Prezıdent keńesshisi - baspasóz hatshysy Berik Ýálıuly “Aıqyn” agenttigine suhbat berdi.
Úkimettiń keńeıtilgen otyrysynda Memleket basshysy elimizdiń damý maqsattaryna saı keletin kóptegen mindetti belgilegen. Berik Ýálı birnesheýin suhbatta atap ótti.
“Bul – jyl saıyn dástúrli túrde ótetin óte keń formattaǵy basqosý. Jıynda Úkimet músheleriniń aldaǵy jyly atqaratyn qyzmetiniń negizgi baǵyt-baǵdaryna basymdyq beriledi. Sondyqtan keńeıtilgen otyrystaǵy Prezıdenttiń kez kelgen tapsyrmasy men bastamasy elimizdiń damýy úshin asa mańyzdy. Qasym-Jomart Kemeluly saıasattaǵy utqyrlyqty áleýmettik-ekonomıkalyq damýdaǵy naqty qadamdarmen úılestirýdi jón sanaıdy. Iaǵnı, túbegeıli ózgeristerge jol ashqan reformalardyń oryndalýy elimizdiń ál-aýqatynan da kórinis tabýǵa tıis. Osy rette bir jyl buryn jańadan jasaqtalǵan Úkimetke óte úlken jaýapkershilik júktelip otyr. Óıtkeni Prezıdentimiz aıtqandaı, qazirgi kezeń jahan jurtshylyǵyna jeńil tıip otyrǵan joq. Iri derjavalar arasyndaǵy ártúrli teketires, sonyń ishinde ekonomıkalyq sankııalar saıasatyn kúsheıtý, ár jerde mazdaǵan kıkiljińder men beıbit turǵyndardyń mazasyn qashyrǵan qarýly qaqtyǵystar búginde álem elderin qatty alańdatady. Sondaı-aq sońǵy jyldary klımattyq ózgerister de anyq baıqala bastady. Tehnologııalyq jarys nátıjeleri buryn-sońdy bolmaǵan básekelestik týdyrdy. Mine, osy ispetti syn-qaterler elimizdi barlyq salada betpe-bet keletin kúrdeli kúrmeýlerdi der kezinde, tipti aldyn ala sheship otyrýǵa mindetteıdi. Shıyryp aıtqanda, kórpege qaraı kósiletin ýaqyt keldi. Memleket basshysy bıýdjet qarajatyn ońtaıly jumsaý, memlekettik qurylymnyń tıimdiligin arttyrý, artyq shyǵyndy boldyrmaýǵa basa mán berý keregin qadap aıtty. Prezıdent baıandamasynyń negizgi júlgesi osyǵan saıady”, - dedi Berik Ýálı.
Suhbat barysynda ekonomıkalyq damý máseleleri de talqylandy.
“Ekonomıka – memlekettik damýdyń negizgi ózegi. Álbette, otandyq ekonomıka, joǵaryda aıtqandaı, kúlli álemde oryn alyp jatqan túrli tartystyń saldaryn sezinip otyrǵany belgili. Óıtkeni bizdiń basty qaǵıdatymyz boıynsha, Qazaqstan – álemdik qaýymdastyqtyń belsendi múshesi. Bul ekonomıkaǵa da tıesili ustanym. Sondyqtan jahandyq saýda tizbegine keltiriletin qandaı da bir nuqsan bizdiń ekonomıkamyzǵa da áser etpeı qoımaıdy. Osy jaǵdaıda ornyqty damýdy qalaı qamtamasyz etemiz degen oryndy saýal týady. Bul jóninde Prezıdent buǵan deıin de aıtyp keledi. Úkimettiń keńeıtilgen otyrysynda osy baǵyttaǵy strategııany taǵy da pysyqtap, Úkimet pen quzyrly organdar basshylary úshin negizgi máselelerdi qaıtara eske saldy. Máselen, el ekonomıkasyn ártaraptandyrý – óte mańyzdy baǵyt. Sonyń ishinde osyǵan deıin oń ósim tirkelip kele jatqan óńdeý ónerkásibine barynsha jaǵdaı jasalyp jatqanyna toqtaldy. Erekshe nazar aýdaratyn dúnıe, iri ónerkásip jobalarynyń iske asyrylýy baıaý júrip jatqanyn synǵa aldy. Ony elden shyǵarylǵan zańsyz aktıvterdi qazynaǵa qaıtarý isimen qatar júrgizý qajettigin aıtty. Úkimetke orta býyndaǵy kásiporyndar shoǵyryn qalyptastyrý týraly tapsyrma berdi. Qazir álemde kóptegen el tıimdi paıdalanyp otyrǵan týrızm salasynan da qarjy tabýdy jón sanaıtynyn jetkizdi. Agroónerkásip kesheniniń áleýetin arttyrý baǵytyndaǵy mańyzdy bastamalar bar. Ekinshi deńgeıli bankterdiń ekonomıkany qarjylandyrýy turǵysynan naqty mindetter júktedi. Igerilýi kúrdeli ken oryndaryn ekonomıkalyq aınalymǵa qosý týraly oıymen bólisti.
