Kúlli álem covid - 19 álegimen ábiger bop jatsa, Reseı jeńistiń 75 jyldyǵyna oraı parad uıymdastyrmaqshy bolyp daıyndalyp jatyr mys..
Zombo - Máskeý koronovırýsty uryp qoıypty, taǵy dańǵyrlatpaqshy..
Jalpy qazir orys úshin jeńis kúnin toılaý degenimiz - musylmandardyń qurban aıt merekesimen teńesti.
Biraq ádildigin aıtý kerek, kúlli álem osy orysqa;
"eı boldy ǵoı, qoıyńdarsaıshy, neǵylǵan bitpeıtin meıram ol, sender sol kezde jeńgen nemister qazir senderden on ese artyq turady, jeńis toıyn sender emes, nemistiń toılaıtyn reti bar, toılasańdar bolyp jatsa búgingi jetken jetistikterińdi atap toılasańdarshy, ótken qazaly kúndi dańǵyrlata berý uıat emes pe"
dep qansha aqylǵa shaqyrmaq bolǵanymen ony túsingen orys joq.
Jyl saıyn dalaqtap shabady jáne qasyna jany dańǵaza bizdi qosaqtap alady.
Shyny kerek, meniń osy meıramǵa ishim jylymaıdy.
Birde men osyndaǵy "jeńis - jeńis" dep jóńkilip shaýyp júrgen toıshyl daraqy bireýlerge "osy soǵysta ózi bir qazaq generaly, soǵys strategi bolyp pa eken álde atalarymyz qasaphanaǵa aıdalǵan qoıdaı ýralap oqqa júgire bergen be" dep suraǵan em, olar áreń degende qazbalap otyryp bir tankıst qazaq generaldyń atyn aıtty, onyń famılııasyn men qazir umytyp otyrmyn.
Eger soǵysta birde bir generalyń bolmasa deım de, ol soǵysty sol ultqa telýge bola ma eken?
Meniń "mynaý meniń soǵysym bolǵan" deýge quqym bar ma jalpy?
Baıaǵyda, bizdiń Orda handary úshin bolǵan soǵystarda hanǵa bodan orys, cherkes, armıan halyqtary da túmen - túmen ásker shyǵarǵan, olar da han úshin soǵysqan, biraq ol soǵys tarıhta armıannyń, orystyń soǵysy emes, "Batýdyń joryǵy", " Toqtamystyń soǵysy" degen atpen qaldy emes pe...Bul jerde de solaı.
Qazaq ókiliniń óz Baıqońyrynan ǵaryshqa baqandaı otyz jyl ushpaǵanyndaı, bul soǵystyń qaharmandaryn anyqtaýda da kezinde ózge halyq ókilderi ulttyq, násildik kemsitýshilikke, eńbegi elenbeı ókimet tarapynan alalaýǵa ushyraǵan sııaqty.
Ol kózge uryp tur.
Osy kezinde ıttiń ıtaqaıy general bolyp jatqanda Volokolamsk qaharmany - áıgili Baýyrjan Momyshulyna ol ataqtyń buıyrmaǵandyǵy. Jaryqtyq dúrkiregen atyna da qaramastan general da atanbady, odaq batyry da bola almady.
Raqymjan Qoshqarbaevtyń basyn báıgege tigip Reıhstagqa tuńǵysh bop kirgen óz dańqy ózine buıyrmaı ishqusta bop ótkendigi.
Baýkeń de ishteı osylaı ketti, biraq onyń súıegi sondaı edi, ol ony qasarysyp syrtqa bildirmeı ketti.
Taǵy bir batyrymyz - Karpat taýlary men ýkraın ormandarynyń basty qaharmany Qasym Qaısenovke batyr ataǵy buıyrmaı kóleńkede qalǵandyǵy.
Eger siz Qasymnyń kitaptaryn oqysańyz, ol kisiniń soǵys dalasynda qanshalyqty bedeldi, óz ortasyndaǵy ózge ulttar arasynda atyshýly batyr, basty qaharman bolǵanyn ańǵarar edińiz..
Ol kisiniń obrazy jalpy - soǵystaǵy qazaqtyń obrazy.
Soǵysta qazaq ne isteıdi, Qasekeń sony istedi.
Biraq ol kisi de eskerýsiz qaldy.
Men bul jerde bizge aty málim belgili batyrlardyń syry jaıly aıtyp otyrmyn, al belgisiz qazaq qaharmandarynyń ádiletsizdekten shekken japasy qanshama, ony kim bilgen.
Bul soǵystyń taǵy bir jaısyz qyry - osy soǵys bastalardan on jyl buryn (1929 - 31 jyldary) bárin soǵysqa aıdaýshy bolshevıkter ókimeti qazaqtyń malyn, astyǵyn, úı - jaıyn tartyp alyp halqyn qyryp saldy, odan úsh - tórt jyl buryn (1937 - 38) ulttyń máıegin, zııalylaryn atyp qurtty.
Odan keıin sol bolshevıkter nemis soǵyspen kelgende, asyp - sasyp bárin bir patron bilteli shıti myltyqpen qursanǵan nemiske qarsy soǵysqa aıdady.
Budan soń "sol qazaq osy bolshevıkter ókimeti úshin 1941 jyly ózi maıdanǵa suranyp qulshyna soǵysqa attandy" degen oı sanama esh sııar emes.
Aıta bersek bul tarıhtyń jaısyz tustary tym kóp.
Baıaǵyda, Túrkııa prezıdenti Turǵyt Ózal, Altekeńe "sender oryspen qatty tamyrlasyp astasyp kettińder, sender jeke el bolyp qalyptasamyn deseńder, sol tamyrlaryńdy qanyn shyǵaryp turyp julý kerek" degende, menińshe ol bizdiń oryspen osyndaı ortaq tamyrdy meńzegen bolýy kerek.
Men keleshekte, qazaqtyń jańa býyny osy soǵysqa qatysty ózgeshe óz oıyn saraptap, óz kózqarasyn qalyptastyryp, onyń ádil baǵasyn berip, bul tarıhta qazaqtyń alar orynyn aıshyqtap beredi dep úmittenemin.
Bular oǵan otar qazaqtyń kózimen emes, táýelsiz eldiń, azat qazaqtyń kózimen qaraıtyn bolady.
Oljas Ábil
