Ertede ötken şyǧystyŋ dana oişyldarynyŋ bırı «Eger bır eldıŋ qalai basqarylyp otyrǧandyǧyn, halqynyŋ ülgı tūtar önegesınıŋ qandai ekendıgın bılgıŋ kelse, sol halyqtyŋ muzykasyna qūlaq tür» degen eken. Baǧalai alsaq, qai halyqtyŋ bolsa da ruhani tırşılıgınde muzykanyŋ alar orny özgeşe ekendıgın baiqaimyz. Däl osy rette marqūm Ämina Nūǧmandy halyq änderın özıne tän naqyşpen tamyljyta oryndauymen qatar, ony zerttep, nasihattauda ūlan-ǧaiyr eŋbek etken bırtuar azamattarymyzdyŋ bırı retınde atauǧa bolady.
QR Ūlttyq kıtaphanasynda Ämina Nūǧmannyŋ Keŋes ökımetınıŋ qylyşynan qan tamyp tūrǧan kezınde jaryq körmegen «Qazaqtyŋ änşılık dästürı» atty doktorlyq monografiiasyn talqylauǧa elımızdıŋ aituly ǧalymdary bas qosty. Täuelsızdıgımızdıŋ arqasynda Ämina Nūǧmannyŋ qyzy Baian Nūǧman atalmyş monografiiany baspaǧa ūsynyp, jaryqqa şyǧarypty. «Atalmyş eŋbektıŋ ūlttyq naqyşty saqtap, halyq jadynan öşıp bara jatqan köptegen änderı qaita tırılıp, ruhani qazynamyzǧa qosyluy sol kısınıŋ atymen bailanysty», – deidı ǧalym Jarqyn Şäkärım. Ämina Nūǧmannyŋ qazaq ǧylymyna qosqan ülesın ǧalymdar bylaişa sipattaidy: «Ūlttyq kıtaphana qorynda avtordyŋ 1959-2010 jyldar aralyǧyndaǧy şyǧarmaşylyǧyna bailanysty 50-den astam ädebiet, onyŋ ışınde küitabaqtar saqtalǧan. Sonymen qatar
Ämina Nūǧman 1989 jyly Qūrmanǧazy atyndaǧy ūlttyq konservatoriiada «Halyq änı» kafedrasyn aşty».
Filologiia ǧylymynyŋ doktory Tūrsynbek Käkışev kezınde şetelden köş bastaǧan alǧaşqy önertanuşylardyŋ bırı retınde Ämina Nūǧmandy erekşe atady. «Önerge, onyŋ ışınde än aituǧa qabıletım joq bolsa da, Äminanyŋ änın tyŋdaǧan soŋ erekşe äserlendım», – dep taŋdanys bıldırgenın jasyrmady. Ǧalym Jarqyn Şäkärım Ämina Nūǧmannyŋ bügıngı eŋbegınıŋ jaŋaşyldyǧy turaly aita kele: «Qazaqtyŋ änşılık dästürı» atty eŋbekte tūŋǧyş ret Semenov-Tian-Şanskiidıŋ Abai mūrasyn zerttegendıgı turaly aitylady jäne de özıne deiıngı önertanuşylardyŋ eŋbekterınde qamtylmaǧan däiektı faktılerdı ortaǧa salady», – dep mälım ettı.
Jarqyn ŞÄKÄRIM, Qazaqstannyŋ eŋbek sıŋırgen qairatkerı:
– Qazaqtyŋ änşılık dästürıne üles qosqan tūlǧalardy XIX ǧasyrdan bastauǧa bolady. Al 50-jyldarda qazaqtyŋ änşılık dästürın jinap, jol bastaǧan adamdardyŋ bırı – Ämina Nūǧman. Bolaşaq balalardyŋ änşılık önerı turaly jazǧan kıtaptary arqyly ol – Jetısu, Arqa änderın, Batys Qazaqstan änderın tūŋǧyş ret taldaǧan tūlǧa.
DEREK
Ämina Nūǧman – belgılı änşı, öner zertteuşı ǧalym, pedagogika ǧylymynyŋ kandidaty, dosent. Qazaqstan mūsylman äielderı odaǧynyŋ töraiymy, qajy. Qūrmanǧazy atyndaǧy ūlttyq konservatoriiany bıtırgen. Qazaqtyŋ Qyzdar pedagogikalyq institutynda ūzaq jyldar muzykalyq ädısteme kafedrasyn basqarǧan. 1971-1980 jyldary qazaq televiziiasynda «Gäkku» atty muzykalyq-folklorlyq baǧdarlama jürgızdı. Jüzdegen änderı men küitabaqtary «Altyn qorda» saqtalǧan.
Seiılbek ASANOV,
«Alaş ainasy».