Taǵy bir mán beretin másele bar: Úkimettiń keńeıtilgen otyrysynda qosymsha qun salyǵyn kóterýge qatysty usynys aıtylǵany barshaǵa aıan. Bul jaıt qoǵamda qyzý talqylandy. Qarapaıym jurtshylyqtan bastap sarapshylarǵa deıin osyǵan qatysty oılarymen bólisti. Prezıdent te atalǵan máselege jiti kóńil bólip, ótken aptada otandyq bıznes ókilderimen kezdesýde óziniń pikirin jetkizdi. Memleket basshysy kez kelgen reformany jan-jaqty saraptap, baıyppen júrgizgen jón ekenin atap ótti. Prezıdent bul tarapta túrli nusqany qarastyryp, qosymsha qun salyǵynyń mólsherlemesi saralanyp belgilenýge tıis ekenine erekshe mán berdi. Úkimettiń bul baǵyttaǵy jumysy bıznes, qoǵam, sarapshylar men depýtattardyń, ıaǵnı barlyq taraptyń pikiri eskerile otyryp jalǵasýy keregin qadap aıtty.
Osylaısha, Memleket basshysy strategııalyq baǵyttardy belgilep, jeldiń qaı jaqtan soǵatynyn, oǵan qarsy amaldardy sanamalap aıtyp berdi. Endi Úkimet músheleri men basqa da tıisti organdar osy mindetterdi oryndaýǵa jan-tánimen kirisip, búkil kúsh-jigerin jumyldyrýy kerek. Bul rette Prezıdent ekonomıkanyń barlyq salasyna ınvestıııa tartýdyń óte ózekti ekenin atap kórsetti”, - dep jaýap berdi Berik Ýálı.
Baspasóz hatshysynyń sózinshe, elimizdegi qazirgi ınvestıııalyq klımat shtaby qurylǵan.
“ Memleket basshysynyń bastamasymen elimizde Investıııalyq shtab qurylǵanyn jaqsy bilesizder. Bul bıýrokratııalyq kedergilerge, toptyq múddelerge qarsy turatyn, quqyqtyq turǵydan ınvestordy qorǵaı alatyn qabiletke ıe ınstıtýtqa aınalýǵa tıis. Shtabtyń tıimdi jumys isteýine qajetti barlyq jaǵdaı jasalyp, onyń oryndalýyn Qasym-Jomart Kemeluly tikeleı baqylaýynda ustap otyr. Degenmen Prezıdent Úkimettiń mindeti ınvestorlardyń jekelegen máselelerin shuǵyl sheshý ǵana emes, elimizdegi jalpy ınvestıııalyq ahýaldy jaqsartý ekenin erekshelep aıtty. Byltyr jyl sońynda respýblıkalyq basylymdarǵa jazǵan maqalamyzda da atap ótkenbiz, Prezıdent 2024 jyly jıyrmadan astam memleketke saparmen bardy. Kóptegen halyqaralyq jıynǵa qatysty. Sonyń bárinde eń áýeli memleketter basshylarymen jáne sheteldik bıznes ókilderimen kezdesip, elimizdegi sheshimin tappaı jatqan salalarǵa qarajat tartýǵa tikeleı bastamashy bolyp keledi. BUU málimetterine sáıkes, Qazaqstan ekonomıkaǵa ınvestıııa tartý kórsetkishteri boıynsha aıtarlyqtaı tabysqa qol jetkizdi. Biraq Prezıdent oǵan toqmeıilsýge bolmaıtynyn jetkizdi. Óıtkeni birinshiden, elimizde bıýdjet tapshylyǵy oryn alyp otyr. Investıııanyń azaıýyn bıýdjet esebinen óteý qysqamerzimdi ǵana nátıje beretinin tilge tıek etti. Sol sebepti óńirlerge, Almaty qalasyna quıylatyn shetel ınvestıııasyn arttyrý mindeti qoıyldy. Úkimetten barlyq deńgeıde, ıaǵnı ortalyq bolsyn, iri qalalarymyz bolsyn, óńirlerimiz bolsyn, ınvestor