Qyrǧyzstan prezidentı Sadyr Japarov Ortalyq Aziianyŋ basqa postkeŋestık respublikalaryna özara vizasyz rejim engızu prosesın bastau jäne şengen vizasyna ūqsas aimaqtyq viza engızudı ūsyndy, onyŋ iegerlerı barlyq bes elde erkın saiahattai alatyn bolady. Būl bastamany saiasatker Facebook paraqşasynda jariialady, dep habarlaidy “Adyrna” ūlttyq portaly.
Japarovtyŋ Ortalyq Aziia üşın ortaq kıru qūjattary turaly ideiasy Qyrǧyzstan men Täjıkstan arasyndaǧy şekaralyq mäselesı tüpkılıktı şeşılgennen keiın paida boldy. Memleket basşysynyŋ aituynşa, būl mäsele 1924 jyldan berı, iaǧni 100 jyldan astam uaqyt boiy aşyq bolyp kelgen.
Şekara turaly kelısımdı Täjıkstan prezidentı Emomali Rahmonomen qol qoiudy saiasatker tek ekı el üşın ǧana emes, bükıl aimaq üşın maŋyzdy oqiǧa retınde sipattady.
«Osy sätten bastap Ortalyq Aziiada mäŋgılık beibıtşılık ornady», — dep qorytyndylady Japarov.
Degenmen, Qyrǧyzstan prezidentınıŋ aituynşa, Täjıkstanǧa berılgen keibır eldı mekenderdıŋ tūrǧyndaryna qonys audaru qajet bolady, sondai-aq körşıles eldıŋ azamattaryna da däl sondai jaǧdailar tuyndauy mümkın. Bıraq būl şara şekaranyŋ bırkelkı syzyq boiynşa ötuı üşın qajet, äitpese ony äskeri qyzmetkerlerdıŋ baqylauy qiyn bolady. Al jaŋa qaruly qaqtyǧystardyŋ tuyndauyna jol beruge bolmaidy, öitkenı 30 jyl ışınde ekı jaqtan da qaqtyǧystar saldarynan myŋdaǧan azamattar qaza tapty, dedı prezident.
Ol qonys audarǧan tūrǧyndarǧa memleket tarapynan nazar audarylyp, qazırgı zamanǧy üilermen qamtamasyz etıletındıgın, olarda jaǧdaidyŋ būrynǧy tūrǧyn üiden jaqsy bolatynyn sendırdı.
Sonymen qatar, Qyrǧyzstan basşysy Qazaqstan, Täjıkstan, Türkımenstan jäne Özbekstan basşylyǧyna özara vizasyz rejim engızudı ūsyndy.
«Al basqa elderdıŋ azamattary üşın barlyq aimaq boiynşa erkın qozǧaluǧa mümkındık beretın bırtūtas viza engızu qajet, ol şengen vizasyna ūqsas boluy tiıs», — dep jazdy Japarov.
Aita keteiık, Ortalyq Aziianyŋ köptegen postkeŋestık respublikalary arasynda azamattar özara vizasyz jüruge rūqsat beretın rejim bar. Degenmen, kei jaǧdailarda belgılı bır şekteuler kezdesedı. Mysaly, qazaqstandyqtar men täjıkstandyqtar Qyrǧyzstanda şekteusız uaqyt boiy bola alady, al özbekstandyqtar 60 kün vizasyz bolǧannan keiın köşı-qon organdarynda tırkeluı qajet, sondai-aq qyrǧyzstandyqtar da Özbekstan aumaǧynda osyndai jaǧdaida tırkeluı kerek.
Türkımenstan azamattary diplomatiialyq nemese qyzmettık pasporttary bolǧan jaǧdaida ǧana aimaqtaǧy basqa elderge vizasyz bara alady. Şekaralas aimaqtardyŋ tūrǧyndary üşın erekşe jaǧdailar bar, bıraq olar ädette basqa eldıŋ körşıles audandaryna qysqa saparlar üşın «vizasyz» jol jüruge mümkındık beredı.
Eske salaiyq, turister üşın ortaq aimaqtyq viza jasau ideiasy 2018 jyly alǧaş ret aitylǧan bolatyn. Qazaqstannyŋ sol kezdegı prezidentı Nūrsūltan Nazarbaevtyŋ qyzy Dariǧa osy ūsynysty aitqan edı. Ol qūjattyŋ Aziianyŋ «şengenı» boluy tiıs ekenın naqtylaǧan.
2018 jyldyŋ jeltoqsanynda Qazaqstan men Özbekstan 2019 jyldyŋ basynda «Jıbek joly» (Silk visa) atty ortaq vizany engızudı josparlap otyrǧany turaly habarlanǧan bolatyn. Sondai-aq, būl ideia körşılerdı — Qyrǧyzstan men Täjıkstandy qyzyqtyrǧany aitylǧan. Bıraq joba jüzege asyrylmady.
