi. Alaıda, AQSh bıliginiń pikirinshe, «Qazaqstan úkimeti ótken esepti kezeńmen salystyrǵanda kúsh-jigerdiń jalpy ulǵaıýyn kórsetpedi», al «úkimettiń zardap shekkenderdi anyqtaý jáne qorǵaý jónindegi kúsh-jigeri halyqtyń jalpy sanymen salystyrǵanda jetkiliksiz bolyp otyr».
«Adyrna» ulttyq portaly
