Qyrǵyzstan prezıdenti Sadyr Japarov Ortalyq Azııanyń basqa postkeńestik respýblıkalaryna ózara vızasyz rejım engizý proesin bastaý jáne shengen vızasyna uqsas aımaqtyq vıza engizýdi usyndy, onyń ıegerleri barlyq bes elde erkin saıahattaı alatyn bolady. Bul bastamany saıasatker Facebook paraqshasynda jarııalady, dep habarlaıdy “Adyrna” ulttyq portaly.
Japarovtyń Ortalyq Azııa úshin ortaq kirý qujattary týraly ıdeıasy Qyrǵyzstan men Tájikstan arasyndaǵy shekaralyq máselesi túpkilikti sheshilgennen keıin paıda boldy. Memleket basshysynyń aıtýynsha, bul másele 1924 jyldan beri, ıaǵnı 100 jyldan astam ýaqyt boıy ashyq bolyp kelgen.
Shekara týraly kelisimdi Tájikstan prezıdenti Emomalı Rahmonomen qol qoıýdy saıasatker tek eki el úshin ǵana emes, búkil aımaq úshin mańyzdy oqıǵa retinde sıpattady.
«Osy sátten bastap Ortalyq Azııada máńgilik beıbitshilik ornady», — dep qorytyndylady Japarov.
Degenmen, Qyrǵyzstan prezıdentiniń aıtýynsha, Tájikstanǵa berilgen keıbir eldi mekenderdiń turǵyndaryna qonys aýdarý qajet bolady, sondaı-aq kórshiles eldiń azamattaryna da dál sondaı jaǵdaılar týyndaýy múmkin. Biraq bul shara shekaranyń birkelki syzyq boıynsha ótýi úshin qajet, áıtpese ony áskerı qyzmetkerlerdiń baqylaýy qıyn bolady. Al jańa qarýly qaqtyǵystardyń týyndaýyna jol berýge bolmaıdy, óıtkeni 30 jyl ishinde eki jaqtan da qaqtyǵystar saldarynan myńdaǵan azamattar qaza tapty, dedi prezıdent.
Ol qonys aýdarǵan turǵyndarǵa memleket tarapynan nazar aýdarylyp, qazirgi zamanǵy úılermen qamtamasyz etiletindigin, olarda jaǵdaıdyń burynǵy turǵyn úıden jaqsy bolatynyn sendirdi.
Sonymen qatar, Qyrǵyzstan basshysy Qazaqstan, Tájikstan, Túrkimenstan jáne Ózbekstan basshylyǵyna ózara vızasyz rejım engizýdi usyndy.
«Al basqa elderdiń azamattary úshin barlyq aımaq boıynsha erkin qozǵalýǵa múmkindik beretin birtutas vıza engizý qajet, ol shengen vızasyna uqsas bolýy tıis», — dep jazdy Japarov.
Aıta keteıik, Ortalyq Azııanyń kóptegen postkeńestik respýblıkalary arasynda azamattar ózara vızasyz júrýge ruqsat beretin rejım bar. Degenmen, keı jaǵdaılarda belgili bir shekteýler kezdesedi. Mysaly, qazaqstandyqtar men tájikstandyqtar Qyrǵyzstanda shekteýsiz ýaqyt boıy bola alady, al ózbekstandyqtar 60 kún vızasyz bolǵannan keıin kóshi-qon organdarynda tirkelýi qajet, sondaı-aq qyrǵyzstandyqtar da Ózbekstan aýmaǵynda osyndaı jaǵdaıda tirkelýi kerek.
Túrkimenstan azamattary dıplomatııalyq nemese qyzmettik pasporttary bolǵan jaǵdaıda ǵana aımaqtaǵy basqa elderge vızasyz bara alady. Shekaralas aımaqtardyń turǵyndary úshin erekshe jaǵdaılar bar, biraq olar ádette basqa eldiń kórshiles aýdandaryna qysqa saparlar úshin «vızasyz» jol júrýge múmkindik beredi.
Eske salaıyq, týrıster úshin ortaq aımaqtyq vıza jasaý ıdeıasy 2018 jyly alǵash ret aıtylǵan bolatyn. Qazaqstannyń sol kezdegi prezıdenti Nursultan Nazarbaevtyń qyzy Darıǵa osy usynysty aıtqan edi. Ol qujattyń Azııanyń «shengeni» bolýy tıis ekenin naqtylaǵan.
2018 jyldyń jeltoqsanynda Qazaqstan men Ózbekstan 2019 jyldyń basynda «Jibek joly» (Silk visa) atty ortaq vızany engizýdi josparlap otyrǵany týraly habarlanǵan bolatyn. Sondaı-aq, bul ıdeıa kórshilerdi — Qyrǵyzstan men Tájikstandy qyzyqtyrǵany aıtylǵan. Biraq joba júzege asyrylmady.
