1987 jyldyń jazy edi. Konservatorııaǵa qyzmetke endi ǵana turǵan kezim. Dálizben kele jatyp bir top abıtýrıentpen ushyrastym. Emtıhandardy tapsyryp bolyp endi nátıjelerin tosyp otyr eken. Barlyǵynyń qolynda bir-bir dombyra. Sálemdesip shurqyrap tanysyp jatyrmyz. Bireýiniń dombyrasyn surap alyp Súgirdiń bir kúıin sherttim. Kúı shertilip bolǵannan keıin toptyń ishinde turǵan, aqsary óńdi, taldyrmash boıly jigit – Táke, endi dombyrańyzdy maǵan bere turyńyz, – dedi. Men Arqa kúıine jetikpin, Súgir kúıin tartqanymda áldebir kemdigim bar ekenin biletinmin. Aldymda júresinen otyryp kúı shertken jigit meniń barlyq kemshiligimdi jarqyratyp ashyp tastady. Jáne, onysymen qoımaı kúıdi shertip bolǵannan keıin ay jymıyp betime qaraǵan. Dáýlesker kúıshi Janǵalı Júzbaevpen men osylaı tanysyp edim. Oqýǵa syrttaı túskendigin keıin estip qýanyp qaldym. Al kelesi jyly aqpan aıynda birinshi sessııasyn tapsyrýǵa kelgen Janǵalımen jaqynyraq tanysýdyń sáti tústi.
Babymda edim, qolymdaǵy dombyram da jaqsy edi. Eń áýeli ózine, sodan soń basqaǵa bıik talap qoıyp úırengen synshyl kúıshi, meniń tartqanymdy, alǵashynda, senińkiremegendeı synaı tyńdaǵan. Tyńdaǵan saıyn qyrys-tyrysy jazyla berdi. Sodan soń lám-lım demeı Baıjigit pen Táttimbettiń kúıine shomdy. Qas qaraıǵanda ǵana dombyrany oǵan usyndym. Almady. Búginge osy da jetedi degen. Sodan soń qolymdy qysyp turyp qysqasha baǵasyn bergen. Men úshin Janǵalıdyń sol pikiri qymbat. Sebebi, shyn ónerpaz úshin túsinbeı aıtylǵan aǵyl-tegil madaqtan góri, ózimen bastas shyn synshynyń sarań ǵana aıtqan bir aýyz pikiri qashanda bıik turmaq. Kelesi kúnderi emtıhan, zachet aralyǵynda Janǵalı men jumys isteıtin folklor kabınetine kelip ózi biletin Qarataý óńiri kúıleriniń barlyǵyn derlik taspaǵa jazdyrdy. Osyndaı bitimdegi kúıshiniń osy ýaqytqa deıin beımálim bolyp kelgenine qaıran qaldym. Jazdyryp qattap qoıǵan magnıt taspalardy birneshe kúnnen keıin «Melodııa» fırmasynyń dybys rejısseri Maqsat Muhıtdenovke tyńdattym. Kóp uzamaı sol jyldyń jaz aıynda Janǵalı Júzbaev óziniń alǵashqy kúıtabaǵyn jazdyrdy. Mine, sodan beri tabany kúrekteı jıyrma jyl ótipti. Janǵalı kúıshi odan keıin de teledıdar men radıokomıtet uıymdastyrǵan talaı aıtýly jobalarǵa qatysty, Qarataý óńiri kúılerin talmaı nasıhattady. Konservatorııany úzdik bitirip Jezqazǵanda, odan keıin Astanada óziniń ustazdyq qyzmetin jalǵastyrdy, qanshama talantty shákirtterdi tárbıelep shyǵardy. Búgin biz, endi eki jyldan soń erdiń jasyna keletin Janǵalı kúıshiniń ónerin áńgime eteıik dedik.
San-salaly án men kúı, jyr mektepteriniń toǵysqan jeri Sozaq – ejelden qazaq dalasyndaǵy eń úlken óner ordalarynyń biri bolyp sanalady. Kári Sozaqtyń topyraǵyn zamanynda Yqylas syndy qobyzshy, Áıken menen Súgir syndy dombyrashylar basyp ótken. Osyndaı kúı tarlandary jasaǵan ólkede týyp-ósken Janǵalı babalardyń ónerine meılinshe sýsyndap bula bop ósken. Ákesi Álimhan, inileri Sársenǵalı men Erǵalı, barlyǵy dáýlesker kúıshiler. Bir oshaqtan tórt birdeı dombyrashynyń shyǵýy basqa úshin shetin qubylys bolsa da, óner kenishi Sozaq úshin qalypty jaǵdaı. (Marqum Asqar Súleımenov aıtyp edi, «Sozaqta dombyra tartpaıtyn adam ǵajaıyp bolyp sanalady, ony eldiń barlyǵy jabylyp qyzyqtaıdy», – dep).
