Ákesinen bala kúninde tirideı aıyrylyp, al anasy Taraz qalasynda belgisiz bireýlerdiń qolynan qapyda kóz jumyp, qamqorshysyz qalǵan jetkinshek Oral qalasynda turatyn týysyn panalaýǵa dýshar bolypty. Taǵdyry nebári 18 jasynda temir tormen tabysqan Sabıt esimdi jas jigit óziniń basynan keshken oqıǵalaryn osylaı baıandap bastady.
Ol búginde Óskemen qalasyndaǵy túzetý kolonııasynyń birinde jazasyn ótep jatyr. Moınyna taǵylǵan aıyp ta jeńil emes. Áleýmettik jelide ekstremızm men terrorızmdi nasıhattaǵany úshin QR qylmystyq kodeksiniń 256- babynyń 2-tarmaǵy, 174-baptyń 1-tarmaǵy boıynsha úshin jeti jyl merzimge bas bostandyǵynan aıyrylǵan.
-Sabıt, bizge óz ómirbaıanyń týraly aıtyp bershi, dinge qalaı bet burdyń, ne túrtki boldy?
-Anam qaıtys bolǵan soń, týysymyzdyń úıinde ómir súrý múmkin bolmady. Kúnde urys estigennen sharshadym. Ol kisige meni balalar úıine ótkizip tastaýyn ótindim. Islamǵa qyzyǵýshylyǵym sol ınternatta bastaldy. Óıtkeni basyma qıynshylyqtar boldy. Ómirde bir nársege súıengim keldi. Ózime kómektesetin belgisiz bir kúsh degen sııaqty ǵoı.... sol nárseni izdedim. Men sonda ne úshin ómirge keldim, ne isteý kerekpin, nege meniń ómirim osyndaı, basqalar qalaı ómir súredi degen sııaqty suraqtar paıda boldy. Ákesimen birge meshitke baryp, namaz oqyp júretin Eraly esimdi klastas dosym boldy. Namaz oqýdy eń alǵash sodan surap úırendim. Biraq keıinnen meniń dinge degen qyzyǵýshylyǵym artyp, ınternet arqyly ártúrli ýaǵyzdardy izdep júrip tyńdaı bastadym. Meshitke jıi baryp, bizdiń balalar úıiniń buryńǵy balalarmen kezdesip júrdim. Bir kúni olar maǵan namazdy qate oqyp júrgenimdi, aqıdamnyń qate ekenin aıtyp, dálelder keltirdi. Meniń saýatym bolmady, dál osy kezden bastap shatysa bastappyn...
Sabıttiń aıtýynsha ol psevdosalafılerdiń yqpalyna túsken soń, oǵan alǵash namaz oqyp úıretken Eraly degen dosy onymen baılanysyn birden úzipti. Ákesi oǵan Sabıtpen aralasýyna qatań tyıym salǵan eken.
-Kimderdiń ýaǵyzdaryn tyńdadyń, olar saǵan ne úıretti?
-Eń basynda Dılmýrat, Nazratýlla, Rınat degen adamdardyń ýaǵyzdaryn tyńdadyq. Olar óz ýaǵyzdarynda Abý-Hanıfa mashabyn ustanatyndarmen óziń birinshi bolyp amandaspaý kerek, eger ózderi amandassa qysqa ǵana jaýap qaıtarý kerek dep úıretetin. Tipti dosym Eralymen kezdeskende de solar aıtqandaı amandasyp júrdim. Aqyry aramyz múlde sýyp, keıin múlde amandaspaıtyn boldyq. Biz olardy syrtynan «bıdaǵatshylar» dep aıtatynbyz. Janymda júrgen jamaǵattaǵy balalardyń kópshiligi osy jetimder úıiniń buryńǵy túlekteri, arasynda túrmeden bosap shyqqan jigitter de boldy. Olarmen birge saqal ósirý, shalbardyń balaǵyn qysqartý, televızor kórmeý qajet, ımamdarmen sóılespeý, mashab ustanatyndarmen aralaspaý kerek, «kápirlerdiń merekelerin» toılamaý kerek, mýzyka tyńdamaý, kitap oqymaý kerek degen sııaqty «zaprettardyń» bárin istedim. Bunyń barlyǵyn «taza ıslam» dep oılaıtynmyn. Al namaz oqymaıtyn adamdardy, polıııa qyzmetkerlerin tipti jek kórip kettim.
