Birikken Arab Ámirlikterinen kelgen sheıhtardyń Otyrar aýdanynda gektar jerdi qorshap alyp, ońtústiktiń qyrǵılaryn ań-qusqa salyp, saıatshylyq quryp júrgenin budan buryn da gazetimizde jazǵan bolatynbyz. Endi olar oblysymyzdyń shóldi aımaǵyn bylaı qoıyp, tabıǵaty tamasha taýly óńirlerine de kóz sala bastaǵan sekildi.
Jaqynda Tólebı aýdanyndaǵy Keńesaryq aýylyna jolymyz túsken bolatyn. Al ol aýylǵa barar joldaǵy Qasqasý eldi mekeninen bastap joldar jóndelip, Saıramsý ózeniniń kópiri rettelip, odan ótkennen keıingi aınalma joldyń týra tartylyp jatqanyn kórdik. Qasqasýdyń oıdym-oıdym bolyp jatatyn joldary da retke keltirilip, birshama tegistelip qalypty. Bul tirliktiń bári oblys pen aýdan qazynasynan bólingen qarjyǵa istelinip jatqan bolar dep oılap basshylarǵa rıza bolǵan edik. Biraq aýyl turǵyndarymen áńgime barysynda bári bizdiń oıymyzdaǵydaı bolmaı shyqty.
Qasqasýlyqtar joldy jóndep jatqan arabtar ekenin, olarǵa búginde «Kempıng» dep atalyp ketken demalys aýmaǵynan 40 gektar jer berilip, biraz jerin qorshap alǵandaryn aıtty. Tipti bireýleri endi ol jerge mal jaıýdan qalǵanyn, qorshalǵan aýmaqqa jergilikti turǵyndardy jolatpaı jatqanyn da aıtyp jatty. «Biraz jerdi qorshap qoıypty. Al onyń ishinde ne istelinip jatqany belgisiz. Estýimizshe, álgi qorshalǵan jer sheıhtardyń demalatyn orny bolsa kerek. Sonda biz malymyzdy qaıda jaıyp, demalýǵa qaıda shyǵamyz?» – deıdi olar.
Rasynda da, jergilikti turǵyndardyń órisin taryltyp júrgen arabtar ol jaqta qalaı paıda boldy? Olardyń arabtar ekeni ras pa? Ras bolsa, olar ol jaqta nemen aınalysady? Mine, bul suraqtar taý etegine jaqyn ornalasqan eldi meken turǵyndarynyń kókeıinde júr. Alaıda aýyl adamdary buǵan jaýapty kimnen alaryn bilmeıdi eken. Osy oraıda biz «Saıram – Ógem» memlekettik ulttyq tabıǵı parkiniń bas dırektory Jeńisbek Turǵanovqa jolyǵyp (sýrette), ol kisige joǵarydaǵy suraqtardy qoıdyq.
«Siz aıtyp otyrǵan «Kempıng» dep atalyp ketken jer taýdyń túbinde ornalasqan, – deıdi Jeńisbek Turǵanuly. – Tabıǵaty keremet aýmaqqa Asanbaı Asqarov oblysqa basshylyq etken jyldary týrıstik baza salynatyn bolǵan. Ol jaqqa aparatyn jol salynyp, elektr jelileri de tartylǵan. Alaıda Asqarovtyń basyna is túskennen keıin onyń bári jaıyna qaldy. Tipti elektr baǵanalary men tartylǵan symdar talan-tarajǵa túsip ketti. Sol kezde bizdiń mekemeniń aralasýymen ondaı jaǵdaı toqtatylyp, keıin «Alteks» dep atalatyn fırmaǵa jalǵa berildi. Olar demalýshylarǵa arnalǵan birneshe shaǵyn vagon úıshikter ornatyp, biraz jyl jumys istetti. Al 1986 jyly sol mańdaǵy 56 gektar jerdi taý shańǵysy bazasyna aınaldyrý josparlanǵan bolatyn. Ókinishke oraı, sol jyly álgi jalǵa alýshy fırmanyń salǵyrttyǵynan ol jerler órtenip ketti de, oblystyq orman sharýashylyǵy basqarmasyna qaıtaryldy. Keıin B.Jylqyshıev ákim bolyp kelgen soń 2002 jyly ol jer álgi fırmaǵa qaıtadan berildi. Biraq ótken jyly ony taǵy da qaıtaryp alýǵa týra keldi. Sosyn Ulttyq parktiń erekshe qorǵalatyn tabıǵı aýmaqtardy jalǵa berý erejesine sáıkes konkýrs jarııalanyp, jurt aıtyp júrgendeı 40 emes, 13.2 gektar jer «East West compani LTD» JShS-ne 49 jylǵa jalǵa berildi. Bul seriktestik ol jerde demalys aımaǵyn salady. Búginde onda 40 adam qurylys jumystaryn júrgizýde. Qasqasý eldi mekeninen bastap 18 shaqyrym joldy jóndep jatqan da solar. Bári de zań júzinde, kelisim-shart boıynsha istelinip jatyr. Al qujatta atalmysh fırmanyń Qazaqstandiki ekeni kórsetilgen».
Degenmen jel turmasa shóptiń basy qımyldamaıtyny belgili. Sheıhtardyń bul jerge qandaı da bir qatysy bolýy múmkin ekenin Jeńisbek Turǵanuly da joqqa shyǵarmaıdy. Aıtalyq, álgi fırmanyń demeýshileri arabtar bolýy ábden múmkin. Biraq jalǵa alý týraly kelisim-shartta birde-bir sheteldiktiń aty-jóni kórsetilmegen.
Al endi bizge senimdi aqparat kózderinen mynadaı taǵy bir jáıt belgili bolyp otyr. Iaǵnı álgi aıtylǵan 13.2 gektar jer rasynda da sheıhtardyń ıeligine berilgen kórinedi. Bul sonaý Astanadan tikeleı berilgen tapsyrma boıynsha oryndalyp jatqan jumys bolyp shyqty. Tipti artynda arabtar turǵan «East West compani LTD» JShS-i aldaǵy ýaqytta sol mańdaǵy 8 myń gektar jerdi de jalǵa alyp, aınalasyn bıik etip qorshaıdy degen de áńgime bar. Sóıtip onyń ishine sheıhtar saıatshylyq qurý úshin ań-qustar jiberiledi eken. Qysqasy, taýdyń etegindegi kórikti jerler arabtardyń jazǵy aptapta demalatyn ornyna aınalatyn sekildi. Mine, sol kezde olardyń ıeligine ótken 8 myń gektar jerge mal baqqan sharýalar men jergilikti turǵyndar turmaq, aýdan ákimderi, oblystyq basqarmanyń ózi de jolaı almaı qalýy ábden múmkin.
Osy aıtylǵandar rasqa aınalatyn bolsa, mal jaıylymy tipti tarylyp, tabıǵat keremetterin tamashalaýǵa barǵysy kelgen adamdardyń da joly kesilgeli tur.
T. DOSYMBAEV,
Ońtústik Qazaqstan oblysy,
«Zamana»