Alǵash dombyranyń álippesin ákesi Álimhannyń týǵan aǵasy Seıithannan úırengen Janǵalı, keıinnen Súgir kúıshiniń nemere inisi Botabaǵardan, sodan soń Atabek kúıshiden tárbıe alady. Óneri tolysyp, sheberligi jetilgennen keıin Tólegen Mombekov pen General Asqarovtyń aldyn kóredi. Janǵalıdyń ózi, ustazdarynyń ishinde atalǵan eki kúıshini erekshe bólip qaraıdy. Súgir kúıiniń mereıin asyrǵan, talmaı nasıhattap ulttyq sahnaǵa keń jol ashqan kúı tarlandarynan dáris alý, árıne, úlken bedel. Alǵash Janǵalıdy magnıt taspasyna jazyp otyrǵanda, onyń osy, Tólegenniń shertisin elestetetin aýyr qaǵysyna nazar aýdardym. Mysaly, «Qosbasar», «Telqońyr», «Bozingen» sııaqty kúılerden osyny ańǵarasyz. Sozaqtyń kúı shejiresin jaqsy biletin adamdar Súgirdiń qaǵysy, shamamen, osyndaı edi degendi aıtady. Alaıda, qazaq kúı óneriniń bilgiri, mýzykatanýdaǵy, kúıtanýdaǵy eń úlken avtorıtet bolyp sanalatyn Asqar Súleımenovtyń bul taraptaǵy pikiri múldem basqa edi. Qarataý óńiri kúıshileriniń Almatyda ótken úlken bir konertinen keıin kári – jasymyz Tólegen Toqbergenovtyń úıine jınaldyq. Sonda Asekeń konertke, ondaǵy kúıshilerdiń tartqan kúılerine kommentarıı berip otyryp bylaı degen edi:
– Súgirdi tutastaı eshkim ala alǵan joq. Ózim ol kisiniń tartqanyn alystan bir-aq ret estidim. Áıken kelip Súgirdiń úıine tústi. Búkil Sozaqtyń halqy jınalyp, biz, usaq balalar Súgirdiń úıiniń mańaıyna bara almaı qaldyq. Sonda Súgir kúı shalǵanda maǵan dombyradan góri qobyzdyń daýsy bolyp estildi. Súgir jas kezinde Yqylastyń janynda kóp júripti. Sodan juqqan qasıet bolýy múmkin. Biraq qazir tutas Súgir eshkimde joq. Sozaqtyń kúıshileri Súgirdi bólip-bólip alǵan sııaqty. Árkim óziniń estigenin ǵana alǵan.
Sodan soń oılanyp otyryp adamnyń aqylyna syımaıtyn bir paradoksty usynǵan:
– Meniń oıymsha Súgirdiń arýaǵy bir-aq adamǵa – General Asqarovqa qonǵan. Ol az deseńiz aıtaıyn, General – tirilip kelgen Súgir.