-Sonda «kápirlerdiń merekeleri» degeniń qandaı merekeler edi?
-Bizge ıslamda joq merekelerdiń barlyǵyn «kápirlerdiń merekeleri» dep úıretti ǵoı.... jańa jyl, aıaz ata, naýryz, 9-maı, týǵan kún degen sııaqtylar ǵoı.. Tipti Paıǵambyrymyz Muhammed s.ǵ.s-nyń týǵan kúni «Máýlit merekesin» toılap jatqandardy da jek kóretinbiz.. Alla keshirsin meni......
-Al Sırııadaǵy soǵysqa ketý týraly sheshim qalaı paıda boldy?
-Bizdiń aramyzda fıtna (ózara kelispeýshilikter) paıda bola bastady. Keıbir jigitter Dılmýrat pen Nazratýllanyń ýaǵyzdarynyń álsiz ekendigin, al ınternette naǵyz ıslamdy ýaǵyzdaıtyn sheteldik myqty sheıhtardyń bar ekenin aıtyp júrdi. Sırııada musylmandardyń memleketi qurylǵaly jatqany, jer betindegi barlyq musylmandardyń basyn qosyp, ıslam halıfatyn quratyny týraly beınerolıkter kórdik. Sol ýaqyttan bastaldy ǵoı.... Islam halıfaty týraly, Sırııada soǵysyp júrgen musylmandar týraly vıdeolardy jıi kóre bastadym. Sırııaǵa hıjra jasap ketip, kottedj úılerde, baqytty ómir súrip jatqan qazaqtar týraly vıdeolar tarap jatty. Bulardyń adamdardy tartý úshin arnaıy arnaıy túsirilgenin keıin bildim ǵoı...
-Iaǵnı sen psevdosalafılik ıdeologııanyń óz ishindegi aǵymdaryna aýysyp kettiń ǵoı..
-Ia, men endi buryn tyńdap kelgen Dilmurat, Nazratýlla, Bashpaev degenderdiń ýaǵyzdaryn tyńdaýdy qoıyp, Sırııaǵa hıjra jasaýdy ashyq shaqyratyn vıdeo-ýaǵyzdardy kóre bastadym. Olar óz ýaǵyzdarynda djıhat jasaý arqyly jumaqqa jyldam barýǵa bolatynyn aıtatyn. Qazir oılansam sol Dilmurat, Nazratýlla, Rınat degender eń birinshi aqıdańdy ózgertip, adamdardan alystady eken. Biraz ýaqyttan keıin adam óziń oılana bastaısyń.... Anaý kafır, mynaý kafır... Ózińdi sondaı oıǵa ákeledi. Iaǵnı ózderi bastap adastyryp, keıinnen djıhatshylarǵa qaraı ótkizip jiberetin kópir sııaqty...
-Sabıt, sonda olardyń bizdiń zaıyrly memleketti jek kórýdiń negizgi sebebi neden dep oılaısyń?
-Olar jer betindegi memleketter Allanyń zańyna ǵana baǵyný kerek dep sanaıtyn. Al basqa zańdardy adamdardyń ózderi oılap tapqan zańdar, oǵan baǵynǵandar kápir bolady dep úıretedi ǵoı...
-Ary qaraı taǵy qandaı áreketter jasadyń?
