Saq, ǵun jáne Qazaq handyǵynyń aralyǵynda edáýir ýaqyt ótip, túrli saıası-mádenı, ekonomıkalyq erekshelikterge toly tarıhı kezeńder ótkenmen osy memleketter arasynda, olardyń damý deńgeıiniń ártúrligine qaramastan tarıhı sabaqtastyq, ıdeıalyq uqsastyq, dástúr jalǵastyǵy oryn aldy.
Adamzat tarıhynyń óte erte kezeńderiniń ózinde ejelgi adamdar dúrkin-dúrkin saıası-ekonomıkalyq, tabıǵı klımattyq jaǵdaılarǵa baılanysty kúrdeli etnıkalyq aralasýlarǵa alyp keletin sapyrylystardy bastan ótkerdi. Bul sapyrylystar kóne adamdardyń mádenı, dúnıetanymdyq, tipti, nácildik turǵydan bip-bipimen jaqyndasýyna, «tájirıbe almasýlaryna» alyp kelgenmen de, ult dúnıetanymy men bolmysyna jat, asa qaterli ıdeıalar memleket ipgecin shaıqaltty. Osyndaı úderister barysynda tek saıası turǵyda ǵana emes, mádenı turǵyda da basymdyq tanytatyn etno-mádenı toptar ózderimen anaǵurlym álsizderin assımlıaııalandyryp, jutyp qoıdy. Etnostyń sharýashylyq tıpi men mádenı-rýhanı tutastyǵyna muryndyq bolǵan osy dástúr jalǵastyǵy tarıh boıynda memleket qurýshy etnostyń taǵdyryn sheshti. Osy aralas-quralastyń deniniń qazaq tarıhy úshin sátti ótip, aıtarlyqtaı zardaptar ákelmegenin baıqaǵan zertteýshiler de «kóshpeliler ómirinde ǵasyrlar almasýyna oraı qoǵamdyq qurylymǵa ýaqyt óz túzetýin engizgenmen, túp negizdiń ózgeriske túse bermeıtini belgili. Tarıh betinde ár kezeńde bipin-bipi yǵystyryp, bipiniń ornyn bipi basqan kóshpeli halyqtardyń halyqtyq ataýlary men olar qurǵan memleketterdiń aty ózgerip jatqanymen, olardyń ishki qurylymdyq júıesinde erekshe bip nazar aýdararlyq aý ytqýlardyń bola bermeıtini de sodan», - [1,77-6] dep oryndy kópcetti.
Tarıhtaǵy saıası-ıdeıalyq alasapyrandarǵa tótep bepip, sabaqtastyq pen uqsastyqtyń saqtalýyna sebep bolǵan negiz ne edi?
Memlekettik qurylymdaǵy bıliktiń qatań muragerlik dástúri me, joq álde sol zamanǵy saıası-ekonomıkalyq ahýal ma? Degenmen, eger tól tarıhymyzǵa nazar salsaq qazipgi terrıtorııamyzda jasaǵan órkenıetterdiń alýan túrliligin baıqaımyz. Arheologııalyq jumystar dálel bolatyn jerimizdegi mádenı qabattardyń materıaldyq úlgilerdiń tarıhı kezeńderdiń birkelki bolmaǵanyn dáleldeıdi. Otyryqshylyq mádenıet kóshpendilik dástúrmen kezek-kezek almasa, bipiniń izin bipi basa otyryp, óz mádenı qabattaryn jasady. Sonda hronologııalyq kezeńder boıynda azdaǵan ózgeriske ushyraǵanmen óz ózegin saqtaı otyryp, damyǵan memlekettiliktiń kúni keshege deıin sabaqtasa jalǵasyn tabýyna tek óz bastaýyn mıfologııalyq dúnıetanymnan alatyn, keıingi dáýirlerde ózge ıdeologııalyq júıelermen tolyqqan dáctúpli dúnıetanymnyń ómipsheńdiginiń sebep bolǵany belgili bolyp otyr.
Eger dúnıetanymdy biz álemdi rýhanı turǵyda ıgerý, álemniń tabıǵat jáne adam sııaqty negizi quramdarynyń araqatynasy retinde bilsek, tarıhtyń damý barysynda bul dúnıetanymdyq júıe óziniń negizgi máıegin saqtaı otyryp, burynǵy dástúrli dúnıetanymmen sabaqtasa otyryp, ózgeretinin baıqaımyz.
(jalǵasy bar)
Jomart JEŃISULY,
tarıh ǵylymdarynyń kandıdaty
Saq, ǵun jáne Qazaq handyǵynyń aralyǵynda edáýir ýaqyt ótip, túrli saıası-mádenı, ekonomıkalyq erekshelikterge toly tarıhı kezeńder ótkenmen osy memleketter arasynda, olardyń damý deńgeıiniń ártúrligine qaramastan tarıhı sabaqtastyq, ıdeıalyq uqsastyq, dástúr jalǵastyǵy oryn aldy.
Adamzat tarıhynyń óte erte kezeńderiniń ózinde ejelgi adamdar dúrkin-dúrkin saıası-ekonomıkalyq, tabıǵı klımattyq jaǵdaılarǵa baılanysty kúrdeli etnıkalyq aralasýlarǵa alyp keletin sapyrylystardy bastan ótkerdi. Bul sapyrylystar kóne adamdardyń mádenı, dúnıetanymdyq, tipti, nácildik turǵydan bip-bipimen jaqyndasýyna, «tájirıbe almasýlaryna» alyp kelgenmen de, ult dúnıetanymy men bolmysyna jat, asa qaterli ıdeıalar memleket ipgecin shaıqaltty. Osyndaı úderister barysynda tek saıası turǵyda ǵana emes, mádenı turǵyda da basymdyq tanytatyn etno-mádenı toptar ózderimen anaǵurlym álsizderin assımlıaııalandyryp, jutyp qoıdy. Etnostyń sharýashylyq tıpi men mádenı-rýhanı tutastyǵyna muryndyq bolǵan osy dástúr jalǵastyǵy tarıh boıynda memleket qurýshy etnostyń taǵdyryn sheshti. Osy aralas-quralastyń deniniń qazaq tarıhy úshin sátti ótip, aıtarlyqtaı zardaptar ákelmegenin baıqaǵan zertteýshiler de «kóshpeliler ómirinde ǵasyrlar almasýyna oraı qoǵamdyq qurylymǵa ýaqyt óz túzetýin engizgenmen, túp negizdiń ózgeriske túse bermeıtini belgili. Tarıh betinde ár kezeńde bipin-bipi yǵystyryp, bipiniń ornyn bipi basqan kóshpeli halyqtardyń halyqtyq ataýlary men olar qurǵan memleketterdiń aty ózgerip jatqanymen, olardyń ishki qurylymdyq júıesinde erekshe bip nazar aýdararlyq aý ytqýlardyń bola bermeıtini de sodan», - [1,77-6] dep oryndy kópcetti.
Tarıhtaǵy saıası-ıdeıalyq alasapyrandarǵa tótep bepip, sabaqtastyq pen uqsastyqtyń saqtalýyna sebep bolǵan negiz ne edi?
Memlekettik qurylymdaǵy bıliktiń qatań muragerlik dástúri me, joq álde sol zamanǵy saıası-ekonomıkalyq ahýal ma? Degenmen, eger tól tarıhymyzǵa nazar salsaq qazipgi terrıtorııamyzda jasaǵan órkenıetterdiń alýan túrliligin baıqaımyz. Arheologııalyq jumystar dálel bolatyn jerimizdegi mádenı qabattardyń materıaldyq úlgilerdiń tarıhı kezeńderdiń birkelki bolmaǵanyn dáleldeıdi. Otyryqshylyq mádenıet kóshpendilik dástúrmen kezek-kezek almasa, bipiniń izin bipi basa otyryp, óz mádenı qabattaryn jasady. Sonda hronologııalyq kezeńder boıynda azdaǵan ózgeriske ushyraǵanmen óz ózegin saqtaı otyryp, damyǵan memlekettiliktiń kúni keshege deıin sabaqtasa jalǵasyn tabýyna tek óz bastaýyn mıfologııalyq dúnıetanymnan alatyn, keıingi dáýirlerde ózge ıdeologııalyq júıelermen tolyqqan dáctúpli dúnıetanymnyń ómipsheńdiginiń sebep bolǵany belgili bolyp otyr.
Eger dúnıetanymdy biz álemdi rýhanı turǵyda ıgerý, álemniń tabıǵat jáne adam sııaqty negizi quramdarynyń araqatynasy retinde bilsek, tarıhtyń damý barysynda bul dúnıetanymdyq júıe óziniń negizgi máıegin saqtaı otyryp, burynǵy dástúrli dúnıetanymmen sabaqtasa otyryp, ózgeretinin baıqaımyz.
(jalǵasy bar)
Jomart JEŃISULY,
tarıh ǵylymdarynyń kandıdaty
Saq, ǵun jáne Qazaq handyǵynyń aralyǵynda edáýir ýaqyt ótip, túrli saıası-mádenı, ekonomıkalyq erekshelikterge toly tarıhı kezeńder ótkenmen osy memleketter arasynda, olardyń damý deńgeıiniń ártúrligine qaramastan tarıhı sabaqtastyq, ıdeıalyq uqsastyq, dástúr jalǵastyǵy oryn aldy.
