Aqpan aıynyń 24-28 juldyzy aralyǵynda Túrkııa Respýblıkasynyń Mádenıet jáne týrızm mınıstrliginiń qoldaýymen, «TÚRKSOI» Halyqaralyq uıymynyń uıymdastyrýymen Ystambul, Ankara qalalarynda biliktilikti arttyrý kýrsy ótti. Kýrsqa Almaty qalasy mýzeıler birlestiginiń 6 qyzmetkeri qatysty. Qatysýshylar arasynda «S.Muqanov pen Ǵ.Músirepov atyndaǵy ádebı-memorıaldyq mýzeı kesheniniń» ekskýrsııa jetekshisi, men de barmyn. Is-sapar joǵarǵy sapada, ınsaıtqa toly, shabyt alarlyq deńgeıde ótti.
Taǵylymdama baǵdarlamasy boıynsha bastapqy úsh kún 24-26 aqpan Ystambul qalalarynda bolyp, qala mádenıetimen tanysyp, ataqty mýzeılerge sapar jasap, zerthanalar men tarıhı oryndarda boldyq. Atap aıtsaq, «Restavraııa jáne konservaııa ortalyq jáne aımaqtyq zerthana dırekııasynda» restavraııa, konservaııalyq jumystar boıynsha lekııa barysynda ártúrli sapadaǵy materıaldardy (bylǵary, súıek, aǵash, mata, keramıka) óńdeý, qalypqa keltirý jumystaryn túsindirdi. Laboratorııanyń ishki jumysymen, jumys proesin óz kózimizben tamashaladyq. Fızıko-mehanıkalyq laboratorııa, ınfıksaııa, ıkondarǵa analız jasaý jumystaryn arnaıy apparattarda kórip, baqylaý múmkindigine ıe boldyq.
Ekinshi kúni «Ystambul arheologııalyq mýzeıinde» mýzeıdiń ashylý tarıhymen, mýzeı ekspozıııasymen tanystyq. Lekııada eksponattarǵa akent berý, olardy kelýshiler nazaryna usyný: dızaın, grafıka, akýstıkaǵa asa mán berý, digital qurylǵylaryn oryndy paıdalaný jumystary týraly aqparattar berildi. «Ystambul arheologııalyq mýzeıi» álemniń úzdik 5 mýzeıiniń qataryna engen tarıhı mádenı oryn. Taǵylymdama ary qaraı «Túrik jáne ıslam óneri mýzeıi», «Dolmabahche», «Topkapy» saraılarynda, «Aııa Sofıa» meshitinde jalǵasyn tapty. Maǵan erekshe áser qaldyryp, shabyttandyrǵany «Dolmabahche» saraıy men «Aııa Sofıa» meshitiniń sáýlet óneri, tarıhy. Atalǵan mýzeılerge degen kelýshiler suranysy, ásirese sheteldikterdiń tańdanysy shabyttandyrady.
28-aqpan kúni Ankara qalasyndaǵy biz sapar jasaǵan tarıhı oryndar: Túrkııa Respýblıkasynyń negizin qalaýshy Mustafa Kemaldyń qurmetine oraı ashylǵan «Mustafa Kemal Ata Túrik mavzoleıi», 2016 jyly 15 shildede áskerı tóńkeris oqıǵasyna arnalǵan «15 shilde Demokratııalyq mýzeıi» kelýshilerdi tolǵandyrmaı qoımasy anyq. Maǵan erekshe áser qaldyrǵany «15 shilde Demokratııalyq mýzeıi». Mýzeı zamanaýı qurylǵylarmen jabdyqtalǵan, 3D, 4D formatta lazerli, proekııaly ekrandar kómegimen kóterilis barysyn, halyqtyń zardap shegýin, sol teraktta mert bolǵan shahıdter týraly qundy derek kózderin kelýshilerge pash etedi. Sonymen qatar, Túrkııa Respýblıkasynyń mádenıeti men tarıhy týrasynda «Túrkııa II Uly Ulttyq Májilisi. Respýblıkalyq mýzeıi», «Etnografııa mýzeıi», «Memlekettik kórkem sýret jáne músin mýzeıi», «Shahmattar mýzeılerinde» bolyp keremet áser aldyq.
Taǵylymdamanyń qorytyndy bóliminde Almaty qalasy mýzeıler birlestiginiń qyzmetkerlerine sertıfıkattar berildi. «TÚRKSOI» Halyqaralyq uıymynyń bas hatshysy Sultan Raev, Mádenı mura jáne mýzeıler bas basqarmasy qazba zertteý bóliminiń bastyǵy Ýmýt Gıýrgıýlý Túrkııa Mádenıet mınıstrliginiń atynan sertıfıkattar tabystady. Sultan Raev óz sózinde Almaty qalasy mýzeıler birlestigimen yntymaqtastyq qarym-qatynastyń aldaǵy ýaqytta da jalǵasyn tabatyndyǵyn tilge tıek etip, qyzmetkerlerge shyǵarmashylyq tabys pen sáttilik tiledi. Túrki halqynyń ortaq mádenı murasyn saqtaý, osy saladaǵy yntymaqtastyqty arttyrý maqsatynda bul baǵdarlama mańyzdy qadam bolyp tabylatyndyǵy anyq.
Álem boıynsha týrızm salasynda aıtýly úshtik qataryna enetin syrly Ystambul kóriktiligimen, janǵa jaıly tabıǵatymen, jyly shyraıly túrik halyqtarymen este qalady. Tarıhy bekem, mýzeı salasy boıynsha jetistikterge ıe, el mádenıeti men tarıhy ózge ult ókilderine úlgi bolar arman qala Ankara bizdi qushaq jaıa qarsy alyp, qımastyqpen shyǵaryp saldy... Osyndaı keremet múmkindik úshin Túrkııa Respýblıkasynyń Mádenıet jáne týrızm mınıstrligine, «TÚRKSOI» Halyqaralyq uıymyna, bizdi kelgen kúnnen ystyq yqylaspen qarsy alyp, qonaqjaılylyq tanytqan Túrki qaýymdary jáne dıasporalar men syrtqy baılanystar bóliminiń basqarýshysy, «TÚRKSOI» mýzeıler qaýymdastyǵynyń bas úılestirýshisi Barysh-Djavıd Movsıýmlıýge, Almaty qalasy mýzeıler birlestiginiń dırektory Saǵyndyqova Lıazzat Qudaıbergenqyzyna úlken alǵys bildiremiz.
Túrki halyqtary mádenıetin qalyptastyrýda, tarıh dińiniń bekem bolýyna jumyla at salysyp, mýzeı salasynda qaltqysyz, abyroımen qyzmet atqaraıyq.
Móldir SAǴYMBAEVA,
Almaty qalasy mýzeıler birlestigine qarasty
S.Muqanov pen Ǵ.Músirepovtiń
ádebı-memorıaldyq mýzeı kesheniniń
ekskýrsııa jetekshisi