Kóp adam Asqar aǵamyzdyń bul oıyn túsinbedi, qabyldamady. Qaısybiriniń tiksinip qalǵany baıqaldy. Kúı synshysynyń osy aıta salǵan sóziniń syryn kóp ýaqyt ótkennen keıin, Janǵalı kúıshiniń shertisin zerdelep otyrǵanda túısindim. Shartty túrde Qarataý mektebi dep atalatyn kúı mashyǵy kóp jaǵdaıda nashar ınterpretaııanyń saldarynan Táttimbettiń kúı mashyǵyna uqsap ketken sııaqty. Sebebi, shertpe kúı radıo arqyly kóp nasıhattalmaǵan, oqý-aǵartý oryndarynda Ábiken Hasenov jetkizgen Táttimbettiń birneshe kúıi ǵana ýaǵyzdalǵan. Al Sozaqtyń kúı óneri múldem tasada qalǵan. Kúıden habary bar adam meni túsinedi. Aıtaıyn degenim mynaý: Qarataý – Sozaq kúı mektebi – shertpe kúıdiń bir tarmaǵy, biraq Arqa kúıiniń ózi de emes, kóleńkesi de emes. Bul – kezinde qazaq-qalmaq soǵystary zamanynda, túrli tarıhı taǵdyr nesibesimen Sarysý, Shý boıyna, Qarataý-Sozaq óńirine qonystanyp qalǵan alshyn, jappas, tama men jaǵalbaıly rýlarynyń kúıshileri alyp kelgen alabaıraq kúı men qobyz kúıiniń jáne qara shertis Arqa kúıiniń astasýynan qalyptasqan erekshe bitimdegi kúı. Kúı jınaý ekspedıııalary kezinde folklorshy ǵalymdardy qaıran qaldyratyn Sozaq – Qarataý óńirine tán «ala – qula» repertýar, ol mekteptiń osy úsh túrli bastaýdan qalyptasqandyǵynan. Sol sebepti mýzyka zertteýshi ǵalymdar Súgirdiń «Yńǵaı tókpe» kúıin qaı dástúrge jatqyzaryn bilmeı qınalady.
Joǵaryda atalǵan A.Súleımenovtyń oryndaýshylyq stıl jaıly pikiri qazaq mýzykatanýynyń eń basty sanalýǵa tıis problemasynyń shetin ashyp ketti. (Árıne, túsingen adam úshin) Mysalǵa, kóptegen dáýlesker kúıshiler Maǵaýııa men Ábiken ekeýiniń qaısysy Táttimbetke jaqyn turǵanyn áli kúnge deıin aıtyp bere almaıdy. Sebebi, Ábikenniń sheberligi sol zamanda saharadaǵy Táttimbet kúıiniń ahýalyn jáne ınterpretaııasyn kórsetetin eń úlken deńgeı. Alaıda, Maǵaýııanyń oryndaýyndaǵy Táttimbet, adamdy burynsońdy beımálim sezim dúnıesine jeteleıdi. Maǵaýııany tyńdap otyrǵanda Táttimbettiń nege seri atanǵanyn túsinesiz.
Asqar Súleımenovtyń keleli pikiriniń astarynda úlken oı jatyr. Súgir kúıin baıyptaı tyńdaǵan adam onyń kúıden múldem bólek bitim ekenin túsinedi. Árıne, Súgir, eń áýeli – kúıshi. Onyń shyǵarmashylyǵynyń deni – kórikti, jaýhar kúıler. Biraq osynyń syrtynda Súgirdiń, tylsym dúnıeden de habardar adam ekenin ajyratý qıyn emes. Janǵalı birde «Shalqymany» tartyp bolyp «Osy kúıdi men túsine almaı-aq qoıdym. Kúıden góri baqsynyń saryndaryna uqsaıdy» degeni bar-tyn.