ákelýge qolaıly jaǵdaı jasaıtyn birtutas ekojúıe qurý talap etiledi. Ekinshiden, qazir álemde sırek kezdesetin metaldardy óndirý men óńdeýge artyp kele jatqan suranysty tıimdi paıdalaný kerek. Osy maqsatta elimizdiń áleýetin durys iske asyrǵan jón. Máselen, Úkimet basshysy elimizde atalǵan baǵytta 17 ken orny ashylǵanyn aıtty. Onyń ishinde lıtııdiń orny erekshe. Mine, osy salaǵa ınvestıııa tartylsa, ozyq tehnologııalar kelse, sheteldik jáne otandyq ınvestorlarǵa birdeı jaǵdaı jasalsa, elimizdegi ınvestıııalyq klımatty aıtarlyqtaı jaqsarta túsetini anyq. Qazir bul tarapta geologııalyq barlaý jumystaryn júrgizý úshin ınvestorlarǵa úlken múmkindik berilip otyr. Iaǵnı, olar óz shyǵyndary esebinen ári barlaý júrgizedi, ári jer qoınaýyn paıdalaný quqyǵyna ıe bolady. Osy rette elimizde Jer qoınaýyn paıdalaný boıynsha reforma júrgizilip, onyń zańnamalyq platformasy ázirlenip jatyr. Jalpy byltyrǵy quıylǵan qarjy kólemi aldyńǵy jylmen salystyrǵanda sheteldik ınvestıııanyń birshama kemigenin kórsetedi. Bul – túsinikti. Sebebi qazir dúnıejúzi boıynsha ınvestıııaǵa talas júrip jatyr. Eldiń ornyqty damýyn qamtamasyz etýde ınvestıııanyń róli óte úlken. Memleket basshysy ekonomıkaǵa ınvestıııa tartý elimizdiń álemdik kartadaǵy ornyn anyqtaıtynyn aıtyp, bul istiń máni zor ekenin jetkizdi”, - dedi Berik Ýálı.
Otyrys barysynda Prezıdent elimizdi laqap atpen ataýshylarǵa qatysty sóz sóılegen.
“Álbette. Qazir adamdar áleýmettik jelilerdegi qajetti-qajetsiz aqparat tasqynynan ózin qorǵaı almaı, sana súzgisinen ótkizbeı, ártúrli oıdyń jetegine ońaı ilesetinin baıqaýǵa bolady. Bul, ókinishke qaraı, keıbir azamattarymyzdyń altyn ýaqytyn tıimdi paıdalana almaıtynyn, jeńil-jelpi bósteki sózge úıir ekenin meńzegennen aıtylǵan pikir bolatyn. Memleket azamattardyń qalaýyn shektemeıdi. Biraq áleýmettik jelini de tıimdi paıdalanyp, tabys tabýǵa, qoǵamdyq oı-sanany ozyq etý úshin úles qosýǵa bolady. Sondyqtan áldekimderdiń qaraý nıetinen, tipti qoǵamdyq pikirdi manıpýlıaııalaýdan týatyn, memleket bedeline nuqsan keltiretin arzan sózderdi qoǵam bolyp tyıǵan lázim. Prezıdent osyǵan úndedi. Elimizdiń jaqsy atyn el azamattary shyǵarady. «Zań men tártip» qaǵıdaty da osyǵan negizdelgen. Biz ózimizdiń quqyǵymyzdy qalaı qorǵasaq, memleketimizdiń de bedelin solaı syılaýǵa ári qorǵaýǵa tıispiz. Sonda ǵana elimizdiń eńsesi kóteriledi. Sol úshin bir-birimizdi beker jábirlemeı, ortaq ıgi iske jumylyp, memleketshildik sanany ornyqtyra bergenimiz jón. Qadyr Myrza Áliniń «Táýelsizdikti sát saıyn qorǵaý kerek» degen qanatty sózi bar. Memlekettiń ar-namysy ár azamatynyń uıaty men ojdanyna aınalýy kerek”, - dep jaýap berdi Berik Ýálı.
Suhbat barysynda kólik-tranzıt, áleýmettik, ıfrlyq taqyryptar da qozǵaldy.
