Almaty qalasyndaǵy fızıka-matematıka baǵytyndaǵy Nazarbaev Zııatkerlik mektebiniń oqýshylary NASA jáne National Space Society uıymdastyrǵan Space Settlement Contest 2025 halyqaralyq baıqaýynda birinshi jáne ekinshi oryndardy ıelenip, álemdik arenada el abyroıyn asqaqtatty.
Bıyl bul baıqaýǵa álemniń 25 elinen 26 000-nan astam oqýshy qatysyp, bolashaqtaǵy ǵarysh mekenderiniń prototıpterin usyndy. Zııatkerlik mekteptiń eki komandasy ǵylymı-fantastıkalyq jáne ınjenerlik negizde jasalǵan jobalarymen úzdik dep tanyldy.
Birinshi oryndy jeńip alǵan YURT jobasy – Iýpıter orbıtasynda ornalasatyn, 20–30 myń adamǵa arnalǵan avtonomdy ǵarysh stanııasy. Joba jasandy gravıtaııamen jáne tirshilik úshin qajetti ınfraqurylymmen tolyq jabdyqtalǵan. Stanııa quramyna Tulpar jáne Qyran atty júk kemeleri, Yu-1 jáne Yu-2 qosalqy modýlderi, sondaı-aq flora men faýna tirshiligine arnalǵan agrosektorlar men birneshe jasandy ekojúıe kiredi. Jobany Anastasııa oı, Iýlııa Kım, Kamıla Ertisqyzy jáne Ilııas Daýlet daıyndady.
Al ekinshi oryndy ıelengen Ikarýs jobasy – Iýpıterdiń eń úlken serigi Ganımedtiń orbıtasynda ornalasatyn, 45 000 adamǵa arnalǵan zamanaýı ǵarysh stanııasy. Joba stanııany radıaııadan tabıǵı jolmen qorǵaýdy, jel týrbınalary men bıoreaktorlar arqyly energııa óndirýdi, sondaı-aq aeroponıka men hlorella arqyly avtonomdy tirshilik júıesin qamtamasyz etýdi kózdeıdi.
Jobany daıyndaǵan oqýshylar – Asan Tabyldy, Arman Temirbýlatov, Sabyrjan Inkárbek, Tomırıs Quzbakova, Muhıdın Japarov, Baǵdáýlet Álisher, Ýálı Berik, Aısulý Nursultan, Arlan Taırov jáne Baqyt Aslan. Jobanyń jetekshiligin 12-synyp oqýshysy Ádil Sandyqbaev atqardy.
– 2022 jyly Space Settlement Contest baıqaýyna alǵashqy jobamyzdy daıyndaǵan kezde, biz úshin jol kórsetetin daıyn tájirıbe de, tabysty keıs te, qaýymdastyq ta bolǵan joq. Biz birinshi bolyp jol saldyq, táýekelge bardyq. Sol jyly biz baıqaýdaǵy tuńǵysh qazaqstandyq jeńimpaz atanyp, birden birinshi oryndy jeńip aldyq, – dep esine aldy Ádil Sandyqbaev.
Ádil – Qazaqstanda zymyran jasaý men ǵaryshtyq ınjenerııaǵa alǵash bolyp qyzyǵýshylyq tanytqan oqýshynyń biri. Ol bul salany tańdaý arqyly tek óz bolashaǵyna ǵana emes, tutas bir urpaqtyń baǵytyna áser etýdi maqsat etken. Bıyl onyń jolyn jalǵaǵan jańa komanda da jeńiske jetip otyr.
– Baıqaýǵa qatysýshylardyń deńgeıi jyl saıyn ósip keledi. Sondyqtan mundaı nátıjelerdiń máni erekshe. Biz tek bilim men tájirıbe berip qoımaı, olardyń ózine degen senimin de arttyra aldyq dep oılaımyn. Bul bastamanyń jalǵasaryna senemin. Olar tek mektep ishinde emes, elimizde de aerokosmos salasyn damytýǵa úles qosady, – deıdi Ádil.
Aıta keteıik, Space Settlement Contest – ataqty amerıkalyq fızık Djerard O'Nılldiń bastamasymen uıymdastyrylatyn mektep oqýshylaryna arnalǵan jyl saıynǵy halyqaralyq baıqaý. Qatysýshylar fızıka, bıologııa, tehnologııa, arhıtektýra jáne ekologııa salalaryndaǵy bilimderin paıdalana otyryp, bolashaqtaǵy ǵaryshtyq qonystardyń úlgilerin jasaıdy.