Bul jerde Súgir týraly osynshama kóldeneń derek pen pikir keltirýimizdiń jóni bireý-aq. Ol uly Súgirdiń jolyn qýǵan dáýlesker kúıshilerdiń biri Janǵalı Júzbaevtyń shyǵarmashylyǵynyń, ony basqalardyń ónerinen erekshelep turǵan aıryqsha sıpatyn múmkindiginshe taldap túsindirýge tııanaq etý. Janǵalı kúıshi óziniń ustazdaryn aıtqanda General Asqarovty erekshe atap otyrýynyń syry, joǵaryda keltirgen A.Súleımenovtyń pikirinde jatyr. Janǵalı Súgirdiń «Shalqymasyn» oryndaǵanda siz Tólegen Mombekovtyń emes, emis-emis General Asqarovtyń asaý shertisin estip otyrǵandaı bolasyz. Nege bulaı? General Asqarov, «Shalqymany» oryndamaǵan. Kóp oılandym. Aqyry tapqan sııaqtymyn. Eger General Asqarov «Shalqymany» oryndaı qalsa, týra osylaı oryndar ma edi. Mine, Janǵalı kúıshi óziniń ustazynyń oryndaýyn osylaısha elestetken. Kóp adam Janǵalıdyń shertisin tyńdap otyryp onyń Tólegen Mombekovke uqsaıtynyn aıtady. Jańsaq uǵym. Syrtqy kórinis qana. Janǵalıdyń shertisi keı kezde Tólegen kúıshiniń shertisin elestetetin bolsa, ol onyń Tólegendi kóp tyńdaǵanynyń ǵana belgisi. Uǵatyn qulaq onyń General Asqarovtyń tabıǵatynan tamyr tartatynyn birden ajyratady. Sóz joq, Janǵalı kúıshi Súgirdiń «Bozingen», «Telqońyr», «Jolaýshynyń joldy qońyry» sııaqty aıtýly kúılerin Tólegennen úırengen. Biraq kúıdiń mazmunyn úırený bar da, ony óz mashyǵyna salyp tartý bar. Osy atalǵan kúılerdiń oryndalý mashyǵy eki kúıshide eki túrli. Osy aradan kelip oryndaýshylyq taldaýdyń, ınterpretaııanyń úlken bir syry ashylady. Batys Eýropa mýzykasynyń aıasynda tárbıelengen adam kez kelgen mýzykany alǵashqy birneshe taktten, mýzykalyq frazanyń shıreginen nemese jartysynan ajyratady. Al qazaq kúıshisi kúıdi jalǵyz dybystan ajyratady. Nege? Sebebi, batys adamynyń estýi – kóp dybystyq, úlken kólemdik estý. Al qazaq mýzykantynyń estýi – tembraldik, kolorıstik estý. Búginde kúıdi jaqsy oryndaý jalpyǵa ortaq deńgeıge aınaldy. Kúıshi kóp. Biraq máner az. Qazaqtyń búkil oryndaýshylyq óneri birneshe ǵana stıldiń mańaıyna toptasyp otyr. Keıbir mýzykalyq oqý oryndarynyń ustazdary osy azǵantaı stıldiń ózin azaıtqysy kelip turady. Kúı oryndaý ýnıfıkaııalandy. Burynǵy ushan-teńiz dybys baılyǵy búginde uqsas dombyra, bir-birinen aınymaıtyn mánerdiń tóńireginde endigi ólýdiń az-aq aldynda tur.
Qazaqtyń tańǵajaıyp estý qabileti jaıynda taǵy bir mysal. Meniń ustazym Júnisbaı Stambaev dombyranyń álippesin áıgili aqyn Bodaýdan úırengen. Keıinnen baıdyń tuqymy dep qýǵyndalyp júrgende Qarqaralyǵa qashyp baryp, boı tasalap júredi. Birde bir úıge at shaldyryp shaı iship otyrǵanda keregede ilýli turǵan dombyraǵa kózi túsedi. Dombyra shertpegenine jyldan asyp ketken, kúı ańsaǵan Júnisbaı dombyrany surap alyp birneshe kúı oryndaıdy. Sonda úı ıesi «dombyrany Bodaýdan úırengen joqsyń ba» dep surapty. Ustazymnyń shertkeni eldiń barlyǵy biletin Táttimbettiń kúıi.Úı ıesi eldiń bári shertetin kúıden Bodaýdyń mánerin tanyǵan, sebebi, qaıtalap aıtaıyq, qazaqtyń baıyrǵy estý qabileti – tembraldik estý. Mine, osy turǵydan kelgende Janǵalıdyń oryndaýy dybys pen reńkke asa baı oryndaý.Aıtar edim, qazirgi oryndaýshylyq ónerde, dybystyń boıaýy, qanyqtylyǵy turǵysynan Janǵalımen shendesetin, ıakı qatar turatyn adam kemde-kem.