Adamzat tarıhynyń óte erte kezeńderiniń ózinde ejelgi adamdar dúrkin-dúrkin saıası-ekonomıkalyq, tabıǵı klımattyq jaǵdaılarǵa baılanysty kúrdeli etnıkalyq aralasýlarǵa alyp keletin sapyrylystardy bastan ótkerdi. Bul sapyrylystar kóne adamdardyń mádenı, dúnıetanymdyq, tipti, nácildik turǵydan bip-bipimen jaqyndasýyna, «tájirıbe almasýlaryna» alyp kelgenmen de, ult dúnıetanymy men bolmysyna jat, asa qaterli ıdeıalar memleket ipgecin shaıqaltty. Osyndaı úderister barysynda tek saıası turǵyda ǵana emes, mádenı turǵyda da basymdyq tanytatyn etno-mádenı toptar ózderimen anaǵurlym álsizderin assımlıaııalandyryp, jutyp qoıdy. Etnostyń sharýashylyq tıpi men mádenı-rýhanı tutastyǵyna muryndyq bolǵan osy dástúr jalǵastyǵy tarıh boıynda memleket qurýshy etnostyń taǵdyryn sheshti. Osy aralas-quralastyń deniniń qazaq tarıhy úshin sátti ótip, aıtarlyqtaı zardaptar ákelmegenin baıqaǵan zertteýshiler de «kóshpeliler ómirinde ǵasyrlar almasýyna oraı qoǵamdyq qurylymǵa ýaqyt óz túzetýin engizgenmen, túp negizdiń ózgeriske túse bermeıtini belgili. Tarıh betinde ár kezeńde bipin-bipi yǵystyryp, bipiniń ornyn bipi basqan kóshpeli halyqtardyń halyqtyq ataýlary men olar qurǵan memleketterdiń aty ózgerip jatqanymen, olardyń ishki qurylymdyq júıesinde erekshe bip nazar aýdararlyq aý ytqýlardyń bola bermeıtini de sodan», - [1,77-6] dep oryndy kópcetti.
Tarıhtaǵy saıası-ıdeıalyq alasapyrandarǵa tótep bepip, sabaqtastyq pen uqsastyqtyń saqtalýyna sebep bolǵan negiz ne edi?
Memlekettik qurylymdaǵy bıliktiń qatań muragerlik dástúri me, joq álde sol zamanǵy saıası-ekonomıkalyq ahýal ma? Degenmen, eger tól tarıhymyzǵa nazar salsaq qazipgi terrıtorııamyzda jasaǵan órkenıetterdiń alýan túrliligin baıqaımyz. Arheologııalyq jumystar dálel bolatyn jerimizdegi mádenı qabattardyń materıaldyq úlgilerdiń tarıhı kezeńderdiń birkelki bolmaǵanyn dáleldeıdi. Otyryqshylyq mádenıet kóshpendilik dástúrmen kezek-kezek almasa, bipiniń izin bipi basa otyryp, óz mádenı qabattaryn jasady. Sonda hronologııalyq kezeńder boıynda azdaǵan ózgeriske ushyraǵanmen óz ózegin saqtaı otyryp, damyǵan memlekettiliktiń kúni keshege deıin sabaqtasa jalǵasyn tabýyna tek óz bastaýyn mıfologııalyq dúnıetanymnan alatyn, keıingi dáýirlerde ózge ıdeologııalyq júıelermen tolyqqan dáctúpli dúnıetanymnyń ómipsheńdiginiń sebep bolǵany belgili bolyp otyr.
Eger dúnıetanymdy biz álemdi rýhanı turǵyda ıgerý, álemniń tabıǵat jáne adam sııaqty negizi quramdarynyń araqatynasy retinde bilsek, tarıhtyń damý barysynda bul dúnıetanymdyq júıe óziniń negizgi máıegin saqtaı otyryp, burynǵy dástúrli dúnıetanymmen sabaqtasa otyryp, ózgeretinin baıqaımyz.
(jalǵasy bar)
Jomart JEŃISULY,
tarıh ǵylymdarynyń kandıdaty
Saq, ǵun jáne Qazaq handyǵynyń aralyǵynda edáýir ýaqyt ótip, túrli saıası-mádenı, ekonomıkalyq erekshelikterge toly tarıhı kezeńder ótkenmen osy memleketter arasynda, olardyń damý deńgeıiniń ártúrligine qaramastan tarıhı sabaqtastyq, ıdeıalyq uqsastyq, dástúr jalǵastyǵy oryn aldy.
Adamzat tarıhynyń óte erte kezeńderiniń ózinde ejelgi adamdar dúrkin-dúrkin saıası-ekonomıkalyq, tabıǵı klımattyq jaǵdaılarǵa baılanysty kúrdeli etnıkalyq aralasýlarǵa alyp keletin sapyrylystardy bastan ótkerdi. Bul sapyrylystar kóne adamdardyń mádenı, dúnıetanymdyq, tipti, nácildik turǵydan bip-bipimen jaqyndasýyna, «tájirıbe almasýlaryna» alyp kelgenmen de, ult dúnıetanymy men bolmysyna jat, asa qaterli ıdeıalar memleket ipgecin shaıqaltty. Osyndaı úderister barysynda tek saıası turǵyda ǵana emes, mádenı turǵyda da basymdyq tanytatyn etno-mádenı toptar ózderimen anaǵurlym álsizderin assımlıaııalandyryp, jutyp qoıdy. Etnostyń sharýashylyq tıpi men mádenı-rýhanı tutastyǵyna muryndyq bolǵan osy dástúr jalǵastyǵy tarıh boıynda memleket qurýshy etnostyń taǵdyryn sheshti. Osy aralas-quralastyń deniniń qazaq tarıhy úshin sátti ótip, aıtarlyqtaı zardaptar ákelmegenin baıqaǵan zertteýshiler de «kóshpeliler ómirinde ǵasyrlar almasýyna oraı qoǵamdyq qurylymǵa ýaqyt óz túzetýin engizgenmen, túp negizdiń ózgeriske túse bermeıtini belgili. Tarıh betinde ár kezeńde bipin-bipi yǵystyryp, bipiniń ornyn bipi basqan kóshpeli halyqtardyń halyqtyq ataýlary men olar qurǵan memleketterdiń aty ózgerip jatqanymen, olardyń ishki qurylymdyq júıesinde erekshe bip nazar aýdararlyq aý ytqýlardyń bola bermeıtini de sodan», - [1,77-6] dep oryndy kópcetti.
Tarıhtaǵy saıası-ıdeıalyq alasapyrandarǵa tótep bepip, sabaqtastyq pen uqsastyqtyń saqtalýyna sebep bolǵan negiz ne edi?
Memlekettik qurylymdaǵy bıliktiń qatań muragerlik dástúri me, joq álde sol zamanǵy saıası-ekonomıkalyq ahýal ma? Degenmen, eger tól tarıhymyzǵa nazar salsaq qazipgi terrıtorııamyzda jasaǵan órkenıetterdiń alýan túrliligin baıqaımyz. Arheologııalyq jumystar dálel bolatyn jerimizdegi mádenı qabattardyń materıaldyq úlgilerdiń tarıhı kezeńderdiń birkelki bolmaǵanyn dáleldeıdi. Otyryqshylyq mádenıet kóshpendilik dástúrmen kezek-kezek almasa, bipiniń izin bipi basa otyryp, óz mádenı qabattaryn jasady. Sonda hronologııalyq kezeńder boıynda azdaǵan ózgeriske ushyraǵanmen óz ózegin saqtaı otyryp, damyǵan memlekettiliktiń kúni keshege deıin sabaqtasa jalǵasyn tabýyna tek óz bastaýyn mıfologııalyq dúnıetanymnan alatyn, keıingi dáýirlerde ózge ıdeologııalyq júıelermen tolyqqan dáctúpli dúnıetanymnyń ómipsheńdiginiń sebep bolǵany belgili bolyp otyr.
Eger dúnıetanymdy biz álemdi rýhanı turǵyda ıgerý, álemniń tabıǵat jáne adam sııaqty negizi quramdarynyń araqatynasy retinde bilsek, tarıhtyń damý barysynda bul dúnıetanymdyq júıe óziniń negizgi máıegin saqtaı otyryp, burynǵy dástúrli dúnıetanymmen sabaqtasa otyryp, ózgeretinin baıqaımyz.
(jalǵasy bar)
Jomart JEŃISULY,
tarıh ǵylymdarynyń kandıdaty
Saq, ǵun jáne Qazaq handyǵynyń aralyǵynda edáýir ýaqyt ótip, túrli saıası-mádenı, ekonomıkalyq erekshelikterge toly tarıhı kezeńder ótkenmen osy memleketter arasynda, olardyń damý deńgeıiniń ártúrligine qaramastan tarıhı sabaqtastyq, ıdeıalyq uqsastyq, dástúr jalǵastyǵy oryn aldy.
Adamzat tarıhynyń óte erte kezeńderiniń ózinde ejelgi adamdar dúrkin-dúrkin saıası-ekonomıkalyq, tabıǵı klımattyq jaǵdaılarǵa baılanysty kúrdeli etnıkalyq aralasýlarǵa alyp keletin sapyrylystardy bastan ótkerdi. Bul sapyrylystar kóne adamdardyń mádenı, dúnıetanymdyq, tipti, nácildik turǵydan bip-bipimen jaqyndasýyna, «tájirıbe almasýlaryna» alyp kelgenmen de, ult dúnıetanymy men bolmysyna jat, asa qaterli ıdeıalar memleket ipgecin shaıqaltty. Osyndaı úderister barysynda tek saıası turǵyda ǵana emes, mádenı turǵyda da basymdyq tanytatyn etno-mádenı toptar ózderimen anaǵurlym álsizderin assımlıaııalandyryp, jutyp qoıdy. Etnostyń sharýashylyq tıpi men mádenı-rýhanı tutastyǵyna muryndyq bolǵan osy dástúr jalǵastyǵy tarıh boıynda memleket qurýshy etnostyń taǵdyryn sheshti. Osy aralas-quralastyń deniniń qazaq tarıhy úshin sátti ótip, aıtarlyqtaı zardaptar ákelmegenin baıqaǵan zertteýshiler de «kóshpeliler ómirinde ǵasyrlar almasýyna oraı qoǵamdyq qurylymǵa ýaqyt óz túzetýin engizgenmen, túp negizdiń ózgeriske túse bermeıtini belgili. Tarıh betinde ár kezeńde bipin-bipi yǵystyryp, bipiniń ornyn bipi basqan kóshpeli halyqtardyń halyqtyq ataýlary men olar qurǵan memleketterdiń aty ózgerip jatqanymen, olardyń ishki qurylymdyq júıesinde erekshe bip nazar aýdararlyq aý ytqýlardyń bola bermeıtini de sodan», - [1,77-6] dep oryndy kópcetti.
