Alash arystarynyń jádıdshildik reformasy V

4091
Adyrna.kz Telegram

Islam men arab-parsy dástúrshil «musylmandyqtyń» aıyrmasy nede?

Islamdy saıasılanǵan arab-parsy folklorymen salystyrsaq, tolyp jatqan qarama-qaıshylyq kóremiz. Solardyń keıbirin ǵana mysal eteıik.

-        Islamda «týra jolmen» júrseńiz – musylmansyz (6:151-153).

Al arab-parsy dástúrinde musylman bolý úshin «ıslamnyń» 5 paryzyn moıyndap, dogmalyq-rıtýaldyq sharttardy oryndaý mindet.

-        Islam adamnyń aqylyn joǵary qoıady. Shyn senim Allanyń erkimen jáne adam aqylmen tereń oılanyp, mol bilimge jetkende ǵana keledi

 (2:170, 10:100, 17:36).

 Qurandy tek oıly adam túsinedi. Aqıqat kópshiliktiń pikirine táýeldi emes.

Saıasılanǵan arab-parsy folklory aqyl men Qurandy jetkiliksiz sanaıdy. Adam «júrekpen senip», toptyq aǵymǵa kirse jáne kópshiliktiń pikirin qup kórse, sonda ǵana musylman. Bul dinder aqyl men bilimdi emes, emoııalyq tolqýdy joǵary qoıady. Ata-baba árýaǵynyń mysy bar, árýaq qoldaıdy dep senedi. 

-         Islamda adam ıman keltire me joq pa nemese qaı dinge senedi – onyń óz erki (2:256, 10:99, 18:29, 88:21-22).

Saıasılanǵan arab-parsy dástúrshildigi dinnen aınyǵandardy óltirip, dindi zorlyqpen taratý saıasatyn ustanady.

-         Islamda qul ustaýdan bas tartý Qudaıdan qorqý bolyp sanalady (90:12-13).

 Saıasılanǵan arab-parsy dástúrinde quldyq – kádýilgi nárse. Tipti soǵysta quldardy paıdalaný durys is sanalady.

-         Islamda nápsiqumarlyq pen azǵyndyqtyń jazasy – jurt aldynda masqara etý (24:2) jáne bul tártip tek musylmandarǵa júredi.

Al saıasılanǵan arab-parsy dástúrlik dinderi ondaı ispen qolǵa túsken adamdy taspen uryp óltiredi.

-         Islam qorǵanys maqsatynda jáne álsiz ben qanaýǵa túskendi arashalaý jolynda ǵana soǵysýǵa ruqsat beredi (2:190, 4:75).

Saıasılanǵan arab-parsy folklory úshin «ımansyz» ataýlymen soǵys – qalypty jaǵdaı. Dinsizdi óltirý ımandylyqtyń dáleli bolyp sanalady.

-         Islamda halyq májilis, saılaý, erkin pikir bildirý, talqy, kelisim arqyly basqarylady. Bılik tizgini ımandy da bilikti adamdarǵa beriledi.

Saıasılanǵan arab-parsy folklory boıynsha  bılik tutastaı alǵanda arabtyń quraısh taıpasynyń nemese jekeleı alǵanda paıǵambardyń Álı men Fatımadan taraǵan urpaqtarynyń qolynda bolýy tıis.

-         Islam – monoteıstik, progressıvti, ár nárseni teńgerip-teńshep otyratyn aıqyn júıe. Ol bar máseleni aqylǵa salýǵa, adam tabıǵatyn tereńnen zerttep bilýge bolady degen senimde. Islam qarama-qaıshylyqtarmen sanasady, biraq ekijúzdilikti aıyptaıdy. Tarıhty, túp-tuqııandy mıfke, aqyl jetpeıtin tylsymǵa aınaldyrýmen kúresedi. Islam haosty, sheshilmegen túıinderdi, jikshildikti jeńedi.

-         Islam aqyl-bilimdi jáne Qudaı týraly, Onyń jaratýshylyǵy jaıly, ómirdiń máni haqynda oılana bilý qabiletin joǵary qoıady. Islam – dinı jáne genderlik ústemdikke, emoıonaldyq fanatızmge, jalǵan nanymǵa, mıfterge, yrymshylyqqa, sybystarǵa, adam sanasyn bılep, janshýǵa, agressııaǵa, zorlyq-zombylyqqa qarsy. Jáne eń bastysy Bir Alladan basqa puttar men «qudaılardy» moıyndaýǵa negizdelgen dástúrli jáne dástúrli emes tabynýshylyqqa qarsy júıe.