Birneshe mysal. Súgirdiń «Bes jorǵa» kúıi tehnıkalyq turǵydan asa qıyn, kóp oryndalmaıtyn kúı. Mundaı shytyrman shyǵarmany Tólegen Mombekov, jáne álbette Janǵalı Júzbaev qana oryndaıdy. Árıne, nota boıynsha bul kúıdi ekiniń biri «tarta alady». Biz bul jerde shyn mánisindegi oryndaýdy, baıyrǵy qazaqtyń kúı synyna laıyq oryndaýdy aıtyp otyrmyz. Mine, osy kúıde Janǵalı dybystardyń arasynda qulaqqa estiler-estilmes kidiris jasaıdy. Bul tásildi úırený múmkin emes, sebebi, ol qannan jáne sol óńirdegi dástúrden darıtyn qasıet. (Mýzykatanýda bul tásil «nano-paýza» dep atalady). Taratyp aıtatyn bolsaq, kúıdegi bul ilezdik kidiris óz betinshe turǵan, effekt úshin jasalǵan tásil emes. Bul jerde, kúıshi, ár dybysqa jeke tamsanyp úlgerip otyrady. Osydan kelip keıde Janǵalıdyń oryndaýynda kúıdiń tempi bolar-bolmas túsip ketkendeı kórinedi. Kúıde «ezý» degen de tásil bar. Kúıshi tyńdaýshynyń bet álpetine qarap otyryp, oǵan kúıdiń bir qaltarys burmasynyń unap qalǵanyn baıqap qalady. Mundaıda tyńdaýshy keıde «Oı, páli!» dep qalady. Sodan soń atalmysh ıirimdi birneshe ret qaıtalaıdy, jáne keńeıtip, sozyńqyrap, ádemilep qaıtalap tyńdaýshynyń sýsynyn qandyryp ketedi. Biraq ilezdik kidiristiń bul tásilge eshqandaı qatysy joq. Bul tásil tyńdaýshynyń dybysty jyldam paıymdap úırenýine baǵyshtalǵan. Bul múldem jańa mýzykalyq mádenıettiń nyshany. Iaǵnı, Janǵalı kúıshi ár dybysty qolmen ustap, reńktep, saraptap shyǵarady. Qulaqqa estiler-estilmes kidiris osy úshin kerek.
Árıne, Janǵalıdyń baǵyn asyrǵan kúı – «Nazqońyr». Bul kúıdi General Asqarovtan keıin eshkim tartpaǵan da sııaqty.
Kúı, Súgirdiń ańyzben astas mahabbat jaıyn baıan etedi. Tektiden tekti aralap Naıman elinen aıttyryp alyp kelgen aıaýly jary, áıgili kúıshi Mafrýza bir jyldan soń kóz tıip óledi. «Nazqońyr» – alǵashqy kúnderdiń qalyń qaıǵysyn, kúıshiniń, basyn taý men tasqa soǵyp, boıyn órtegen qasiretten, ókinishten «ah» urǵan qııamet sátin beıneleıdi.
Sondaı-aq bul kúıde, Súgir alǵashqylardyń biri bolyp, adamnyń júregindegi táýbany beıneleıtin áýendi oılap tapqan, engizgen. Sonaý tómengi saǵaǵa baryp, on eki músheni taldyrǵan, qaıǵyny sýdaı ishtirgen kúı joǵarǵy saǵaǵa qaıtyp kelip, kenet aýnap túsip, alqońyr áýenge aýysady. Osynshama qaıǵydan kelip kúıdiń majorǵa aýysýy ádette, bastalǵan buraýdan aýytqymaıtyn, sol buraýmen aıaqtalatyn qazaq kúıi úshin jańa qubylys, syrt qulaqqa tipti jaǵymsyz modýlıaııa bolyp estilýi múmkin. Biraq qulaǵyńyz úırene kele Súgir kúıiniń bıik parasatyna bas urasyz.
Men Súgirdiń Abaı poezııasymen qanshalyqty tanys ekenin bilmeımin. Abaı súıikti uly Ábdirahman ólgende qolyn júregine qoıyp jaratqan Iege taǵzym etip:
– Dúnıede, sirá, sendeı maǵan jar joq,
Saǵan jar menen artyq tabylsa da, – degen. Osyndaı uly qaıǵyny jeńgen, Alla Taǵala qandaı synǵa salsa da táýbasynan jańylmaǵan hakim Abaıdy biz bir maqalamyzda Injildegi Aıýp paıǵambarǵa teńegen edik. Súgir Injilden de beıhabar bolýy múmkin. Iaǵnı, basyna túsken qaıǵyny aıaǵyna deıin ózi keshken, táýbaǵa óz jolymen kelgen. Sol sebepti men Súgirdi shyn musylman deımin.