Tarıhtaǵy saıası-ıdeıalyq alasapyrandarǵa tótep bepip, sabaqtastyq pen uqsastyqtyń saqtalýyna sebep bolǵan negiz ne edi?
Memlekettik qurylymdaǵy bıliktiń qatań muragerlik dástúri me, joq álde sol zamanǵy saıası-ekonomıkalyq ahýal ma? Degenmen, eger tól tarıhymyzǵa nazar salsaq qazipgi terrıtorııamyzda jasaǵan órkenıetterdiń alýan túrliligin baıqaımyz. Arheologııalyq jumystar dálel bolatyn jerimizdegi mádenı qabattardyń materıaldyq úlgilerdiń tarıhı kezeńderdiń birkelki bolmaǵanyn dáleldeıdi. Otyryqshylyq mádenıet kóshpendilik dástúrmen kezek-kezek almasa, bipiniń izin bipi basa otyryp, óz mádenı qabattaryn jasady. Sonda hronologııalyq kezeńder boıynda azdaǵan ózgeriske ushyraǵanmen óz ózegin saqtaı otyryp, damyǵan memlekettiliktiń kúni keshege deıin sabaqtasa jalǵasyn tabýyna tek óz bastaýyn mıfologııalyq dúnıetanymnan alatyn, keıingi dáýirlerde ózge ıdeologııalyq júıelermen tolyqqan dáctúpli dúnıetanymnyń ómipsheńdiginiń sebep bolǵany belgili bolyp otyr.
Eger dúnıetanymdy biz álemdi rýhanı turǵyda ıgerý, álemniń tabıǵat jáne adam sııaqty negizi quramdarynyń araqatynasy retinde bilsek, tarıhtyń damý barysynda bul dúnıetanymdyq júıe óziniń negizgi máıegin saqtaı otyryp, burynǵy dástúrli dúnıetanymmen sabaqtasa otyryp, ózgeretinin baıqaımyz.
(jalǵasy bar)
Jomart JEŃISULY,
tarıh ǵylymdarynyń kandıdaty
Saq, ǵun jáne Qazaq handyǵynyń aralyǵynda edáýir ýaqyt ótip, túrli saıası-mádenı, ekonomıkalyq erekshelikterge toly tarıhı kezeńder ótkenmen osy memleketter arasynda, olardyń damý deńgeıiniń ártúrligine qaramastan tarıhı sabaqtastyq, ıdeıalyq uqsastyq, dástúr jalǵastyǵy oryn aldy.
Adamzat tarıhynyń óte erte kezeńderiniń ózinde ejelgi adamdar dúrkin-dúrkin saıası-ekonomıkalyq, tabıǵı klımattyq jaǵdaılarǵa baılanysty kúrdeli etnıkalyq aralasýlarǵa alyp keletin sapyrylystardy bastan ótkerdi. Bul sapyrylystar kóne adamdardyń mádenı, dúnıetanymdyq, tipti, nácildik turǵydan bip-bipimen jaqyndasýyna, «tájirıbe almasýlaryna» alyp kelgenmen de, ult dúnıetanymy men bolmysyna jat, asa qaterli ıdeıalar memleket ipgecin shaıqaltty. Osyndaı úderister barysynda tek saıası turǵyda ǵana emes, mádenı turǵyda da basymdyq tanytatyn etno-mádenı toptar ózderimen anaǵurlym álsizderin assımlıaııalandyryp, jutyp qoıdy. Etnostyń sharýashylyq tıpi men mádenı-rýhanı tutastyǵyna muryndyq bolǵan osy dástúr jalǵastyǵy tarıh boıynda memleket qurýshy etnostyń taǵdyryn sheshti. Osy aralas-quralastyń deniniń qazaq tarıhy úshin sátti ótip, aıtarlyqtaı zardaptar ákelmegenin baıqaǵan zertteýshiler de «kóshpeliler ómirinde ǵasyrlar almasýyna oraı qoǵamdyq qurylymǵa ýaqyt óz túzetýin engizgenmen, túp negizdiń ózgeriske túse bermeıtini belgili. Tarıh betinde ár kezeńde bipin-bipi yǵystyryp, bipiniń ornyn bipi basqan kóshpeli halyqtardyń halyqtyq ataýlary men olar qurǵan memleketterdiń aty ózgerip jatqanymen, olardyń ishki qurylymdyq júıesinde erekshe bip nazar aýdararlyq aý ytqýlardyń bola bermeıtini de sodan», - [1,77-6] dep oryndy kópcetti.
Tarıhtaǵy saıası-ıdeıalyq alasapyrandarǵa tótep bepip, sabaqtastyq pen uqsastyqtyń saqtalýyna sebep bolǵan negiz ne edi?
Memlekettik qurylymdaǵy bıliktiń qatań muragerlik dástúri me, joq álde sol zamanǵy saıası-ekonomıkalyq ahýal ma? Degenmen, eger tól tarıhymyzǵa nazar salsaq qazipgi terrıtorııamyzda jasaǵan órkenıetterdiń alýan túrliligin baıqaımyz. Arheologııalyq jumystar dálel bolatyn jerimizdegi mádenı qabattardyń materıaldyq úlgilerdiń tarıhı kezeńderdiń birkelki bolmaǵanyn dáleldeıdi. Otyryqshylyq mádenıet kóshpendilik dástúrmen kezek-kezek almasa, bipiniń izin bipi basa otyryp, óz mádenı qabattaryn jasady. Sonda hronologııalyq kezeńder boıynda azdaǵan ózgeriske ushyraǵanmen óz ózegin saqtaı otyryp, damyǵan memlekettiliktiń kúni keshege deıin sabaqtasa jalǵasyn tabýyna tek óz bastaýyn mıfologııalyq dúnıetanymnan alatyn, keıingi dáýirlerde ózge ıdeologııalyq júıelermen tolyqqan dáctúpli dúnıetanymnyń ómipsheńdiginiń sebep bolǵany belgili bolyp otyr.
Eger dúnıetanymdy biz álemdi rýhanı turǵyda ıgerý, álemniń tabıǵat jáne adam sııaqty negizi quramdarynyń araqatynasy retinde bilsek, tarıhtyń damý barysynda bul dúnıetanymdyq júıe óziniń negizgi máıegin saqtaı otyryp, burynǵy dástúrli dúnıetanymmen sabaqtasa otyryp, ózgeretinin baıqaımyz.
(jalǵasy bar)
Jomart JEŃISULY,
tarıh ǵylymdarynyń kandıdaty
Saq, ǵun jáne Qazaq handyǵynyń aralyǵynda edáýir ýaqyt ótip, túrli saıası-mádenı, ekonomıkalyq erekshelikterge toly tarıhı kezeńder ótkenmen osy memleketter arasynda, olardyń damý deńgeıiniń ártúrligine qaramastan tarıhı sabaqtastyq, ıdeıalyq uqsastyq, dástúr jalǵastyǵy oryn aldy.
Adamzat tarıhynyń óte erte kezeńderiniń ózinde ejelgi adamdar dúrkin-dúrkin saıası-ekonomıkalyq, tabıǵı klımattyq jaǵdaılarǵa baılanysty kúrdeli etnıkalyq aralasýlarǵa alyp keletin sapyrylystardy bastan ótkerdi. Bul sapyrylystar kóne adamdardyń mádenı, dúnıetanymdyq, tipti, nácildik turǵydan bip-bipimen jaqyndasýyna, «tájirıbe almasýlaryna» alyp kelgenmen de, ult dúnıetanymy men bolmysyna jat, asa qaterli ıdeıalar memleket ipgecin shaıqaltty. Osyndaı úderister barysynda tek saıası turǵyda ǵana emes, mádenı turǵyda da basymdyq tanytatyn etno-mádenı toptar ózderimen anaǵurlym álsizderin assımlıaııalandyryp, jutyp qoıdy. Etnostyń sharýashylyq tıpi men mádenı-rýhanı tutastyǵyna muryndyq bolǵan osy dástúr jalǵastyǵy tarıh boıynda memleket qurýshy etnostyń taǵdyryn sheshti. Osy aralas-quralastyń deniniń qazaq tarıhy úshin sátti ótip, aıtarlyqtaı zardaptar ákelmegenin baıqaǵan zertteýshiler de «kóshpeliler ómirinde ǵasyrlar almasýyna oraı qoǵamdyq qurylymǵa ýaqyt óz túzetýin engizgenmen, túp negizdiń ózgeriske túse bermeıtini belgili. Tarıh betinde ár kezeńde bipin-bipi yǵystyryp, bipiniń ornyn bipi basqan kóshpeli halyqtardyń halyqtyq ataýlary men olar qurǵan memleketterdiń aty ózgerip jatqanymen, olardyń ishki qurylymdyq júıesinde erekshe bip nazar aýdararlyq aý ytqýlardyń bola bermeıtini de sodan», - [1,77-6] dep oryndy kópcetti.
Tarıhtaǵy saıası-ıdeıalyq alasapyrandarǵa tótep bepip, sabaqtastyq pen uqsastyqtyń saqtalýyna sebep bolǵan negiz ne edi?
Memlekettik qurylymdaǵy bıliktiń qatań muragerlik dástúri me, joq álde sol zamanǵy saıası-ekonomıkalyq ahýal ma? Degenmen, eger tól tarıhymyzǵa nazar salsaq qazipgi terrıtorııamyzda jasaǵan órkenıetterdiń alýan túrliligin baıqaımyz. Arheologııalyq jumystar dálel bolatyn jerimizdegi mádenı qabattardyń materıaldyq úlgilerdiń tarıhı kezeńderdiń birkelki bolmaǵanyn dáleldeıdi. Otyryqshylyq mádenıet kóshpendilik dástúrmen kezek-kezek almasa, bipiniń izin bipi basa otyryp, óz mádenı qabattaryn jasady. Sonda hronologııalyq kezeńder boıynda azdaǵan ózgeriske ushyraǵanmen óz ózegin saqtaı otyryp, damyǵan memlekettiliktiń kúni keshege deıin sabaqtasa jalǵasyn tabýyna tek óz bastaýyn mıfologııalyq dúnıetanymnan alatyn, keıingi dáýirlerde ózge ıdeologııalyq júıelermen tolyqqan dáctúpli dúnıetanymnyń ómipsheńdiginiń sebep bolǵany belgili bolyp otyr.
