Küllı älem covid - 19 älegımen äbıger bop jatsa, Resei jeŋıstıŋ 75 jyldyǧyna orai parad ūiymdastyrmaqşy bolyp daiyndalyp jatyr mys..
Zombo - Mäskeu koronovirusty ūryp qoiypty, taǧy daŋǧyrlatpaqşy..
Jalpy qazır orys üşın jeŋıs künın toilau degenımız - mūsylmandardyŋ qūrban ait merekesımen teŋestı.
Bıraq ädıldıgın aitu kerek, küllı älem osy orysqa;
"ei boldy ǧoi, qoiyŋdarsaişy, neǧylǧan bıtpeitın meiram ol, sender sol kezde jeŋgen nemıster qazır senderden on ese artyq tūrady, jeŋıs toiyn sender emes, nemıstıŋ toilaityn retı bar, toilasaŋdar bolyp jatsa bügıngı jetken jetıstıkterıŋdı atap toilasaŋdarşy, ötken qazaly kündı daŋǧyrlata beru ūiat emes pe"
dep qanşa aqylǧa şaqyrmaq bolǧanymen ony tüsıngen orys joq.
Jyl saiyn dalaqtap şabady jäne qasyna jany daŋǧaza bızdı qosaqtap alady.
Şyny kerek, menıŋ osy meiramǧa ışım jylymaidy.
Bırde men osyndaǧy "jeŋıs - jeŋıs" dep jöŋkılıp şauyp jürgen toişyl daraqy bıreulerge "osy soǧysta özı bır qazaq generaly, soǧys strategı bolyp pa eken älde atalarymyz qasaphanaǧa aidalǧan qoidai uralap oqqa jügıre bergen be" dep sūraǧan em, olar äreŋ degende qazbalap otyryp bır tankist qazaq generaldyŋ atyn aitty, onyŋ familiiasyn men qazır ūmytyp otyrmyn.
Eger soǧysta bırde bır generalyŋ bolmasa deim de, ol soǧysty sol ūltqa teluge bola ma eken?
Menıŋ "mynau menıŋ soǧysym bolǧan" deuge qūqym bar ma jalpy?
Baiaǧyda, bızdıŋ Orda handary üşın bolǧan soǧystarda hanǧa bodan orys, cherkes, armian halyqtary da tümen - tümen äsker şyǧarǧan, olar da han üşın soǧysqan, bıraq ol soǧys tarihta armiannyŋ, orystyŋ soǧysy emes, "Batudyŋ joryǧy", " Toqtamystyŋ soǧysy" degen atpen qaldy emes pe...Būl jerde de solai.
Qazaq ökılınıŋ öz Baiqoŋyrynan ǧaryşqa baqandai otyz jyl ūşpaǧanyndai, būl soǧystyŋ qaharmandaryn anyqtauda da kezınde özge halyq ökılderı ūlttyq, näsıldık kemsıtuşılıkke, eŋbegı elenbei ökımet tarapynan alalauǧa ūşyraǧan siiaqty.
Ol közge ūryp tūr.
Osy kezınde ittıŋ itaqaiy general bolyp jatqanda Volokolamsk qaharmany - äigılı Bauyrjan Momyşūlyna ol ataqtyŋ būiyrmaǧandyǧy. Jaryqtyq dürkıregen atyna da qaramastan general da atanbady, odaq batyry da bola almady.
Raqymjan Qoşqarbaevtyŋ basyn bäigege tıgıp Reihstagqa tūŋǧyş bop kırgen öz daŋqy özıne būiyrmai ışqūsta bop ötkendıgı.
Baukeŋ de ıştei osylai kettı, bıraq onyŋ süiegı sondai edı, ol ony qasarysyp syrtqa bıldırmei kettı.
Taǧy bır batyrymyz - Karpat taulary men ukrain ormandarynyŋ basty qaharmany Qasym Qaisenovke batyr ataǧy būiyrmai köleŋkede qalǧandyǧy.
Eger sız Qasymnyŋ kıtaptaryn oqysaŋyz, ol kısınıŋ soǧys dalasynda qanşalyqty bedeldı, öz ortasyndaǧy özge ūlttar arasynda atyşuly batyr, basty qaharman bolǧanyn aŋǧarar edıŋız..
Ol kısınıŋ obrazy jalpy - soǧystaǧy qazaqtyŋ obrazy.
Soǧysta qazaq ne ısteidı, Qasekeŋ sony ıstedı.
Bıraq ol kısı de eskerusız qaldy.
Men būl jerde bızge aty mälım belgılı batyrlardyŋ syry jaily aityp otyrmyn, al belgısız qazaq qaharmandarynyŋ ädıletsızdekten şekken japasy qanşama, ony kım bılgen.
Būl soǧystyŋ taǧy bır jaisyz qyry - osy soǧys bastalardan on jyl būryn (1929 - 31 jyldary) bärın soǧysqa aidauşy bolşevikter ökımetı qazaqtyŋ malyn, astyǧyn, üi - jaiyn tartyp alyp halqyn qyryp saldy, odan üş - tört jyl būryn (1937 - 38) ūlttyŋ mäiegın, ziialylaryn atyp qūrtty.
Odan keiın sol bolşevikter nemıs soǧyspen kelgende, asyp - sasyp bärın bır patron bıltelı şitı myltyqpen qūrsanǧan nemıske qarsy soǧysqa aidady.
Būdan soŋ "sol qazaq osy bolşevikter ökımetı üşın 1941 jyly özı maidanǧa sūranyp qūlşyna soǧysqa attandy" degen oi sanama eş siiar emes.
Aita bersek būl tarihtyŋ jaisyz tūstary tym köp.
Baiaǧyda, Türkiia prezidentı Tūrǧyt Özal, Altekeŋe "sender oryspen qatty tamyrlasyp astasyp kettıŋder, sender jeke el bolyp qalyptasamyn deseŋder, sol tamyrlaryŋdy qanyn şyǧaryp tūryp jūlu kerek" degende, menıŋşe ol bızdıŋ oryspen osyndai ortaq tamyrdy meŋzegen boluy kerek.
Men keleşekte, qazaqtyŋ jaŋa buyny osy soǧysqa qatysty özgeşe öz oiyn saraptap, öz közqarasyn qalyptastyryp, onyŋ ädıl baǧasyn berıp, būl tarihta qazaqtyŋ alar orynyn aişyqtap beredı dep ümıttenemın.
Būlar oǧan otar qazaqtyŋ közımen emes, täuelsız eldıŋ, azat qazaqtyŋ közımen qaraityn bolady.
Oljas Äbıl