Onyń «Nazqońyrmen» bastas, ózektes shyqqan taǵy bir kúıi bar. Ol – «Qarataý shertpesiniń» biz bilmeıtin nusqasy. Biz bul kúıdi nege «Nazqońyrmen» ózektes deımiz? Sebebi, turmystyq faktor men psıhologııalyq faktor bir-birine qaıshy kelgende sońǵysy jeńedi. «Qarataý shertpesiniń» biz aıtyp otyrǵan nusqasynda «Nazqońyrdan» qalǵan psıhologııalyq kúı ary qaraı sabaqtalady. Árıne, munda da Súgirdiń qaıǵyǵa qulap ketetin jerleri bar. Biraq bul kúıde «Meniń mahabbatym osyndaı edi ǵoı» degen qońyr kúrsinis basym. Qaıǵyny aıaǵyna deıin keship, qulazyǵan jalǵyzdyqtan ótken qajyrly kóńil aqyrsońynda osylaı damyldaıdy. Súgirdiń basynan keshken asqaq sezimge arnaǵan osy eki kúıi – oıymyzsha musylman áleminiń eń tańdaýly kúıleri bolyp sanalýy kerek. General menen Janǵalıdan keıin bul kúılerdi endi jastar tarta alar ma eken degen oı keı-keıde adamdy mazalaıdy. Mýzyka tarıhynda oryndaýshylyqtyń asý bermes bıik shyńy bolyp qalǵan mysaldar kóp. Dına Nurpeıisovadan keıin Qurmanǵazynyń «Qaıran sheshem» kúıin eshkim de olaı tarta almaıdy. Shámil Ábiltaevtan keıin Qurmanǵazynyń «Aqbaı» kúıin eshkim de olaı shala almaıdy. Sadýaqas Balmaǵambetovtyń oryndaýyndaǵy Qazanǵaptyń «Baljan qyz» kúıi de eshkim ala almaıtyn asý bolyp tur. Sondaı-aq General Asqarov pen Janǵalıdyń oryndaýyndaǵy «Nazqońyr» jáne Janǵalıdyń oryndaýyndaǵy «Qarataý shertpesiniń» atalǵan nusqasy da osyndaı, eshkim asa almas bıik seńgir bolyp qalatyn túri bar. Janǵalı kúıshiniń endi bir qyry bar. Ol – Súgirdiń buryn shertilmegen tyń kúıleriniń jetkizýshisi jáne nasıhattaýshysy. Osy kúngi repertýarǵa kirgen «Bes jorǵanyń» tolyq nusqasy (ańyzymen bes kúı) taǵy birqatar kúı – Janǵalı jetkizgen shyǵarmalar.
Búginde respýblıkadaǵy mýzyka óneri salasynyń eń úlken bir problemasy, notany saýatty jazý tóńireginde óristep otyr. Bir kúıdiń ózi túrli adamnyń qolynan túrli nusqa bolyp, onyń syrtynda notada túrlishe tańbalanyp jatady. Kóp jaǵdaıda budan japa shegetinder - mýzykalyq joǵary oqý oryndarynyń stýdentteri. Osy jaıynda bir suraǵanymda Janǵalı kúıshi bylaı degen edi.
– Nota – kúı óneriniń jazba mádenıeti. Iaǵnı, nota-álipbıdegi áripter sııaqty. Biz áripter arqyly sózdi qalaı tańbalasaq, nota arqyly mýzykany da týra solaı tańbalaımyz. Estigenin árippen tańbalap bere almaıtyn saýatsyz oqýshylardyń bolatyny sııaqty, qulaqqa emes – tipti kózge kórinip turǵan dybysty notaǵa túsire almaıtyn saýatsyz nota jazǵyshtar bolady. Jáne olarǵa qoı dep aıta almaısyń, qoıǵyza almaısyń. Sebebi, árqaısysy ózin Stravınskııden kem kórmeıdi. Túsirgen «notalary» boıynsha oınaǵan mýzykanttardyń uıatqa qalyp jatatyndyǵynda sharýasy joq. Sol sebepti mýzykalyq oqý júıesinde qaptaǵan qate nota, sol sebepti qaptaǵan qate oryndaý. Ahmet Jubanovtyń kezindegi jaýapkershilik joq qazir.
Aıta ketý kerek, Janǵalı Júzbaevtyń shákirtteri oryndaǵan kúı nusqalary, eń durys nusqa bolyp esepteledi. Respýblıkadaǵy birqatar aıtýly kúı báıgesiniń jıýrıinde otyrýy da Janǵalı kúıshiniń bıik saýatynan bolsa kerek. Belgili kúıshi, ustaz, jarty múshel kishi áriptes baýyryma, sóz sońynda abyroı qonsyn, óneriń óristi bolsyn dep tilek tileımin!
Talasbek ÁSEMQULOV.