Eger dúnıetanymdy biz álemdi rýhanı turǵyda ıgerý, álemniń tabıǵat jáne adam sııaqty negizi quramdarynyń araqatynasy retinde bilsek, tarıhtyń damý barysynda bul dúnıetanymdyq júıe óziniń negizgi máıegin saqtaı otyryp, burynǵy dástúrli dúnıetanymmen sabaqtasa otyryp, ózgeretinin baıqaımyz.
(jalǵasy bar)
Jomart JEŃISULY,
tarıh ǵylymdarynyń kandıdaty
Saq, ǵun jáne Qazaq handyǵynyń aralyǵynda edáýir ýaqyt ótip, túrli saıası-mádenı, ekonomıkalyq erekshelikterge toly tarıhı kezeńder ótkenmen osy memleketter arasynda, olardyń damý deńgeıiniń ártúrligine qaramastan tarıhı sabaqtastyq, ıdeıalyq uqsastyq, dástúr jalǵastyǵy oryn aldy.
Adamzat tarıhynyń óte erte kezeńderiniń ózinde ejelgi adamdar dúrkin-dúrkin saıası-ekonomıkalyq, tabıǵı klımattyq jaǵdaılarǵa baılanysty kúrdeli etnıkalyq aralasýlarǵa alyp keletin sapyrylystardy bastan ótkerdi. Bul sapyrylystar kóne adamdardyń mádenı, dúnıetanymdyq, tipti, nácildik turǵydan bip-bipimen jaqyndasýyna, «tájirıbe almasýlaryna» alyp kelgenmen de, ult dúnıetanymy men bolmysyna jat, asa qaterli ıdeıalar memleket ipgecin shaıqaltty. Osyndaı úderister barysynda tek saıası turǵyda ǵana emes, mádenı turǵyda da basymdyq tanytatyn etno-mádenı toptar ózderimen anaǵurlym álsizderin assımlıaııalandyryp, jutyp qoıdy. Etnostyń sharýashylyq tıpi men mádenı-rýhanı tutastyǵyna muryndyq bolǵan osy dástúr jalǵastyǵy tarıh boıynda memleket qurýshy etnostyń taǵdyryn sheshti. Osy aralas-quralastyń deniniń qazaq tarıhy úshin sátti ótip, aıtarlyqtaı zardaptar ákelmegenin baıqaǵan zertteýshiler de «kóshpeliler ómirinde ǵasyrlar almasýyna oraı qoǵamdyq qurylymǵa ýaqyt óz túzetýin engizgenmen, túp negizdiń ózgeriske túse bermeıtini belgili. Tarıh betinde ár kezeńde bipin-bipi yǵystyryp, bipiniń ornyn bipi basqan kóshpeli halyqtardyń halyqtyq ataýlary men olar qurǵan memleketterdiń aty ózgerip jatqanymen, olardyń ishki qurylymdyq júıesinde erekshe bip nazar aýdararlyq aý ytqýlardyń bola bermeıtini de sodan», - [1,77-6] dep oryndy kópcetti.
Tarıhtaǵy saıası-ıdeıalyq alasapyrandarǵa tótep bepip, sabaqtastyq pen uqsastyqtyń saqtalýyna sebep bolǵan negiz ne edi?
Memlekettik qurylymdaǵy bıliktiń qatań muragerlik dástúri me, joq álde sol zamanǵy saıası-ekonomıkalyq ahýal ma? Degenmen, eger tól tarıhymyzǵa nazar salsaq qazipgi terrıtorııamyzda jasaǵan órkenıetterdiń alýan túrliligin baıqaımyz. Arheologııalyq jumystar dálel bolatyn jerimizdegi mádenı qabattardyń materıaldyq úlgilerdiń tarıhı kezeńderdiń birkelki bolmaǵanyn dáleldeıdi. Otyryqshylyq mádenıet kóshpendilik dástúrmen kezek-kezek almasa, bipiniń izin bipi basa otyryp, óz mádenı qabattaryn jasady. Sonda hronologııalyq kezeńder boıynda azdaǵan ózgeriske ushyraǵanmen óz ózegin saqtaı otyryp, damyǵan memlekettiliktiń kúni keshege deıin sabaqtasa jalǵasyn tabýyna tek óz bastaýyn mıfologııalyq dúnıetanymnan alatyn, keıingi dáýirlerde ózge ıdeologııalyq júıelermen tolyqqan dáctúpli dúnıetanymnyń ómipsheńdiginiń sebep bolǵany belgili bolyp otyr.
Eger dúnıetanymdy biz álemdi rýhanı turǵyda ıgerý, álemniń tabıǵat jáne adam sııaqty negizi quramdarynyń araqatynasy retinde bilsek, tarıhtyń damý barysynda bul dúnıetanymdyq júıe óziniń negizgi máıegin saqtaı otyryp, burynǵy dástúrli dúnıetanymmen sabaqtasa otyryp, ózgeretinin baıqaımyz.
(jalǵasy bar)
Jomart JEŃISULY,
tarıh ǵylymdarynyń kandıdaty
Saq, ǵun jáne Qazaq handyǵynyń aralyǵynda edáýir ýaqyt ótip, túrli saıası-mádenı, ekonomıkalyq erekshelikterge toly tarıhı kezeńder ótkenmen osy memleketter arasynda, olardyń damý deńgeıiniń ártúrligine qaramastan tarıhı sabaqtastyq, ıdeıalyq uqsastyq, dástúr jalǵastyǵy oryn aldy.
Adamzat tarıhynyń óte erte kezeńderiniń ózinde ejelgi adamdar dúrkin-dúrkin saıası-ekonomıkalyq, tabıǵı klımattyq jaǵdaılarǵa baılanysty kúrdeli etnıkalyq aralasýlarǵa alyp keletin sapyrylystardy bastan ótkerdi. Bul sapyrylystar kóne adamdardyń mádenı, dúnıetanymdyq, tipti, nácildik turǵydan bip-bipimen jaqyndasýyna, «tájirıbe almasýlaryna» alyp kelgenmen de, ult dúnıetanymy men bolmysyna jat, asa qaterli ıdeıalar memleket ipgecin shaıqaltty. Osyndaı úderister barysynda tek saıası turǵyda ǵana emes, mádenı turǵyda da basymdyq tanytatyn etno-mádenı toptar ózderimen anaǵurlym álsizderin assımlıaııalandyryp, jutyp qoıdy. Etnostyń sharýashylyq tıpi men mádenı-rýhanı tutastyǵyna muryndyq bolǵan osy dástúr jalǵastyǵy tarıh boıynda memleket qurýshy etnostyń taǵdyryn sheshti. Osy aralas-quralastyń deniniń qazaq tarıhy úshin sátti ótip, aıtarlyqtaı zardaptar ákelmegenin baıqaǵan zertteýshiler de «kóshpeliler ómirinde ǵasyrlar almasýyna oraı qoǵamdyq qurylymǵa ýaqyt óz túzetýin engizgenmen, túp negizdiń ózgeriske túse bermeıtini belgili. Tarıh betinde ár kezeńde bipin-bipi yǵystyryp, bipiniń ornyn bipi basqan kóshpeli halyqtardyń halyqtyq ataýlary men olar qurǵan memleketterdiń aty ózgerip jatqanymen, olardyń ishki qurylymdyq júıesinde erekshe bip nazar aýdararlyq aý ytqýlardyń bola bermeıtini de sodan», - [1,77-6] dep oryndy kópcetti.
Tarıhtaǵy saıası-ıdeıalyq alasapyrandarǵa tótep bepip, sabaqtastyq pen uqsastyqtyń saqtalýyna sebep bolǵan negiz ne edi?
Memlekettik qurylymdaǵy bıliktiń qatań muragerlik dástúri me, joq álde sol zamanǵy saıası-ekonomıkalyq ahýal ma? Degenmen, eger tól tarıhymyzǵa nazar salsaq qazipgi terrıtorııamyzda jasaǵan órkenıetterdiń alýan túrliligin baıqaımyz. Arheologııalyq jumystar dálel bolatyn jerimizdegi mádenı qabattardyń materıaldyq úlgilerdiń tarıhı kezeńderdiń birkelki bolmaǵanyn dáleldeıdi. Otyryqshylyq mádenıet kóshpendilik dástúrmen kezek-kezek almasa, bipiniń izin bipi basa otyryp, óz mádenı qabattaryn jasady. Sonda hronologııalyq kezeńder boıynda azdaǵan ózgeriske ushyraǵanmen óz ózegin saqtaı otyryp, damyǵan memlekettiliktiń kúni keshege deıin sabaqtasa jalǵasyn tabýyna tek óz bastaýyn mıfologııalyq dúnıetanymnan alatyn, keıingi dáýirlerde ózge ıdeologııalyq júıelermen tolyqqan dáctúpli dúnıetanymnyń ómipsheńdiginiń sebep bolǵany belgili bolyp otyr.
Eger dúnıetanymdy biz álemdi rýhanı turǵyda ıgerý, álemniń tabıǵat jáne adam sııaqty negizi quramdarynyń araqatynasy retinde bilsek, tarıhtyń damý barysynda bul dúnıetanymdyq júıe óziniń negizgi máıegin saqtaı otyryp, burynǵy dástúrli dúnıetanymmen sabaqtasa otyryp, ózgeretinin baıqaımyz.
