Kofeın qazirgi zamanǵy adamdardyń ómiriniń ajyramas bóligine aınaldy. Tańerteń jumysqa asyǵyp bara jatyp, bir shyny kofe ishýdi ádetke aınaldyrǵan qazaqstandyqtardyń sany kúnnen-kúnge artyp keledi. Alaıda bul "belsendilik quraly" zııansyz kóringenimen, onyń adam densaýlyǵyna tıgizetin keri áseri de joq emes.
2023 jylǵy zertteýlerge sáıkes, Qazaqstanda eresekterdiń 30%-ǵa jýyǵy kúndelikti kofe ishýdi ádetke aınaldyrǵan. Bul kórsetkish ásirese qalalyq aımaqtarda joǵary. Almaty, Nur-Sultan, Shymkent sııaqty iri qalalarda kofe mádenıeti keńinen taralyp, kofe ishý áleýmettik trendke aınaldy. Biraq bul mádenıettiń jaǵymsyz jaǵy da bar: adamdar kofeınge táýeldi bolyp qalýda.
Kofeınniń basty qasıeti – aǵzany sergitý, júıke júıesin yntalandyrý. Biraq artyq kofeın tutyný adam aǵzasyna keri áserin tıgizedi. *Densaýlyq saqtaý mınıstrliginiń* derekterine súıensek, Qazaqstanda kofeınniń shamadan tys qoldanylýy saldarynan uıqysyzdyq, kúızelis, júrek soǵysynyń buzylýy sııaqty densaýlyq problemalary jıi kezdesedi. Kofeındi kóp mólsherde tutynatyn adamdar arasynda gıpertonııa men asqazan aýrýlarynyń ósýi baıqalady.
Kofeınge táýeldilik tek fızıkalyq emes, sonymen qatar psıhologııalyq táýeldilikke de ákelýi múmkin. Kóptegen adamdar tańerteń kofe ishpeı jumysqa kirise almaıtynyn, ózderin álsiz sezinetinin jıi aıtady. Ýaqyt óte kele bul ádet kúndelikti qajettilikke aınalyp, aǵza kofeınsiz jumys isteı almaıtyn jaǵdaıǵa jetedi.
Qazaqstandaǵy jastar da kofeınge táýeldilikke jıi shaldyǵady. Stýdentter men oqýshylardyń sabaq kezinde sergek bolý úshin energetıkalyq sýsyndarǵa júginýi qalypty jaǵdaıǵa aınaldy. 2022 jylǵy zertteýlerge súıensek, Qazaqstandaǵy 18-25 jas aralyǵyndaǵy jastardyń 20%-y kúndelikti energetıkalyq sýsyndar men kofe ónimderin tutynady. Bul sýsyndardyń quramyndaǵy kofeın mólsheri densaýlyqqa aıtarlyqtaı zııan keltiredi. Ásirese júrek aýrýlary bar jastar úshin qaýipti.
Mamandar kofeınniń zııandy jaqtaryn eskerip, onyń mólsherin shekteý qajettigin eskertedi. Kofe men energetıkalyq sýsyndardy shekten tys tutyný júıke júıesiniń buzylýyna, táýeldiliktiń qalyptasýyna jáne uıqynyń turaqsyzdyǵyna ákeledi. Sonymen qatar, kofeni jıi qoldanatyn adamdarda kalıı jetispeýshiligi paıda bolyp, súıek aýrýlarynyń paıda bolý qaýpi artady.
Kofeınge táýeldilikti jeńý úshin adamdarǵa óz ádetterine nazar aýdaryp, kofe ishýdi shekteý mańyzdy. Jumys ónimdiligin arttyrý úshin salaýatty ómir saltyn ustaný, durys tamaqtaný jáne jetkilikti uıqynyń mańyzy zor. Sonymen qatar, kofeınge balama retinde kók shaı nemese tabıǵı sergitkishterdi qoldanýǵa bolady.
Qorytyndylaı kele, kofeınniń az mólsheri aǵzaǵa paıdaly bolýy múmkin, alaıda onyń shamadan tys qoldanylýy densaýlyqqa zııan tıgizýi yqtımal. Ár adam óz densaýlyǵyna jaýapkershilikpen qarap, kofeındi tutynýda shek bolýyn eskergeni jón. Qazaqstanda halyq arasynda salaýatty ómir saltyn nasıhattaý arqyly kofeınge táýeldilikti tómendetýge jáne halyq densaýlyǵyn jaqsartýǵa bolady.
