Aqpan aiynyŋ 24-28 jūldyzy aralyǧynda Türkiia Respublikasynyŋ Mädeniet jäne turizm ministrlıgınıŋ qoldauymen, «TÜRKSOI» Halyqaralyq ūiymynyŋ ūiymdastyruymen Ystambūl, Ankara qalalarynda bılıktılıktı arttyru kursy öttı. Kursqa Almaty qalasy muzeiler bırlestıgınıŋ 6 qyzmetkerı qatysty. Qatysuşylar arasynda «S.Mūqanov pen Ǧ.Müsırepov atyndaǧy ädebi-memorialdyq muzei keşenınıŋ» ekskursiia jetekşısı, men de barmyn. Is-sapar joǧarǧy sapada, insaitqa toly, şabyt alarlyq deŋgeide öttı.
Taǧylymdama baǧdarlamasy boiynşa bastapqy üş kün 24-26 aqpan Ystambūl qalalarynda bolyp, qala mädenietımen tanysyp, ataqty muzeilerge sapar jasap, zerthanalar men tarihi oryndarda boldyq. Atap aitsaq, «Restavrasiia jäne konservasiia ortalyq jäne aimaqtyq zerthana direksiiasynda» restavrasiia, konservasiialyq jūmystar boiynşa leksiia barysynda ärtürlı sapadaǧy materialdardy (bylǧary, süiek, aǧaş, mata, keramika) öŋdeu, qalypqa keltıru jūmystaryn tüsındırdı. Laboratoriianyŋ ışkı jūmysymen, jūmys prosesın öz közımızben tamaşaladyq. Fiziko-mehanikalyq laboratoriia, infiksasiia, ikondarǧa analiz jasau jūmystaryn arnaiy apparattarda körıp, baqylau mümkındıgıne ie boldyq.
Ekınşı künı «Ystambūl arheologiialyq muzeiınde» muzeidıŋ aşylu tarihymen, muzei ekspozisiiasymen tanystyq. Leksiiada eksponattarǧa aksent beru, olardy keluşıler nazaryna ūsynu: dizain, grafika, akustikaǧa asa män beru, digital qūrylǧylaryn oryndy paidalanu jūmystary turaly aqparattar berıldı. «Ystambūl arheologiialyq muzeiı» älemnıŋ üzdık 5 muzeiınıŋ qataryna engen tarihi mädeni oryn. Taǧylymdama ary qarai «Türık jäne islam önerı muzeiı», «Dolmabahche», «Topkapy» sarailarynda, «Aiia Sofia» meşıtınde jalǧasyn tapty. Maǧan erekşe äser qaldyryp, şabyttandyrǧany «Dolmabahche» saraiy men «Aiia Sofia» meşıtınıŋ säulet önerı, tarihy. Atalǧan muzeilerge degen keluşıler sūranysy, äsırese şeteldıkterdıŋ taŋdanysy şabyttandyrady.
28-aqpan künı Ankara qalasyndaǧy bız sapar jasaǧan tarihi oryndar: Türkiia Respublikasynyŋ negızın qalauşy Mūstafa Kemaldyŋ qūrmetıne orai aşylǧan «Mūstafa Kemal Ata Türık mavzoleiı», 2016 jyly 15 şıldede äskeri töŋkerıs oqiǧasyna arnalǧan «15 şılde Demokratiialyq muzeiı» keluşılerdı tolǧandyrmai qoimasy anyq. Maǧan erekşe äser qaldyrǧany «15 şılde Demokratiialyq muzeiı». Muzei zamanaui qūrylǧylarmen jabdyqtalǧan, 3D, 4D formatta lazerlı, proeksiialy ekrandar kömegımen köterılıs barysyn, halyqtyŋ zardap şeguın, sol teraktta mert bolǧan şahidter turaly qūndy derek közderın keluşılerge paş etedı. Sonymen qatar, Türkiia Respublikasynyŋ mädenietı men tarihy turasynda «Türkiia II Ūly Ūlttyq Mäjılısı. Respublikalyq muzeiı», «Etnografiia muzeiı», «Memlekettık körkem suret jäne müsın muzeiı», «Şahmattar muzeilerınde» bolyp keremet äser aldyq.
Taǧylymdamanyŋ qorytyndy bölımınde Almaty qalasy muzeiler bırlestıgınıŋ qyzmetkerlerıne sertifikattar berıldı. «TÜRKSOI» Halyqaralyq ūiymynyŋ bas hatşysy Sūltan Raev, Mädeni mūra jäne muzeiler bas basqarmasy qazba zertteu bölımınıŋ bastyǧy Umut Giurgiulu Türkiia Mädeniet ministrlıgınıŋ atynan sertifikattar tabystady. Sūltan Raev öz sözınde Almaty qalasy muzeiler bırlestıgımen yntymaqtastyq qarym-qatynastyŋ aldaǧy uaqytta da jalǧasyn tabatyndyǧyn tılge tiek etıp, qyzmetkerlerge şyǧarmaşylyq tabys pen sättılık tıledı. Türkı halqynyŋ ortaq mädeni mūrasyn saqtau, osy saladaǧy yntymaqtastyqty arttyru maqsatynda būl baǧdarlama maŋyzdy qadam bolyp tabylatyndyǧy anyq.
Älem boiynşa turizm salasynda aituly üştık qataryna enetın syrly Ystambūl körıktılıgımen, janǧa jaily tabiǧatymen, jyly şyraily türık halyqtarymen este qalady. Tarihy bekem, muzei salasy boiynşa jetıstıkterge ie, el mädenietı men tarihy özge ūlt ökılderıne ülgı bolar arman qala Ankara bızdı qūşaq jaia qarsy alyp, qimastyqpen şyǧaryp saldy... Osyndai keremet mümkındık üşın Türkiia Respublikasynyŋ Mädeniet jäne turizm ministrlıgıne, «TÜRKSOI» Halyqaralyq ūiymyna, bızdı kelgen künnen ystyq yqylaspen qarsy alyp, qonaqjailylyq tanytqan Türkı qauymdary jäne diasporalar men syrtqy bailanystar bölımınıŋ basqaruşysy, «TÜRKSOI» muzeiler qauymdastyǧynyŋ bas üilestıruşısı Baryş-Djavid Movsiumliuge, Almaty qalasy muzeiler bırlestıgınıŋ direktory Saǧyndyqova Liazzat Qūdaibergenqyzyna ülken alǧys bıldıremız.
Türkı halyqtary mädenietın qalyptastyruda, tarih dıŋınıŋ bekem boluyna jūmyla at salysyp, muzei salasynda qaltqysyz, abyroimen qyzmet atqaraiyq.
Möldır SAǦYMBAEVA,
Almaty qalasy muzeiler bırlestıgıne qarasty
S.Mūqanov pen Ǧ.Müsırepovtıŋ
ädebi-memorialdyq muzei keşenınıŋ
ekskursiia jetekşısı