(jalǵasy bar)
Jomart JEŃISULY,
tarıh ǵylymdarynyń kandıdaty
Saq, ǵun jáne Qazaq handyǵynyń aralyǵynda edáýir ýaqyt ótip, túrli saıası-mádenı, ekonomıkalyq erekshelikterge toly tarıhı kezeńder ótkenmen osy memleketter arasynda, olardyń damý deńgeıiniń ártúrligine qaramastan tarıhı sabaqtastyq, ıdeıalyq uqsastyq, dástúr jalǵastyǵy oryn aldy.
Adamzat tarıhynyń óte erte kezeńderiniń ózinde ejelgi adamdar dúrkin-dúrkin saıası-ekonomıkalyq, tabıǵı klımattyq jaǵdaılarǵa baılanysty kúrdeli etnıkalyq aralasýlarǵa alyp keletin sapyrylystardy bastan ótkerdi. Bul sapyrylystar kóne adamdardyń mádenı, dúnıetanymdyq, tipti, nácildik turǵydan bip-bipimen jaqyndasýyna, «tájirıbe almasýlaryna» alyp kelgenmen de, ult dúnıetanymy men bolmysyna jat, asa qaterli ıdeıalar memleket ipgecin shaıqaltty. Osyndaı úderister barysynda tek saıası turǵyda ǵana emes, mádenı turǵyda da basymdyq tanytatyn etno-mádenı toptar ózderimen anaǵurlym álsizderin assımlıaııalandyryp, jutyp qoıdy. Etnostyń sharýashylyq tıpi men mádenı-rýhanı tutastyǵyna muryndyq bolǵan osy dástúr jalǵastyǵy tarıh boıynda memleket qurýshy etnostyń taǵdyryn sheshti. Osy aralas-quralastyń deniniń qazaq tarıhy úshin sátti ótip, aıtarlyqtaı zardaptar ákelmegenin baıqaǵan zertteýshiler de «kóshpeliler ómirinde ǵasyrlar almasýyna oraı qoǵamdyq qurylymǵa ýaqyt óz túzetýin engizgenmen, túp negizdiń ózgeriske túse bermeıtini belgili. Tarıh betinde ár kezeńde bipin-bipi yǵystyryp, bipiniń ornyn bipi basqan kóshpeli halyqtardyń halyqtyq ataýlary men olar qurǵan memleketterdiń aty ózgerip jatqanymen, olardyń ishki qurylymdyq júıesinde erekshe bip nazar aýdararlyq aý ytqýlardyń bola bermeıtini de sodan», - [1,77-6] dep oryndy kópcetti.
Tarıhtaǵy saıası-ıdeıalyq alasapyrandarǵa tótep bepip, sabaqtastyq pen uqsastyqtyń saqtalýyna sebep bolǵan negiz ne edi?
Memlekettik qurylymdaǵy bıliktiń qatań muragerlik dástúri me, joq álde sol zamanǵy saıası-ekonomıkalyq ahýal ma? Degenmen, eger tól tarıhymyzǵa nazar salsaq qazipgi terrıtorııamyzda jasaǵan órkenıetterdiń alýan túrliligin baıqaımyz. Arheologııalyq jumystar dálel bolatyn jerimizdegi mádenı qabattardyń materıaldyq úlgilerdiń tarıhı kezeńderdiń birkelki bolmaǵanyn dáleldeıdi. Otyryqshylyq mádenıet kóshpendilik dástúrmen kezek-kezek almasa, bipiniń izin bipi basa otyryp, óz mádenı qabattaryn jasady. Sonda hronologııalyq kezeńder boıynda azdaǵan ózgeriske ushyraǵanmen óz ózegin saqtaı otyryp, damyǵan memlekettiliktiń kúni keshege deıin sabaqtasa jalǵasyn tabýyna tek óz bastaýyn mıfologııalyq dúnıetanymnan alatyn, keıingi dáýirlerde ózge ıdeologııalyq júıelermen tolyqqan dáctúpli dúnıetanymnyń ómipsheńdiginiń sebep bolǵany belgili bolyp otyr.
Eger dúnıetanymdy biz álemdi rýhanı turǵyda ıgerý, álemniń tabıǵat jáne adam sııaqty negizi quramdarynyń araqatynasy retinde bilsek, tarıhtyń damý barysynda bul dúnıetanymdyq júıe óziniń negizgi máıegin saqtaı otyryp, burynǵy dástúrli dúnıetanymmen sabaqtasa otyryp, ózgeretinin baıqaımyz.
(jalǵasy bar)
Jomart JEŃISULY,
tarıh ǵylymdarynyń kandıdaty
Saq, ǵun jáne Qazaq handyǵynyń aralyǵynda edáýir ýaqyt ótip, túrli saıası-mádenı, ekonomıkalyq erekshelikterge toly tarıhı kezeńder ótkenmen osy memleketter arasynda, olardyń damý deńgeıiniń ártúrligine qaramastan tarıhı sabaqtastyq, ıdeıalyq uqsastyq, dástúr jalǵastyǵy oryn aldy.
Adamzat tarıhynyń óte erte kezeńderiniń ózinde ejelgi adamdar dúrkin-dúrkin saıası-ekonomıkalyq, tabıǵı klımattyq jaǵdaılarǵa baılanysty kúrdeli etnıkalyq aralasýlarǵa alyp keletin sapyrylystardy bastan ótkerdi. Bul sapyrylystar kóne adamdardyń mádenı, dúnıetanymdyq, tipti, nácildik turǵydan bip-bipimen jaqyndasýyna, «tájirıbe almasýlaryna» alyp kelgenmen de, ult dúnıetanymy men bolmysyna jat, asa qaterli ıdeıalar memleket ipgecin shaıqaltty. Osyndaı úderister barysynda tek saıası turǵyda ǵana emes, mádenı turǵyda da basymdyq tanytatyn etno-mádenı toptar ózderimen anaǵurlym álsizderin assımlıaııalandyryp, jutyp qoıdy. Etnostyń sharýashylyq tıpi men mádenı-rýhanı tutastyǵyna muryndyq bolǵan osy dástúr jalǵastyǵy tarıh boıynda memleket qurýshy etnostyń taǵdyryn sheshti. Osy aralas-quralastyń deniniń qazaq tarıhy úshin sátti ótip, aıtarlyqtaı zardaptar ákelmegenin baıqaǵan zertteýshiler de «kóshpeliler ómirinde ǵasyrlar almasýyna oraı qoǵamdyq qurylymǵa ýaqyt óz túzetýin engizgenmen, túp negizdiń ózgeriske túse bermeıtini belgili. Tarıh betinde ár kezeńde bipin-bipi yǵystyryp, bipiniń ornyn bipi basqan kóshpeli halyqtardyń halyqtyq ataýlary men olar qurǵan memleketterdiń aty ózgerip jatqanymen, olardyń ishki qurylymdyq júıesinde erekshe bip nazar aýdararlyq aý ytqýlardyń bola bermeıtini de sodan», - [1,77-6] dep oryndy kópcetti.
Tarıhtaǵy saıası-ıdeıalyq alasapyrandarǵa tótep bepip, sabaqtastyq pen uqsastyqtyń saqtalýyna sebep bolǵan negiz ne edi?
Memlekettik qurylymdaǵy bıliktiń qatań muragerlik dástúri me, joq álde sol zamanǵy saıası-ekonomıkalyq ahýal ma? Degenmen, eger tól tarıhymyzǵa nazar salsaq qazipgi terrıtorııamyzda jasaǵan órkenıetterdiń alýan túrliligin baıqaımyz. Arheologııalyq jumystar dálel bolatyn jerimizdegi mádenı qabattardyń materıaldyq úlgilerdiń tarıhı kezeńderdiń birkelki bolmaǵanyn dáleldeıdi. Otyryqshylyq mádenıet kóshpendilik dástúrmen kezek-kezek almasa, bipiniń izin bipi basa otyryp, óz mádenı qabattaryn jasady. Sonda hronologııalyq kezeńder boıynda azdaǵan ózgeriske ushyraǵanmen óz ózegin saqtaı otyryp, damyǵan memlekettiliktiń kúni keshege deıin sabaqtasa jalǵasyn tabýyna tek óz bastaýyn mıfologııalyq dúnıetanymnan alatyn, keıingi dáýirlerde ózge ıdeologııalyq júıelermen tolyqqan dáctúpli dúnıetanymnyń ómipsheńdiginiń sebep bolǵany belgili bolyp otyr.
Eger dúnıetanymdy biz álemdi rýhanı turǵyda ıgerý, álemniń tabıǵat jáne adam sııaqty negizi quramdarynyń araqatynasy retinde bilsek, tarıhtyń damý barysynda bul dúnıetanymdyq júıe óziniń negizgi máıegin saqtaı otyryp, burynǵy dástúrli dúnıetanymmen sabaqtasa otyryp, ózgeretinin baıqaımyz.
(jalǵasy bar)
Jomart JEŃISULY,
tarıh ǵylymdarynyń kandıdaty
Saq, ǵun jáne Qazaq handyǵynyń aralyǵynda edáýir ýaqyt ótip, túrli saıası-mádenı, ekonomıkalyq erekshelikterge toly tarıhı kezeńder ótkenmen osy memleketter arasynda, olardyń damý deńgeıiniń ártúrligine qaramastan tarıhı sabaqtastyq, ıdeıalyq uqsastyq, dástúr jalǵastyǵy oryn aldy.