-         Islam – qarańǵy tobyrdy aıtqanǵa kóndirip, aıdaǵanǵa júrgizý maqsatynda, «ıslam osy» dep paıǵambarlar, sahabalar, áýlıeler, ǵalymdar, sheıhtar, ımam- moldalardan put jasap, quldyq urýǵa qarsy demokratııalyq júıe.

Bir ǵana Jaratýshy bar!

Saıasılanǵan arab-parsy dástúrshildigin ustanýshylarǵa aıtarymyz -kelińizder, aqylymyzdy iske qosyp, shyn júregimizben Bir Allaǵa qaıta oralaıyq. Bir Alladan basqa kúshterge, ózimiz jasap alǵan puttarǵa baǵynýdan,ortaǵasyrlyq halıfat júıesin ańsaıtyndarǵa bas ııýden tyıylaıyq. Qysqasyn aıtqanda, kópqudaıshylyqtan úzildi-kesildi bas tartaıyq. Qudaıdyń Kitabyn jalǵyz jolbasshym dep tanıyq. Elshiniń shyn súnneti - Uly Quran. Endeshe Quran kórsetken jolmen júreıik. Qateni moıyndap, durys jolǵa qaıta túsýdiń eshqashan keshtigi bolmaǵan. Muny Jaratqan ıemiz Qasıetti kitapta aıtady:

39:53 ,39:54 ,39:55 

Ókinishtisi sol, kóńiliniń kúıi men ádeti boıynsha júretinder kóp, al Qudaı sóziniń rastyǵyn tekserýdi, Onyń Kitabyn ózinshe oqyp aqylǵa salýdy oılaıtyndar óte az. Myna aıattardyń maǵynasyna zeıin salaıyqshy:

18:54,18:55 ,18:56 ,18:57 

 

Ár sheshimin tarazyǵa salyp, kózqarasynyń durystyǵyn, saldaryn oılanýǵa kez kelgen adamnyń haqy bar. Al ıman, din máselesinde mundaı tolǵanystyń mańyzy eki ese artyq. Sol sebepti de barsha jurt Qurandy zertteý isine muqııat jáne syn turǵysynan qaraǵany durys.

Quranda kórsetilgendeı Bir ǵana Alla jolyn ustaý ár adamdy, ár ultty, tipti búkil adamzatty baqytqa jetkizedi.

        Islam jeńiske jetkizedi (30:47, 22:38-39,7:96).

        -         Islam tabysqa, molshylyqqa jetkizedi (7:96, 41:30-31).

       -         Islam naǵyz erkindik, bostandyq jáne tańdaý huqyn beredi. Onyń ishinde din-senim bostandyǵy, oıdy erkin aıtý bostandyǵy, júrip-turý bostandyǵy, saýda-sattyqtaǵy bostandyq (2:256, 10:99, 88:21-22).

      -         Islam násiline, jynysy, ustanǵan dini, áleýmettik-ekonomıkalyq jaǵdaıy, saıası kózqarasy qandaı ekenine qaramastan, kez kelgen adamnyń huqyqtaryn saqtaýǵa kepil bolady (5:8, 49:13).

-         Islam májilis pen erkin pikirge negizdelgen demokratııalyq saıası júıe qurýǵa kepildik beredi  (42:38).

-         Islam bıik moraldyq standarttarǵa súıenetin qoǵam ornatýǵa kepildik beredi (25:63-76, 16:90, 3:110).

-         Islam adam ómirin jáne menshikti barynsha qorǵaýǵa kepildik beredi

  (2:188, 4:58, 5:32).

-         Islam adamdar arasyndaǵy, halyqtar arasyndaǵy tatýlyq pen syılastyqty joǵary qoıýǵa kepildik beredi (3:110, 60:8-9).

-         Islam ekologııalyq tepe-teńdikti saqtap, qorshaǵan ortany qorǵaýǵa kepildik beredi (30:41).13:11. 

Jalǵasy bar...

Turarbek Qusaıynov

"Demos" QQ tóraǵasy

Pikirler