Ótken aptada Brent markaly munaı baǵasy rekordtyq kórsetkishke deıin tómendep ketti. Ekonomıst-sarapshylardyń paıymdaýynsha, 2020 jyldyń jazynda qara altynnyń baǵasy 20 dollarǵa deıin tómendeýi ábden múmkin. Reseıdegi «Vzglıad» ekonomıkalyq saraptaý ortalyǵynyń mamany, Irına Vıktorovanyń aıtýynsha, munaı baǵasynyń kúrt tómendeýine birneshe sebepter bar. Bul rette ol «qazir munaı óndirý kólemin táýligine 1,8 mln barrelge jetkizý jaıy jıi qozǵalady. Bul degenińiz - alty aıdyń ishinde munaı óndirý kólemi 100 mln barrelden asyp ketetinin kórsetedi. Suranystyń azdyǵyna qaramastan Saýd Arabııasy men AQSh munaı óndirý kólemin shektemeı otyr. Buǵan qosa Qytaı ekonomıkasy da álsirep ketti. Álemdik ekonomıkaǵa qysym túsýde. Sondyqtan munaı baǵamy keler jyldyń qańtar aıynda-aq 20 dollarǵa tómendeýi ábden múmkin» dedi.
Otandyq mamandar bul rette Reseı sarapshysy pikiriniń jany bar ekenin alǵa tartty. Ekonomıka ǵylymynyń doktory Maral Tórtenovanyń aıtýynsha, aldaǵy ýaqytta bizdiń atqarýshy bılikke munaı baǵasynyń tómendeýine tótep beretin ekonomıkalyq baǵdarlamalarmen jumys isteýge týra keledi.
«2019 jylǵy naryqqa shyǵarylǵan munaıdyń kólemi 2018 jylǵy shyǵarylǵan munaıdan 2,8 mln barrel artyq. Munaı óndirýshi elderdiń munaıdy satylymǵa kóptep shyǵarýy jaǵdaıdy osyǵan ákeldi. Qazir qaısybir sarapshylar «AQSh, Lıvııa, Saýd Arabııa birigip kelisimge kelip Reseı men Qytaıdy tuqyrtý úshin osylaı istep otyr. Kezende Keńes ókimetin kúıreter tusta AQSh týra osy saıasatty ustanǵan. Ol kezde munaıdyń baǵamy 20 dollarǵa deıin túsip ketken» degendi alǵa tartady. Óz basym, máseleniń astary tek munda ǵana emes ekenin aıtqym keledi. Qazir AQSh-tyń syrtqy qaryzy kóbeıip ketti. AQSh-ta iri-iri kompanııalardyń bankrotqa ushyraýy jıiledi. Endi bıýdejti kemigen AQSh osy tyǵyryqtan shyǵý úshin iri kólemdi munaı óndirip tabysyn eseleýge tyrysty. Biraq bul da alpaýyt eldiń kirisin eseleı qoımady. Naryqta shıki munaıdyń kóbeıýi taǵy bir daǵdarystyń bolatynan habar berip otyr. Sondyqtan bizdiń atqarýshy bılikke osy daǵdarysqa tótep beretin ekonomıkalyq baǵdarlamamen jumys isteýge týra keledi»,-deıdi ekonomıst-ǵalym Marat Tórtenova.
Jalpy, munaı baǵasynyń keri ketýi valıýtalar baǵamyna da, jalpy ishki ónimge de, ekonomıalyq reıtıngke de keri áser etetinin biz buǵan deıin de jazyp keldik. Sarapshylar naq qazir munaı baǵasyn retteý OPEK-ke de qıyn bola túsetinin alǵa tartty. Buǵan qatysty «Barometr» ortalyǵynyń ekonomıst-sarapshysy Dáýren Aryn «bir-eki jylda munaı baǵasy retteledi deý qıyn» deıdi.
«Bir-eki jylda munaı baǵasy turaqtalady dep aıtý qıyn. Munaı baǵasyn retteýge qazir OPEK-tiń de kúshi kele qoımaıdy. Búginde AQSh-tyń munaı termınaldary Irak pen Lıvııanyń arzan munaıyna tolyp tur. Amerıkanyń ózi de munaı óndirýde Saýd Arabııasyn qýyp jetip birinshi orynǵa kóterildi. Moıyndaý kerek, álem ázirge AQSh-tyń qas-qabaǵyna qarap bet túzeıtini belgili. Demek, AQSh munaı baǵasyn retteýge ózi kirispese, jaǵdaı qıyndaı bermek. Ol ásirese, bıýdjetin munaıdan túsken túsimmen toltyryp otyrǵan kóptegen elderge soqqy. Qazaqstanǵa da jeńil bolmaıdy. Úkimet «pessımıstik senarııge daıynbyz» dep bıýdjetti josparlap qoıatyny belgili. Biz úshin daǵdarysqa tótep beretin myqty jobalardy oılastyrýǵa týra keledi»,-dedi Dáýren Aryn.
Qarlyǵash ZARYQQANQYZY
«Adyrna» ulttyq portaly