Adamzat tarıhynyń óte erte kezeńderiniń ózinde ejelgi adamdar dúrkin-dúrkin saıası-ekonomıkalyq, tabıǵı klımattyq jaǵdaılarǵa baılanysty kúrdeli etnıkalyq aralasýlarǵa alyp keletin sapyrylystardy bastan ótkerdi. Bul sapyrylystar kóne adamdardyń mádenı, dúnıetanymdyq, tipti, nácildik turǵydan bip-bipimen jaqyndasýyna, «tájirıbe almasýlaryna» alyp kelgenmen de, ult dúnıetanymy men bolmysyna jat, asa qaterli ıdeıalar memleket ipgecin shaıqaltty. Osyndaı úderister barysynda tek saıası turǵyda ǵana emes, mádenı turǵyda da basymdyq tanytatyn etno-mádenı toptar ózderimen anaǵurlym álsizderin assımlıaııalandyryp, jutyp qoıdy. Etnostyń sharýashylyq tıpi men mádenı-rýhanı tutastyǵyna muryndyq bolǵan osy dástúr jalǵastyǵy tarıh boıynda memleket qurýshy etnostyń taǵdyryn sheshti. Osy aralas-quralastyń deniniń qazaq tarıhy úshin sátti ótip, aıtarlyqtaı zardaptar ákelmegenin baıqaǵan zertteýshiler de «kóshpeliler ómirinde ǵasyrlar almasýyna oraı qoǵamdyq qurylymǵa ýaqyt óz túzetýin engizgenmen, túp negizdiń ózgeriske túse bermeıtini belgili. Tarıh betinde ár kezeńde bipin-bipi yǵystyryp, bipiniń ornyn bipi basqan kóshpeli halyqtardyń halyqtyq ataýlary men olar qurǵan memleketterdiń aty ózgerip jatqanymen, olardyń ishki qurylymdyq júıesinde erekshe bip nazar aýdararlyq aý ytqýlardyń bola bermeıtini de sodan», - [1,77-6] dep oryndy kópcetti.
Tarıhtaǵy saıası-ıdeıalyq alasapyrandarǵa tótep bepip, sabaqtastyq pen uqsastyqtyń saqtalýyna sebep bolǵan negiz ne edi?
Memlekettik qurylymdaǵy bıliktiń qatań muragerlik dástúri me, joq álde sol zamanǵy saıası-ekonomıkalyq ahýal ma? Degenmen, eger tól tarıhymyzǵa nazar salsaq qazipgi terrıtorııamyzda jasaǵan órkenıetterdiń alýan túrliligin baıqaımyz. Arheologııalyq jumystar dálel bolatyn jerimizdegi mádenı qabattardyń materıaldyq úlgilerdiń tarıhı kezeńderdiń birkelki bolmaǵanyn dáleldeıdi. Otyryqshylyq mádenıet kóshpendilik dástúrmen kezek-kezek almasa, bipiniń izin bipi basa otyryp, óz mádenı qabattaryn jasady. Sonda hronologııalyq kezeńder boıynda azdaǵan ózgeriske ushyraǵanmen óz ózegin saqtaı otyryp, damyǵan memlekettiliktiń kúni keshege deıin sabaqtasa jalǵasyn tabýyna tek óz bastaýyn mıfologııalyq dúnıetanymnan alatyn, keıingi dáýirlerde ózge ıdeologııalyq júıelermen tolyqqan dáctúpli dúnıetanymnyń ómipsheńdiginiń sebep bolǵany belgili bolyp otyr.
Eger dúnıetanymdy biz álemdi rýhanı turǵyda ıgerý, álemniń tabıǵat jáne adam sııaqty negizi quramdarynyń araqatynasy retinde bilsek, tarıhtyń damý barysynda bul dúnıetanymdyq júıe óziniń negizgi máıegin saqtaı otyryp, burynǵy dástúrli dúnıetanymmen sabaqtasa otyryp, ózgeretinin baıqaımyz.
(jalǵasy bar)
Jomart JEŃISULY,
tarıh ǵylymdarynyń kandıdaty
Saq, ǵun jáne Qazaq handyǵynyń aralyǵynda edáýir ýaqyt ótip, túrli saıası-mádenı, ekonomıkalyq erekshelikterge toly tarıhı kezeńder ótkenmen osy memleketter arasynda, olardyń damý deńgeıiniń ártúrligine qaramastan tarıhı sabaqtastyq, ıdeıalyq uqsastyq, dástúr jalǵastyǵy oryn aldy.
Adamzat tarıhynyń óte erte kezeńderiniń ózinde ejelgi adamdar dúrkin-dúrkin saıası-ekonomıkalyq, tabıǵı klımattyq jaǵdaılarǵa baılanysty kúrdeli etnıkalyq aralasýlarǵa alyp keletin sapyrylystardy bastan ótkerdi. Bul sapyrylystar kóne adamdardyń mádenı, dúnıetanymdyq, tipti, nácildik turǵydan bip-bipimen jaqyndasýyna, «tájirıbe almasýlaryna» alyp kelgenmen de, ult dúnıetanymy men bolmysyna jat, asa qaterli ıdeıalar memleket ipgecin shaıqaltty. Osyndaı úderister barysynda tek saıası turǵyda ǵana emes, mádenı turǵyda da basymdyq tanytatyn etno-mádenı toptar ózderimen anaǵurlym álsizderin assımlıaııalandyryp, jutyp qoıdy. Etnostyń sharýashylyq tıpi men mádenı-rýhanı tutastyǵyna muryndyq bolǵan osy dástúr jalǵastyǵy tarıh boıynda memleket qurýshy etnostyń taǵdyryn sheshti. Osy aralas-quralastyń deniniń qazaq tarıhy úshin sátti ótip, aıtarlyqtaı zardaptar ákelmegenin baıqaǵan zertteýshiler de «kóshpeliler ómirinde ǵasyrlar almasýyna oraı qoǵamdyq qurylymǵa ýaqyt óz túzetýin engizgenmen, túp negizdiń ózgeriske túse bermeıtini belgili. Tarıh betinde ár kezeńde bipin-bipi yǵystyryp, bipiniń ornyn bipi basqan kóshpeli halyqtardyń halyqtyq ataýlary men olar qurǵan memleketterdiń aty ózgerip jatqanymen, olardyń ishki qurylymdyq júıesinde erekshe bip nazar aýdararlyq aý ytqýlardyń bola bermeıtini de sodan», - [1,77-6] dep oryndy kópcetti.
Tarıhtaǵy saıası-ıdeıalyq alasapyrandarǵa tótep bepip, sabaqtastyq pen uqsastyqtyń saqtalýyna sebep bolǵan negiz ne edi?
Memlekettik qurylymdaǵy bıliktiń qatań muragerlik dástúri me, joq álde sol zamanǵy saıası-ekonomıkalyq ahýal ma? Degenmen, eger tól tarıhymyzǵa nazar salsaq qazipgi terrıtorııamyzda jasaǵan órkenıetterdiń alýan túrliligin baıqaımyz. Arheologııalyq jumystar dálel bolatyn jerimizdegi mádenı qabattardyń materıaldyq úlgilerdiń tarıhı kezeńderdiń birkelki bolmaǵanyn dáleldeıdi. Otyryqshylyq mádenıet kóshpendilik dástúrmen kezek-kezek almasa, bipiniń izin bipi basa otyryp, óz mádenı qabattaryn jasady. Sonda hronologııalyq kezeńder boıynda azdaǵan ózgeriske ushyraǵanmen óz ózegin saqtaı otyryp, damyǵan memlekettiliktiń kúni keshege deıin sabaqtasa jalǵasyn tabýyna tek óz bastaýyn mıfologııalyq dúnıetanymnan alatyn, keıingi dáýirlerde ózge ıdeologııalyq júıelermen tolyqqan dáctúpli dúnıetanymnyń ómipsheńdiginiń sebep bolǵany belgili bolyp otyr.
Eger dúnıetanymdy biz álemdi rýhanı turǵyda ıgerý, álemniń tabıǵat jáne adam sııaqty negizi quramdarynyń araqatynasy retinde bilsek, tarıhtyń damý barysynda bul dúnıetanymdyq júıe óziniń negizgi máıegin saqtaı otyryp, burynǵy dástúrli dúnıetanymmen sabaqtasa otyryp, ózgeretinin baıqaımyz.
(jalǵasy bar)
Jomart JEŃISULY,
tarıh ǵylymdarynyń kandıdaty
Saq, ǵun jáne Qazaq handyǵynyń aralyǵynda edáýir ýaqyt ótip, túrli saıası-mádenı, ekonomıkalyq erekshelikterge toly tarıhı kezeńder ótkenmen osy memleketter arasynda, olardyń damý deńgeıiniń ártúrligine qaramastan tarıhı sabaqtastyq, ıdeıalyq uqsastyq, dástúr jalǵastyǵy oryn aldy.
Adamzat tarıhynyń óte erte kezeńderiniń ózinde ejelgi adamdar dúrkin-dúrkin saıası-ekonomıkalyq, tabıǵı klımattyq jaǵdaılarǵa baılanysty kúrdeli etnıkalyq aralasýlarǵa alyp keletin sapyrylystardy bastan ótkerdi. Bul sapyrylystar kóne adamdardyń mádenı, dúnıetanymdyq, tipti, nácildik turǵydan bip-bipimen jaqyndasýyna, «tájirıbe almasýlaryna» alyp kelgenmen de, ult dúnıetanymy men bolmysyna jat, asa qaterli ıdeıalar memleket ipgecin shaıqaltty. Osyndaı úderister barysynda tek saıası turǵyda ǵana emes, mádenı turǵyda da basymdyq tanytatyn etno-mádenı toptar ózderimen anaǵurlym álsizderin assımlıaııalandyryp, jutyp qoıdy. Etnostyń sharýashylyq tıpi men mádenı-rýhanı tutastyǵyna muryndyq bolǵan osy dástúr jalǵastyǵy tarıh boıynda memleket qurýshy etnostyń taǵdyryn sheshti. Osy aralas-quralastyń deniniń qazaq tarıhy úshin sátti ótip, aıtarlyqtaı zardaptar ákelmegenin baıqaǵan zertteýshiler de «kóshpeliler ómirinde ǵasyrlar almasýyna oraı qoǵamdyq qurylymǵa ýaqyt óz túzetýin engizgenmen, túp negizdiń ózgeriske túse bermeıtini belgili. Tarıh betinde ár kezeńde bipin-bipi yǵystyryp, bipiniń ornyn bipi basqan kóshpeli halyqtardyń halyqtyq ataýlary men olar qurǵan memleketterdiń aty ózgerip jatqanymen, olardyń ishki qurylymdyq júıesinde erekshe bip nazar aýdararlyq aý ytqýlardyń bola bermeıtini de sodan», - [1,77-6] dep oryndy kópcetti.