-Men Sırııaǵa shaqyratyn ýaǵyzdardy jınaqtap, olardy tarata bastadym. UQK-niń qyzmetkerleri maǵan teologtardy ertip ákelip túsindirdi. Olar maǵan túsindirip bastaǵanda, júregime shýbha (kúmán) salmasyn dep ishimnen biletin duǵalardy oqyp, melshıip otyra beretinmin. Meniń qaıtpaıtynymdy túsingen KNB qyzmetkerleri meni túrmege ertip aparyp, ekstremızm men terrorızm úshin sottalǵan adamdarmen de kezdestirdi. Sottalǵandardyń biri óziniń Sırııaǵa baryp kelgenin, ol jaqta biz oılaǵandaı eshqandaı da ıslam joq ekendigin, bosqa aldanǵanyn aıtyp, meni ol jaqqa barmaýǵa úgittedi. Biraq men onyń sózderine senbedim. Túrmede ony kóndirip, maǵan ádeıi aıtqyzyp otyrǵan shyǵar dep oıladym. Tipti oǵan Allanyń dini úshin qıyndyqtarǵa shydamaǵan qorqaq-mýnafıqsyń dep kinalap kettim. Bul meniń úlken qateligim boldy.
-Iaǵnı ózińe durys jol kórsetpek bolǵan adamdardy tyńdamadym deısiń ǵoı...
-Ia, óıtkeni men jetim boldym ǵoı. Bul jerde meni ustap turǵan eshkim bolǵan joq. Ákem joq, sheshem de joq, jaqyn dostarym da bolmady. Aınalam tolǵan kafırlar dep sanadym... Qalaıda Sırııaǵa ketýdiń jolyn izdedim. Ózimniń ońbaı qateleskenimdi túrmege túsken kezde biraq túsindim ǵoı. Shynymdy aıtsam ýaǵyzdar mıymdy múlde oılandyrmaı, qatyryp tastaǵan ǵoı. Kózderim odan basqa eshteńeni kórmeı, qulaǵym durys aqyldy estimeı, mıym eshtemeni qabyldamaı qalǵan. Túrmede ózim sııaqty adamdardy kezdestirdim. Qazir olardyń taǵdyrlary týraly ózderinen surap, jınaqtap, áńgime sııaqty jazyp júrmin. Báriniń oqıǵalary óte uqsas.... men sııaqty ıslamdaǵy shyndyqty izdeımin dep júrip shatysyp ketkender ǵoı bári....
-Sabıt, shynyńdy aıtshy, qazir qandaı sheshimge keldiń, aldyńda qoıǵan qandaı maqsatyń bar?
-Qazir men týra jolǵa túsirgen Allaǵa shúkir etemin. Allanyń atymen ant eteıin. Shyn sózim. Mynda durys dinı kitaptardy oqyp, teolog-ǵalymdarmen kezdestim. Sırııany kózimen kórip kelgen eki jigittiń áńgimelerin tyńdadym. Osylaısha ózimniń qaı jerden qateleskenimdi uqtym. Meniń osy sózderimdi oqyp otyrǵan, áli teris aǵymda júrgen baýyrlaryma aıtqym keledi. Salafızm degenniń qaısysy bolsa da durys jol emes. Ózińiz kórip tursyz ǵoı, maǵan bul sózderdi aıtýǵa bul jerde eshkim qysym jasap turǵan joq. Tek bilimdi adamdardy tyńdap, durys kitaptardy oqyp, osyndaı sheshim qabyldadym. Osyny túsiný úshin mindetti túrde sottalyp, nemese meniń taǵdyrymdy qaıtalaý qajet emes. Bostandyqta bilim alýǵa múmkindik zor ǵoı. Bilimdi adamdardy tyńdaý kerek, aınalańdaǵy jaqyn adamdardy jaqsy kórýge kerek. Túrmeden shyqqan soń oqýǵa túsip, teolog-dintanýshy bolǵym keledi. Kezindegi ózim sııaqty adasyp júrgen jastarmen túsindirý jumystaryn júrgizgim keledi. Men olarǵa túsindire alamyn dep oılaımyn, óıtkeni bárin óz basymnan ótkizdim ǵoı,-dep Sabıt áńgimesin aıaqtady.
Aqıdasynyń aqyry adasýshylyqqa aparǵan jas jigittiń taǵdyryna janymyz ashysa da, óz qateligin túsinip, bizge bar syryn ashyq aıtyp, aldyna úlken maqsat qoıa bilgen zor yntasyna rıza bolyp attandyq.
Áńgimelesken: Ermek Qurmanǵalıev. ShQO Din máselelerin zertteý ortalyǵynyń mamany.
"Adyrna" ulttyq portaly
