AQSh prezıdenti Donald Tramp Amerıka aýmaǵynda ótýi tıis bolǵan Talıbanmen kelissózderdiń toqtatylatynyn málimdedi. Óz kezeginde, Talıban mundaı málimdemede keıin Aýǵanstandaǵy AQSh áskerleriniń ólimi kóbeıetinin eskertti. Soǵys jańa kezeńge ótip jatqan sııaqty, jáne jaqyn arada Aýǵanstanda beıbitshilik bolmaıdy. Bul týraly" Ferǵana" aqparat agenttigi habarlaıdy.
Asqyný
Talıbannyń resmı keńsesi ornalasqan Katar astanasy Dohada (Reseı Federaııasynda tyıym salynǵan terrorıstik uıym) AQSh pen Talıban arasyndaǵy beıbit kelissózderge qaramastan, Aýǵanstandaǵy qaqtyǵystar men terrorıstik shabýyldar sońǵy aılarda kúsheıe tústi. Kún saıyn derlik «Talıban» úkimettik kúshter men olardyń odaqtastaryna qarsy shabýyldar men jankeshtiler arqyly jarylystar jasaýda. Óz kezeginde resmı Kabýldyń áskerı jáne polıııa kúshteri belgili bir radıkaldy toptardyń baqylaýyndaǵy aýmaqtardy tazartýǵa tyrysýda.
Máselen, 2 tamyzda «Talıban» soltústik Badahshan provınııasynyń Tájikstanmen shekaralas ákimshilik ortalyǵy Faızabadtaǵy stadıonda jergilikti polıııa qyzmetiniń qolbasshysy Nazır Mohammed Nıazıdi jaryp jiberdi. Onyń basshylyǵynda úsh myńnan tórt myńǵa deıin "Talıbanǵa" qarsy soǵysyp jatqan sarbazdar boldy. Sońǵy aılarda «Talıban» Badahshanda birqatar operaııalardy júrgizdi jáne birqatar aýdandardy, sonyń ishinde Tájikstanmen shekarany jaýlap aldy. Sonymen qatar, olar Túrkimenstanmen shekarada úkimet kúshterine sátti shabýyldar jasaýda.
Kabýldaǵy jarylystyń tútini. Sýret Khaama.com
Aýǵanstan astanasynda da «Talıban» terrorıstik shabýyldary jıilep ketti. 2 qyrkúıekte AQSh-tyń Aýǵanstandaǵy arnaıy ókili Zalmaı Halılzad Aýǵanstannyń basty arnasy "TOLOnews" telearnasynda úkimetke qarsy qozǵalys týraly sóılegen kezde, Kabýlda Grın-Vıllde jankeshtiler ártúrli úkimettik emes uıymdardyń jáne sheteldiń dıplomatııalyq ókildikter turatyn aýdanynda júk kóligin jaryp jibergenin aıtty. Nátıjesinde bes Nepal azamaty, Ulybrıtanııanyń eki azamaty, Rýmynııa azamaty jáne toǵyz jergilikti turǵyn, taǵy 119 adam, sonyń ishinde sheteldikter jaraqat aldy.
5 qyrkúıek kúni jankeshti ózin elordanyń ortalyǵynda ornalasqan kóptegen ákimshilik ǵımarattar men elshilikter ornalasqan Ulttyq qaýipsizdik basqarmasy (UQK) ótkizý pýnktiniń janynda jaryp jiberdi. AQSh armııasynyń bir sarbazy, rýmynııalyq bir soldat jáne taǵy on adam qaza tapty, 42 adam jaraqat aldy. Dál osy shabýyl Tramptyń Amerıka terrıtorııasyndaǵy prezıdenttik rezıdenııadaǵy Talıbanmen kezdesýdi boldyrmaýǵa sebep boldy.
Katar kelissózi
Qyrkúıek aıynyń basynda Katarda Talıban saıası bıýrosy men Zalmaı Halılzad bastaǵan amerıkandyq delegaııa arasyndaǵy kelissózderdiń toǵyzynshy raýndy aıaqtaldy. Bul kelissózder bir jyl buryn Tramp Talıbanmen kúresý úshin amerıkandyq kontıngentti qurý strategııasy jumys istemeıtinin málimdegennen keıin bastaldy (bul strategııa bir jyl boıy qoldanyldy).
Birneshe aıdan keıin AQSh-tyń beıbitshilik bastamasy Aýǵanstanda jeke múddeleri bar Talıban lıderleri men ártúrli elderdiń joǵary laýazymdy sheneýnikteri arasyndaǵy resmı kelissózderdiń tizbekti reakııasyn týdyrdy.
Máselen, Talıban delegaııasy Reseıdiń Syrtqy ister mınıstrligi uıymdastyrǵan túrli konferenııalarǵa úsh ret barýǵa qol jetkizdi (Talıban qozǵalysynyń Reseı Federaııasynyń aýmaǵynda tyıym salynǵan uıymdardyń tiziminde turǵanyna qaramastan). Tashkent Talıbanmen, Qytaımen, Pákistanmen konsýltaııalar bastady ...