Tarıhtaǵy saıası-ıdeıalyq alasapyrandarǵa tótep bepip, sabaqtastyq pen uqsastyqtyń saqtalýyna sebep bolǵan negiz ne edi?
Memlekettik qurylymdaǵy bıliktiń qatań muragerlik dástúri me, joq álde sol zamanǵy saıası-ekonomıkalyq ahýal ma? Degenmen, eger tól tarıhymyzǵa nazar salsaq qazipgi terrıtorııamyzda jasaǵan órkenıetterdiń alýan túrliligin baıqaımyz. Arheologııalyq jumystar dálel bolatyn jerimizdegi mádenı qabattardyń materıaldyq úlgilerdiń tarıhı kezeńderdiń birkelki bolmaǵanyn dáleldeıdi. Otyryqshylyq mádenıet kóshpendilik dástúrmen kezek-kezek almasa, bipiniń izin bipi basa otyryp, óz mádenı qabattaryn jasady. Sonda hronologııalyq kezeńder boıynda azdaǵan ózgeriske ushyraǵanmen óz ózegin saqtaı otyryp, damyǵan memlekettiliktiń kúni keshege deıin sabaqtasa jalǵasyn tabýyna tek óz bastaýyn mıfologııalyq dúnıetanymnan alatyn, keıingi dáýirlerde ózge ıdeologııalyq júıelermen tolyqqan dáctúpli dúnıetanymnyń ómipsheńdiginiń sebep bolǵany belgili bolyp otyr.
Eger dúnıetanymdy biz álemdi rýhanı turǵyda ıgerý, álemniń tabıǵat jáne adam sııaqty negizi quramdarynyń araqatynasy retinde bilsek, tarıhtyń damý barysynda bul dúnıetanymdyq júıe óziniń negizgi máıegin saqtaı otyryp, burynǵy dástúrli dúnıetanymmen sabaqtasa otyryp, ózgeretinin baıqaımyz.
(jalǵasy bar)
Jomart JEŃISULY,
tarıh ǵylymdarynyń kandıdaty
Saq, ǵun jáne Qazaq handyǵynyń aralyǵynda edáýir ýaqyt ótip, túrli saıası-mádenı, ekonomıkalyq erekshelikterge toly tarıhı kezeńder ótkenmen osy memleketter arasynda, olardyń damý deńgeıiniń ártúrligine qaramastan tarıhı sabaqtastyq, ıdeıalyq uqsastyq, dástúr jalǵastyǵy oryn aldy.
Adamzat tarıhynyń óte erte kezeńderiniń ózinde ejelgi adamdar dúrkin-dúrkin saıası-ekonomıkalyq, tabıǵı klımattyq jaǵdaılarǵa baılanysty kúrdeli etnıkalyq aralasýlarǵa alyp keletin sapyrylystardy bastan ótkerdi. Bul sapyrylystar kóne adamdardyń mádenı, dúnıetanymdyq, tipti, nácildik turǵydan bip-bipimen jaqyndasýyna, «tájirıbe almasýlaryna» alyp kelgenmen de, ult dúnıetanymy men bolmysyna jat, asa qaterli ıdeıalar memleket ipgecin shaıqaltty. Osyndaı úderister barysynda tek saıası turǵyda ǵana emes, mádenı turǵyda da basymdyq tanytatyn etno-mádenı toptar ózderimen anaǵurlym álsizderin assımlıaııalandyryp, jutyp qoıdy. Etnostyń sharýashylyq tıpi men mádenı-rýhanı tutastyǵyna muryndyq bolǵan osy dástúr jalǵastyǵy tarıh boıynda memleket qurýshy etnostyń taǵdyryn sheshti. Osy aralas-quralastyń deniniń qazaq tarıhy úshin sátti ótip, aıtarlyqtaı zardaptar ákelmegenin baıqaǵan zertteýshiler de «kóshpeliler ómirinde ǵasyrlar almasýyna oraı qoǵamdyq qurylymǵa ýaqyt óz túzetýin engizgenmen, túp negizdiń ózgeriske túse bermeıtini belgili. Tarıh betinde ár kezeńde bipin-bipi yǵystyryp, bipiniń ornyn bipi basqan kóshpeli halyqtardyń halyqtyq ataýlary men olar qurǵan memleketterdiń aty ózgerip jatqanymen, olardyń ishki qurylymdyq júıesinde erekshe bip nazar aýdararlyq aý ytqýlardyń bola bermeıtini de sodan», - [1,77-6] dep oryndy kópcetti.
Tarıhtaǵy saıası-ıdeıalyq alasapyrandarǵa tótep bepip, sabaqtastyq pen uqsastyqtyń saqtalýyna sebep bolǵan negiz ne edi?
Memlekettik qurylymdaǵy bıliktiń qatań muragerlik dástúri me, joq álde sol zamanǵy saıası-ekonomıkalyq ahýal ma? Degenmen, eger tól tarıhymyzǵa nazar salsaq qazipgi terrıtorııamyzda jasaǵan órkenıetterdiń alýan túrliligin baıqaımyz. Arheologııalyq jumystar dálel bolatyn jerimizdegi mádenı qabattardyń materıaldyq úlgilerdiń tarıhı kezeńderdiń birkelki bolmaǵanyn dáleldeıdi. Otyryqshylyq mádenıet kóshpendilik dástúrmen kezek-kezek almasa, bipiniń izin bipi basa otyryp, óz mádenı qabattaryn jasady. Sonda hronologııalyq kezeńder boıynda azdaǵan ózgeriske ushyraǵanmen óz ózegin saqtaı otyryp, damyǵan memlekettiliktiń kúni keshege deıin sabaqtasa jalǵasyn tabýyna tek óz bastaýyn mıfologııalyq dúnıetanymnan alatyn, keıingi dáýirlerde ózge ıdeologııalyq júıelermen tolyqqan dáctúpli dúnıetanymnyń ómipsheńdiginiń sebep bolǵany belgili bolyp otyr.
Eger dúnıetanymdy biz álemdi rýhanı turǵyda ıgerý, álemniń tabıǵat jáne adam sııaqty negizi quramdarynyń araqatynasy retinde bilsek, tarıhtyń damý barysynda bul dúnıetanymdyq júıe óziniń negizgi máıegin saqtaı otyryp, burynǵy dástúrli dúnıetanymmen sabaqtasa otyryp, ózgeretinin baıqaımyz.
(jalǵasy bar)
Jomart JEŃISULY,
tarıh ǵylymdarynyń kandıdaty
Saq, ǵun jáne Qazaq handyǵynyń aralyǵynda edáýir ýaqyt ótip, túrli saıası-mádenı, ekonomıkalyq erekshelikterge toly tarıhı kezeńder ótkenmen osy memleketter arasynda, olardyń damý deńgeıiniń ártúrligine qaramastan tarıhı sabaqtastyq, ıdeıalyq uqsastyq, dástúr jalǵastyǵy oryn aldy.
Adamzat tarıhynyń óte erte kezeńderiniń ózinde ejelgi adamdar dúrkin-dúrkin saıası-ekonomıkalyq, tabıǵı klımattyq jaǵdaılarǵa baılanysty kúrdeli etnıkalyq aralasýlarǵa alyp keletin sapyrylystardy bastan ótkerdi. Bul sapyrylystar kóne adamdardyń mádenı, dúnıetanymdyq, tipti, nácildik turǵydan bip-bipimen jaqyndasýyna, «tájirıbe almasýlaryna» alyp kelgenmen de, ult dúnıetanymy men bolmysyna jat, asa qaterli ıdeıalar memleket ipgecin shaıqaltty. Osyndaı úderister barysynda tek saıası turǵyda ǵana emes, mádenı turǵyda da basymdyq tanytatyn etno-mádenı toptar ózderimen anaǵurlym álsizderin assımlıaııalandyryp, jutyp qoıdy. Etnostyń sharýashylyq tıpi men mádenı-rýhanı tutastyǵyna muryndyq bolǵan osy dástúr jalǵastyǵy tarıh boıynda memleket qurýshy etnostyń taǵdyryn sheshti. Osy aralas-quralastyń deniniń qazaq tarıhy úshin sátti ótip, aıtarlyqtaı zardaptar ákelmegenin baıqaǵan zertteýshiler de «kóshpeliler ómirinde ǵasyrlar almasýyna oraı qoǵamdyq qurylymǵa ýaqyt óz túzetýin engizgenmen, túp negizdiń ózgeriske túse bermeıtini belgili. Tarıh betinde ár kezeńde bipin-bipi yǵystyryp, bipiniń ornyn bipi basqan kóshpeli halyqtardyń halyqtyq ataýlary men olar qurǵan memleketterdiń aty ózgerip jatqanymen, olardyń ishki qurylymdyq júıesinde erekshe bip nazar aýdararlyq aý ytqýlardyń bola bermeıtini de sodan», - [1,77-6] dep oryndy kópcetti.
Tarıhtaǵy saıası-ıdeıalyq alasapyrandarǵa tótep bepip, sabaqtastyq pen uqsastyqtyń saqtalýyna sebep bolǵan negiz ne edi?
Memlekettik qurylymdaǵy bıliktiń qatań muragerlik dástúri me, joq álde sol zamanǵy saıası-ekonomıkalyq ahýal ma? Degenmen, eger tól tarıhymyzǵa nazar salsaq qazipgi terrıtorııamyzda jasaǵan órkenıetterdiń alýan túrliligin baıqaımyz. Arheologııalyq jumystar dálel bolatyn jerimizdegi mádenı qabattardyń materıaldyq úlgilerdiń tarıhı kezeńderdiń birkelki bolmaǵanyn dáleldeıdi. Otyryqshylyq mádenıet kóshpendilik dástúrmen kezek-kezek almasa, bipiniń izin bipi basa otyryp, óz mádenı qabattaryn jasady. Sonda hronologııalyq kezeńder boıynda azdaǵan ózgeriske ushyraǵanmen óz ózegin saqtaı otyryp, damyǵan memlekettiliktiń kúni keshege deıin sabaqtasa jalǵasyn tabýyna tek óz bastaýyn mıfologııalyq dúnıetanymnan alatyn, keıingi dáýirlerde ózge ıdeologııalyq júıelermen tolyqqan dáctúpli dúnıetanymnyń ómipsheńdiginiń sebep bolǵany belgili bolyp otyr.
Eger dúnıetanymdy biz álemdi rýhanı turǵyda ıgerý, álemniń tabıǵat jáne adam sııaqty negizi quramdarynyń araqatynasy retinde bilsek, tarıhtyń damý barysynda bul dúnıetanymdyq júıe óziniń negizgi máıegin saqtaı otyryp, burynǵy dástúrli dúnıetanymmen sabaqtasa otyryp, ózgeretinin baıqaımyz.
(jalǵasy bar)
Jomart JEŃISULY,
tarıh ǵylymdarynyń kandıdaty
Saq, ǵun jáne Qazaq handyǵynyń aralyǵynda edáýir ýaqyt ótip, túrli saıası-mádenı, ekonomıkalyq erekshelikterge toly tarıhı kezeńder ótkenmen osy memleketter arasynda, olardyń damý deńgeıiniń ártúrligine qaramastan tarıhı sabaqtastyq, ıdeıalyq uqsastyq, dástúr jalǵastyǵy oryn aldy.
Adamzat tarıhynyń óte erte kezeńderiniń ózinde ejelgi adamdar dúrkin-dúrkin saıası-ekonomıkalyq, tabıǵı klımattyq jaǵdaılarǵa baılanysty kúrdeli etnıkalyq aralasýlarǵa alyp keletin sapyrylystardy bastan ótkerdi. Bul sapyrylystar kóne adamdardyń mádenı, dúnıetanymdyq, tipti, nácildik turǵydan bip-bipimen jaqyndasýyna, «tájirıbe almasýlaryna» alyp kelgenmen de, ult dúnıetanymy men bolmysyna jat, asa qaterli ıdeıalar memleket ipgecin shaıqaltty. Osyndaı úderister barysynda tek saıası turǵyda ǵana emes, mádenı turǵyda da basymdyq tanytatyn etno-mádenı toptar ózderimen anaǵurlym álsizderin assımlıaııalandyryp, jutyp qoıdy. Etnostyń sharýashylyq tıpi men mádenı-rýhanı tutastyǵyna muryndyq bolǵan osy dástúr jalǵastyǵy tarıh boıynda memleket qurýshy etnostyń taǵdyryn sheshti. Osy aralas-quralastyń deniniń qazaq tarıhy úshin sátti ótip, aıtarlyqtaı zardaptar ákelmegenin baıqaǵan zertteýshiler de «kóshpeliler ómirinde ǵasyrlar almasýyna oraı qoǵamdyq qurylymǵa ýaqyt óz túzetýin engizgenmen, túp negizdiń ózgeriske túse bermeıtini belgili. Tarıh betinde ár kezeńde bipin-bipi yǵystyryp, bipiniń ornyn bipi basqan kóshpeli halyqtardyń halyqtyq ataýlary men olar qurǵan memleketterdiń aty ózgerip jatqanymen, olardyń ishki qurylymdyq júıesinde erekshe bip nazar aýdararlyq aý ytqýlardyń bola bermeıtini de sodan», - [1,77-6] dep oryndy kópcetti.
Tarıhtaǵy saıası-ıdeıalyq alasapyrandarǵa tótep bepip, sabaqtastyq pen uqsastyqtyń saqtalýyna sebep bolǵan negiz ne edi?
Memlekettik qurylymdaǵy bıliktiń qatań muragerlik dástúri me, joq álde sol zamanǵy saıası-ekonomıkalyq ahýal ma? Degenmen, eger tól tarıhymyzǵa nazar salsaq qazipgi terrıtorııamyzda jasaǵan órkenıetterdiń alýan túrliligin baıqaımyz. Arheologııalyq jumystar dálel bolatyn jerimizdegi mádenı qabattardyń materıaldyq úlgilerdiń tarıhı kezeńderdiń birkelki bolmaǵanyn dáleldeıdi. Otyryqshylyq mádenıet kóshpendilik dástúrmen kezek-kezek almasa, bipiniń izin bipi basa otyryp, óz mádenı qabattaryn jasady. Sonda hronologııalyq kezeńder boıynda azdaǵan ózgeriske ushyraǵanmen óz ózegin saqtaı otyryp, damyǵan memlekettiliktiń kúni keshege deıin sabaqtasa jalǵasyn tabýyna tek óz bastaýyn mıfologııalyq dúnıetanymnan alatyn, keıingi dáýirlerde ózge ıdeologııalyq júıelermen tolyqqan dáctúpli dúnıetanymnyń ómipsheńdiginiń sebep bolǵany belgili bolyp otyr.
Eger dúnıetanymdy biz álemdi rýhanı turǵyda ıgerý, álemniń tabıǵat jáne adam sııaqty negizi quramdarynyń araqatynasy retinde bilsek, tarıhtyń damý barysynda bul dúnıetanymdyq júıe óziniń negizgi máıegin saqtaı otyryp, burynǵy dástúrli dúnıetanymmen sabaqtasa otyryp, ózgeretinin baıqaımyz.
(jalǵasy bar)
Jomart JEŃISULY,
tarıh ǵylymdarynyń kandıdaty
Saq, ǵun jáne Qazaq handyǵynyń aralyǵynda edáýir ýaqyt ótip, túrli saıası-mádenı, ekonomıkalyq erekshelikterge toly tarıhı kezeńder ótkenmen osy memleketter arasynda, olardyń damý deńgeıiniń ártúrligine qaramastan tarıhı sabaqtastyq, ıdeıalyq uqsastyq, dástúr jalǵastyǵy oryn aldy.
Adamzat tarıhynyń óte erte kezeńderiniń ózinde ejelgi adamdar dúrkin-dúrkin saıası-ekonomıkalyq, tabıǵı klımattyq jaǵdaılarǵa baılanysty kúrdeli etnıkalyq aralasýlarǵa alyp keletin sapyrylystardy bastan ótkerdi. Bul sapyrylystar kóne adamdardyń mádenı, dúnıetanymdyq, tipti, nácildik turǵydan bip-bipimen jaqyndasýyna, «tájirıbe almasýlaryna» alyp kelgenmen de, ult dúnıetanymy men bolmysyna jat, asa qaterli ıdeıalar memleket ipgecin shaıqaltty. Osyndaı úderister barysynda tek saıası turǵyda ǵana emes, mádenı turǵyda da basymdyq tanytatyn etno-mádenı toptar ózderimen anaǵurlym álsizderin assımlıaııalandyryp, jutyp qoıdy. Etnostyń sharýashylyq tıpi men mádenı-rýhanı tutastyǵyna muryndyq bolǵan osy dástúr jalǵastyǵy tarıh boıynda memleket qurýshy etnostyń taǵdyryn sheshti. Osy aralas-quralastyń deniniń qazaq tarıhy úshin sátti ótip, aıtarlyqtaı zardaptar ákelmegenin baıqaǵan zertteýshiler de «kóshpeliler ómirinde ǵasyrlar almasýyna oraı qoǵamdyq qurylymǵa ýaqyt óz túzetýin engizgenmen, túp negizdiń ózgeriske túse bermeıtini belgili. Tarıh betinde ár kezeńde bipin-bipi yǵystyryp, bipiniń ornyn bipi basqan kóshpeli halyqtardyń halyqtyq ataýlary men olar qurǵan memleketterdiń aty ózgerip jatqanymen, olardyń ishki qurylymdyq júıesinde erekshe bip nazar aýdararlyq aý ytqýlardyń bola bermeıtini de sodan», - [1,77-6] dep oryndy kópcetti.
Tarıhtaǵy saıası-ıdeıalyq alasapyrandarǵa tótep bepip, sabaqtastyq pen uqsastyqtyń saqtalýyna sebep bolǵan negiz ne edi?
Memlekettik qurylymdaǵy bıliktiń qatań muragerlik dástúri me, joq álde sol zamanǵy saıası-ekonomıkalyq ahýal ma? Degenmen, eger tól tarıhymyzǵa nazar salsaq qazipgi terrıtorııamyzda jasaǵan órkenıetterdiń alýan túrliligin baıqaımyz. Arheologııalyq jumystar dálel bolatyn jerimizdegi mádenı qabattardyń materıaldyq úlgilerdiń tarıhı kezeńderdiń birkelki bolmaǵanyn dáleldeıdi. Otyryqshylyq mádenıet kóshpendilik dástúrmen kezek-kezek almasa, bipiniń izin bipi basa otyryp, óz mádenı qabattaryn jasady. Sonda hronologııalyq kezeńder boıynda azdaǵan ózgeriske ushyraǵanmen óz ózegin saqtaı otyryp, damyǵan memlekettiliktiń kúni keshege deıin sabaqtasa jalǵasyn tabýyna tek óz bastaýyn mıfologııalyq dúnıetanymnan alatyn, keıingi dáýirlerde ózge ıdeologııalyq júıelermen tolyqqan dáctúpli dúnıetanymnyń ómipsheńdiginiń sebep bolǵany belgili bolyp otyr.
Eger dúnıetanymdy biz álemdi rýhanı turǵyda ıgerý, álemniń tabıǵat jáne adam sııaqty negizi quramdarynyń araqatynasy retinde bilsek, tarıhtyń damý barysynda bul dúnıetanymdyq júıe óziniń negizgi máıegin saqtaı otyryp, burynǵy dástúrli dúnıetanymmen sabaqtasa otyryp, ózgeretinin baıqaımyz.
(jalǵasy bar)
Jomart JEŃISULY,
tarıh ǵylymdarynyń kandıdaty