Zalmaı Halılzad. Sýrette: AQSh-tyń Aýǵanstandaǵy elshiliginiń baspasóz qyzmeti
2019 jyldyń basynda AQSh-tyń radıkaldy dinı aǵymmen kelisýge tyrysatyn negizgi máseleleri belgili boldy - sheteldik áskerlerdiń Aýǵanstannan shyǵarylý sharttary, olar ketkennen keıin eldiń terrorıstik toptar úshin tramplınge aınalmaıtyndyǵyna kepildik berýi (bul óte qyzyqty, óıtkeni talıbterdiń ózderi terrorıster sanalady), qozǵalys pen Aýǵanstan úkimeti arasyndaǵy tikeleı kelissózderdiń bastalýy, sondaı-aq «Talıban» múshelerin bosatý jáne zańdastyrý.
Sońǵy eki aıdaǵy kelissózderde eki tarap ta birneshe ret ózderiniń jabyq esikter artyndaǵy áńgimeleri «sońǵy kezeńge» jetti jáne olardyń arasynda kelisim jasalady dep aıtýda. Onyń ústine, mundaı málimdemeler qanshalyqty qatty estilse, Kabýldaǵy jarylystar men provınııalardaǵy «Talıbannyń» shabýyldaý operaııalary da jıileı bastady, degenmen 2019 jyldyń basynan beri salystyrmaly tynyshtyq boldy (beıbit aýǵandyqtar úshin bul mańyzdy boldy, óıtkeni 2018 jyl qan AQSh kelgeli qan az tógilgen beıbit ýaqyt boldy).
AQSh prezıdentiniń rezıdenııasynda aýǵandyq sheneýnikter men «Talıban» basshylarynyń kezdesýi bolǵan jaǵdaıda, biraq bul kezdesý jospary kópshilikke jarııalanbaǵanmen, kelissózderdiń sharyqtaý shegi bolýy kerek edi. Biraq 5 qyrkúıek kúni Kabýlda bolǵan terrorlyq shabýyldan keıin, AQSh áskerı qyzmetkeri qaza tapqanda, Tramp kezdesý bolmaıdy jáne Talıbanmen kelissózder toqtaıdy dedi.
Ary qaraı ne bolady?
Amerıka prezıdenti «eger (Talıban) atysty toqtatýdy qamtamasyz ete almasa, olar beıbit kelisim jaıly áńgimeni bastamaımyz» dep málimdedi.
Talıban ókili Zabıhýlla Mýjahıd Trampty dıalogty toqtatqany úshin synǵa aldy. «Bul AQSh úshin [Aýǵanstanda] odan da kóp shyǵyndarǵa ákeledi» dep qorqytty. Qozǵalys «jıhadty jalǵastyramyz» dep ýáde berdi, biraq bul onyń kelissózderdi qaıta bastaý múmkindigin ashyq qaldyrdy. «Eger soǵystyń ornyna kelissóz joldary tańdalsa, biz buǵan daıynbyz», - dedi Mýjahıd.
Kemp-Devıdtegi kelissózder AQSh-tyń Aýǵanstandaǵy operaııasynyń bastalýyna sebep bolǵan 2001 jylǵy 11 qyrkúıektegi Nıý-Iorktegi terrorıstik shabýyldyń kezekti mereıtoıyna oraılastyrylǵandyǵy qyzyq.
Tramptyń qatty aıtqanynan keıin AQSh-tyń memlekettik hatshysy Maık Pompeo «Talıbanmen» beıbit kelissózderdi radıkaldy qozǵalystyń «mańyzdy mindettemelerimen» qaıta bastaýǵa bolady dedi. Sirá, AQSh prezıdentiniń sózderi - bul talıbterdi túpkilikti kelisimge kelýge jáne áskerı qarsylyqty toqtatýǵa shaqyratyn erekshe ýltımatým, óıtkeni, sheteldik áskerler Aýǵanstannan ketip qana qoımaıdy, olardyń osy elge baqylaýyn taǵy da arttyrady. Iaǵnı, aýyr turmys jaqsy soǵystan jaqsy.
Sonymen birge, "TOLOnews" saýalnama júrgizgen aýǵandyqtardyń kópshiligi (25 myńnan astam adam) beıbit kelissózderdiń toqtatylýyn maquldady. 40 jyldan astam ýaqyt boıy soǵys júrip jatqan eldiń kóptegen bilimdi turǵyndary sheteldik áskerdiń shyǵarylýy talıbterdiń bılikti basyp alýyna alyp keledi, bul onyń qatygez «ortaǵasyrlyq erejelerin» engizedi dep sanaıdy. Olar úshin jaqsy soǵys jaman álemnen góri jaqsy.
Aýdarǵan "Adyrna" ulttyq portaly
